Osmanlı Tarihçileri ve Eserleri

Osmanlı Tarihçileri

Beylikler Dönemi (1243-1318)

Anadolu’da 13. ve 14. yüzyılda yazılmış olan eserlerde Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beyliklerinin tarihi anlatılmış, olaylar Osmanlı devletinin kuruluşuna kadar getirilmiştir. Anadolu Selçukluları ve Beylikler döneminde (1075-1318) Anadolu’da daha çok Arapça ve Farsça eserlerin yazıldığı görülmektedir. Bu dönemde Arap dili “din ve hukuk” alanında, Fars dili “sanat ve edebiyat” konularında egemen olmuştur.
Türkçe olarak yazılmış “Danişmendname” ve “Battal-name” gibi eserler, Anadolu’da Türkçe tarih yazıcılığını başlatmıştır. Ayrıca Taberi, İbn Kesir gibi İslam tarihçilerinin eserleri Türkçeye çevrilmiştir.

Dönemin ünlü tarih kitapları

1. El-Evamirü’l-Alaiyye di’l-umüri’l-Alaiyye, İbn Bibi
2. Müsameretü’l-ahbar ve Müsayeretü’l-ahyar (Tezkire-i Aksarayi), Akasarayi
3. Menakıbü’l-arifin, Eflaki

Osmanlı Dönemi

13. yüzyılın sonunda kurulmuş olan Osmanlı Devleti hakkında bilgi veren tarih kaynakları ancak 15. yüzyılın başlarından itibaren yazılmaya başlanmıştır. Bu bakımdan 15. yüzyılın ilk yarısı, özellikle II. Murat devri, Osmanlı tarih yazıcılığının başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

15. yüzyıl Osmanlı tarihçileri

1. Dasitan-i Tevarih-i Mülük-ü Al-i Osman (İskendername), Ahmedi
2. Behçetü't-tevarih, Şükrullah

#Tevarih-i Al-i Osman, Oruç b. Âdil el-Edrenevî (Oruç Beg)

1. Tevarih-i Selatinü's Sultaniyye, Karamani Mehmet Paşa
2. Tevarih-i Al-i Osman, Aşık Paşazade
3. Düsturname-i Enveri, Enveri
4. Cihan-nüma, Mehmet Neşri
5. Sinan Çelebi
6. Ruhi Çelebi
7. Hasan b. Mahmûd el-Bayâtî, Câm-ı Cem-Âyîn,

16. yüzyıl Osmanlı tarihçileri

1- İDRİS-İ BİTLİSİ

HEŞT Bİ-HİŞT (SEKİZ CENNET)

2- KEŞFÎ MEHMED ÇELEBİ (ö. 1524)

"SELÎM-NÂME"

3- ŞÜKRÎ-İ BİTLİSÎ

SELÎM-NÂME

4- HADÎDÎ

o "TEVÂRÎH-İ ÂL-İ 'OSMÂN"

5- KEMAL PAŞA-ZÂDE (İBN-İ KEMÂL) (1468-1534)

"TEVÂRÎH-İ ÂL-İ 'OSMÂN"

6- MATRÂKÇI NASÛH

"BEYÂN-I MENÂZİL-İ SEFER-İ IRÂKEYN"

7- MUHYİTTİN CEMALİ (ö. 1554)

TEVARİH-İ ALİ OSMAN

8- RÜSTEM PAŞA (1500-1561)

TEVARİH-İ ALİ OSMAN

9- LÜTFİ PAŞA (ö. 1564)

TEVARİH-İ ALİ OSMAN

10- FERDİ

SÜLEYMAN-NAME

11- AHMET TAŞKÖPRÜZADE (1455-1561)

Şaka’ikü’n-Nu’maniye fi-Ulemai’d-Devletü’l-Osmaniye

12- KÂTİB ZA'ÎFÎ MEHMED (ö. 1592)

"CÂMİ’U’T-TEVÂRÎH"

13- KOCA NİŞANCI (ö. 1567)

Tabakatü’l-Memalik fi-Derecatü’l-Mesalik

14- MEHMET PAŞA (KÜÇÜK NİŞANCI)

TARİH-İ NİŞANCI (ö. 1571)

15- FERİDUN AHMET (ölm.1583)

MÜNŞE’ATÜ’S SELATİN

16- MUSTAFA CENABİ (ölm.1590)

el-Aylamü’z-zahir veya Tarih-i Cenabi"

17- HOCA SAADETTİN EFENDİ (1536-1599)

TACÜ’T-TEVARİH

18-GELİBOLULU MUSTAFA ALİ(1541-1599)

KÜNHÜ’L-AHBAR

19- SELANİKİ MUSTAFA (ö. 1599)

TARİH-İ SELANİK

17. yüzyıl Osmanlı tarihçileri

1- Mehmet bin Mehmet (ö. 1640)

Nuhbetü’t-Tevarih ve’l-Ahbar. İki kısımdan oluşan eser 1087 sülaleden bahseder.

