Gökada (Galaksi)

Suzaku’dan Çok Net Gökada Görüntüleri

Uzayın gözlemi, elektromanyetik (EM) dalgaların değişik dalga boylarında yapılan gözlem araçlarıyla olur. Gözümüzün gördüğü ışık da bir EM dalgadır ve yaklaşık 0,4 ile 0,7 mikron dalga boyları arasını kapsar. Bildiğimiz klasik ev ya da okul tipi teleskoplar bu “görünür” bölgede gözlem için kullanılırlar.

Bir başka EM bölge X-ışınlarıdır. Evrende x-ışınları yayan cisimler buna duyarlı özel görüntüleyici cihazlarla yapılır. Japonya Uzay Ajansı JAXA tarafından, evrende x-ışınları yayan yapıları incelemek üzere uzaya fırlatılmış olan Suzaku uydusu ayrıntılı görüntüler göndermekte. Suzaku, daha önce uzaya fırlatılmış diğer x-ışını “teleskoplarından” (Chandra-x gibi) daha duyarlı olduğu için daha zayıf x-ışını kaynaklarını görmemizi sağlıyor.

Evrende bilinen en parlak x- ışını kaynağı, Perseus kümesi olarak bilinen gökadalar topluluğudur. Gökada toplulukları bir uçtan ötekine milyonlarca ışık yılı yol kaplar. Perseus kümesi de yaklaşık 11 milyon ışık yılı çapında. Bu bölge içinde bizim Samanyoluna benzer gökadalar ve gökadalar arasında x-ışını yayan kızgın gazlar bulunmakta.

Gökada kümelerinin incelenmesi, astrofizikçilere evrenle ve büyük patlama ile ilgili bilgiler sağladığı için önemli görülmekte. Bu bilgilerden biri de evrendeki değişik madde türlerinin oranları. Kabaca açıklamaya çalışırsak bizim günlük yaşamda çevremizde olan maddelere baryon denmekte. En önemli baryonlar atomların çekirdeklerinde bulunan proton ve nötronlar. Evrenin baryon olmayan diğer temel varlıkları arasında elektronlar, nötrinolar ve karanlık madde sayılabilir.

Suzaku uydusu, ilk kez bir gökada kümesinin kenarlarındaki gittikçe zayıflayan şiddetteki x-ışınlarını gözlemledi. Bu gözlemlerden gökada kümesi ve civarındaki gaz, metal, madde ve karanlık madde dökümü çıkarıldı. Yapılan hesaplamalar, bulunan miktarların küme yarıçapının yarısına kadar bir uzaklıkta, daha önceden bilinen evrensel değerlerle tutarlı olduğunu gösteriyor. Merkezden daha uzaklarda ise bir değişme görülmekte. Bu değişme gökada kümelerinin gelişimleri ile ilgili yeni bilgilere işaret ediyor.

Gökada kümeleri, büyük patlamadan sonra evrenin gelişmesi hakkında bilgi edinilen kaynaklardan birisi. Diğer gökada taramaları, patlayan yıldızlar, kozmik fon radyasyonu gibi diğer kaynaklardan gelen bilgiler de var ve bunların birbirleriyle uyumlu olması gerekir. Suzaku verileri şu ana kadar uyuşturulamayan bazı evrensel değerlerin daha iyi anlaşılmasını sağlayarak bazı soru işaretlerini de aydınlatmış oldu.

Kaynak : Sciencemag,Skynightly

MsXLabs Üye Girişi