Tunguska olayı

30 Haziran 1908 sabahı saat yaklaşık 7:40’ta, Sibirya’nın orta kesimlerindeki Podkamennaya Tunguska Irmağı yakınlarında yaklaşık 2.000 km2’lik çam ormanının yok olmasıyla sonuçlanan büyük gök patlaması.

Patlamanın enerjisi 10-15 megatonluk bir dinamit kütlesinin patlamasına eşdeğerdi. Kesin olmayan verilere göre patlamanın nedeninin, bir kuyrukluyıldız parçasının Yer’e çarpması olduğu sanılmaktadır. Çoğunlukla buz ve tozdan oluşan bu tür bir cisim atmosferin yüksek kesimlerinde dağılabilir ve bunun sonucunda bir ateş topu ve şok dalgası oluşturabilir, ama Yer yüzeyinde herhangi bir krater oluşumuna yol açmayabilir. Cismin atmosfere yaklaşık saatte 100.000 km hızla girdiği ve ağırlığının 100.000 ile 1.000.000 ton arasında değiştiği sanılmaktadır.

Patlama bölgesinin çevresi ilk olarak Rus bilim adamı Leonid Alekseyeviç Kulik’in (1883-1942) 1927-30 arasında düzenlediği araştırma gezilerinde incelendi. Kulik, bölgenin dışmerkezinin çevresindeki 15-30 km’lik bir alanda radyal biçimde dışa doğru uzanan devrilmiş ve yarılmış ağaçlar buldu. Bölgenin içinde kalan her şey kavrulmuş ve aradan 20 yıl gibi bir süre geçmiş olmasına karşın çok az sayıda yeni bitki yetişmeye başlamıştı. Tüm devrilmiş ağaçlar merkezden dışa doğru yönlenmiş olduğundan dış- merkezin saptanması pek zor değildi. Ama merkezde bir krater değil bataklık bir bölge bulunuyordu. Olayı uzaktan gözlemleyen görgü tanıklan önce ufuğu aydınlatan bir ateş topu gördüklerini ve bunun hemen ardından da yer sarsıntıyla birlikte, insanla- n sürükleyecek ve yapılan sarsacak kadar güçlü sıcak rüzgârlar oluştuğunu belirttiler. Aynı anda Avrupa’nın batısındaki sismograflar, patlamanın neden olduğu sismik dalgalan saptamışlardı. Patlamanın alevleri yaklaşık 800 km uzaktan görülmüştü. Cisim atmosferde buharlaştığından çevreye çeşitli gazlar yayılmış ve bu durum, olaydan belirli bir süre sonra bile Sibirya ve Avrupa’da geceleri gökyüzünün parlak bir renk almasına neden olmuştur.