2- AYNİ ALİ (MÜEZZİNZADE)

Kavanin-i Ali Osman ve Hülasa-i Mezamin-i Defter-i Divan

3- MUSTAFA KOÇİ BEY

RİSALE-İ KOÇİ BEY

4- İBRAHİM PEÇEVİ

TARİH-İ PEÇEVİ

5- KATİP ÇELEBİ (HACI ALİFE KALFA)

FEZLEKE-İ TARİH

6- KARA ÇELEBİZADE ABDÜLAZİZ EFENDİ (1591-1658)

RAVZATÜ’L-EBRAR

7- SOLAKZADE MEHMET HEMDEMİ (ölm.1657)

FİHRİST-İ ŞAHAN veya SOLAKZADE TARİHİ

8- Evliya Çelebi (1611-1682 ?)

Seyahatname

9- MÜNECCİM BAŞI (AHMET b. LÜTFULLAH)

SAHAYİFÜ’L-AHBAR. Arapça bir genel tarih yazmıştır. Bu eser 1672’ye kadar olan olaylardan bahseder.

10- Naima (1655 - 1716)

Ravzatü’l Hüseyin fi Hülasat-ı Ahbarü’l-Hafikin (Tarih-i Naima)

11- FINDIKLILI MEHMET AĞA

SİLAHTAR TARİHİ

12- BOSTÂN-ZÂDE YAHYÂ EFENDİ

"TÂRÎH-İ SÂF (TUHFETÜ'L-AHBÂB)"

2- SÜLEYMAN b.ŞEMDANİZADE (FINDIKLILI SÜLEYMAN)

MÜRİ’T-TEVARİH

3- AHMET b. İBRAHİM RESMİ (1700-1783)

HÜLASATÜ’L-İTİBAR

4- MEHMET SAİD (YİRMİ SEKİZ ÇELEBİ) 1720-1721’de Fransa kralı XIV. Louis’e elçi olarak gönderilmiş ve buna ait bir eser bırakmıştır.
5- AHMET VASIF (ö. 1806) MEHASİNÜ’L-ASAR ve HAKA’İKÜ’L-AHBAR 6- AHMET ASIM

BURHAN-I KAT’I (Türkçe’ye çevirmiştir.)

7- HALİM GİRAY

GÜLBÜN-İ HANAN

Kırım Hanının neslindendir. Çatalca’da oturtulmuş ve burada şiir ve edebiyat ile meşgul olarak yaşamıştır.Bundan başka bir de Gülbün-i Hanan adlı mufassal (ayrıntılı) bir Kırım tarihi de yazmıştır.Eser 1466’da başlar ve 1801’de Midilli’de ölen Bahıt Giray’a kadar gelir. 8- KEFELİ İBRAHİM b. ALİ

Tevarih-i Tatar Han ve Dağıstan ve Moskov ve Deşt-i Kıpçak Ülkeleri

Kırım Hanı Fatih Giray’ın divan katipliğini yaptı. Eserini 1736’da yazmıştır. 9- MEHMET SAİD (FARAİZCİ ZADE) (ö. 1835)

GÜLŞEN-İ MA’ARİF

19. yüzyıl Osmanlı tarihçileri

1- HAYRULLAH EFENDİ

TARİH-İ DEVLET-İ ALİYYE-İ OSMANİYE

2- ATABEY (1810-1880)

ATA TARİHİ

3- MUSTAFA NURİ PAŞA

NETAYİCÜ’L-VUKU’AT

4- Ahmet Vefik Paşa (1823-1891)

Fezleke-i Tarih-i Osmani

5- Ahmet Cevdet Paşa (1822-1895)

Mecelle (Tarih-i Cevdet)

Kaynak

MsXLabs Üye Girişi