Doğrusal ve Bağıl Hareketler

Fizikte Bağıl Hareket

Eğer hızları birbirine eşit olmayan iki gözlemci bir cismin hareketini gözlerse ikisi de farkı sonuca ulaşır. Mesela aynı hızlarla uçmakta olan uçaklar için her bir uçağın pilotuna göre diğer uçakların hareketsiz görünmelerine karşılık yerdeki bir gözlemciye göre bütün uçaklar aynı hızla uçmaktadırlar.

Bir cismin hareketi, farklı hızlara sahip gözlemcilere göre farklı algılanır. Aynı hareketin iki ayrı gözlemciye göre farklı algılanması bu iki gözlemcinin birbirine göre nasıl hareket ettiklerine bağlıdır. Bir cismin herhangi bir referans sistemindeki bir gözlemciye göre olan hareketine bağıl hareket, sahip olduğu hıza da bağıl hız adı verilir.

Cisimlerin hareketlerinin tanımlanması ve hızlarının ölçülmesi referans kabul edilen sistemlere göre değişir. Referans sistemi, koordinat sistemiyle zaman göstergesinin beraber düşünüldüğü bir sistemdir. Hareketi izlemek için seçilen noktada bir gözlemcinin bulunduğu varsayılarak bu nokta koordinat sisteminin başlangıç noktası kabul edilir.

Hareketin gözlendiği bu koordinat sisteminin seçimi tamamen isteğe bağlıdır. Örneğin düz yolda ilerleyen bir arabanın hareketini incelemek için koordinat sistemi, yolun herhangi bir noktasına veya hareket halindeki başka bir araca sabitlenebilir. Referans sistemlerinin değiştirilmesiyle, gerçekte cereyan eden fiziksel olaylar değil, yalnızca olayları izleme noktası değişir.Referans sistemi olarak nereyi seçersek hareketi de oraya göre tanımlamış oluruz.

Bir cismin hareketini, yine hareketli olan başka bir cisme göre tanımlamak için cisimlerin birbirlerine göre hızlarını incelemek gerekir. Hız vektörel bir büyüklük olduğundan bağıl hız, vektörel işlemlerle hesaplanır. Bu hesaplama yapılırken bütün hızlar ortak bir referans sistemi olan yeryüzüne göre tesbit edilir. Bağıl hızı, tek boyutta ve iki boyutta olmak üzere iki bölüme ayrımak mümkündür.

Aynı Doğrultuda Bağıl Hareket ve Bağıl Hız

Bir hareketlinin başka bir hareketliye göre hızını bulmak için gözlenen cismin yere göre olan hızından gözlemcinin yere göre olan hızı vektörel olarak çıkarılır.

Vgözlenen : Gözlenen cismin yere göre hızı
Vgözlemci : Gözlemcinin yere göre hızı
Vbağıl : Gözlenen cismin gözlemciye göre hızı
Vbağıl = Vgözlenen – Vgözlemci ( Vektörel olarak )

Kaynak : Bilimnet

MsXLabs Üye Girişi