Paris Komünü
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi
Fransa-Prusya Savaşı sırasında Paris işçilerinin kurduğu devrimci yönetimdir (18 Mart 1871-27 Mayıs 1871). III. Napoléon'un baskıcı yönetimi altındaki Fransa'nın 1870 Fransa-Prusya Savaşı'ndan yenik çıkması ve Almanya'ya teslimi, Fransa'da ulusal bir direniş hareketine yol açtı. Özellikle Fransa işçi ve köylüleri silâhlanarak Alman işgalcilerine karşı ülkeyi savunmayı amaçladılar. Çoğunluğunu işçi ve köylülerin oluşturduğu 200 ulusal muhafız taburu kuruldu. Bu gelişmeler sonucunda, III. Napoléon yönetimi, Almanya ile işbirliğine girişti. Mareşal Bazaine, Metz'de 170.000 kişilik ordusuyla Almanlara teslim oldu. 28 Ocak 1871'de Almanya ile bir ateşkes antlaşması imzalandı. Ateşkesten hemen sonra seçimlere gidildi. Seçimlerin sonucunda, 750 milletvekilliğinin 450'si kralcılar tarafından ele geçirildi. "Cüce Canavar" olarak adlandırılan Gerici Thiers'nin başkanlığında bir hükümet kuruldu. Buna karşılık, devrimci güçler, Şubat 1871'de Paris'te bir "Ulusal Muhafız Merkez Komitesi" kurdular. Bunun üzerine Thiers hükümeti kendine bağlı birlikleri Paris çevresinde toplayarak Paris işçilerine karşı saldırıya geçti. İlk saldırı 17-18 Mart 1871 gecesi oldu. Bu saldırıyı püskürten Parisli işçiler, hemen tüm Paris'e egemen oldular. Thiers ve yandaşları, Paris'in banliyösü olan Versailles'a kaçtılar. Paris'te iktidar, Ulusal Muhafız Merkez Komitesi'nin eline geçti. 26 Mart 1871'de Komün seçimleri yapıldı. 28 Mart'ta Ulusal Muhafız Merkez Komitesi, yetkilerini Komün Meclisi'ne devretti. Komün Meclisi, düzenli orduyu kaldırarak yerine işçi milisleri oluşturulmasına; en yüksek memur maaşının en yüksek işçi ücretinden daha fazla olmamasına; din ve devlet işlerinin ayrılarak kiliseye ayrılan ayin bütçelerinin lağvedilmesine; ücretlerden yapılan kesintilerin kaldırılmasına; işgününün 10 saat olarak belirlenmesine; kiraların ve ticari senetlerin üzerindeki moratoryumun uzatılmasına karar verdi. Komün Meclisi, merkez bankası niteliğindeki Fransa Bankası'nı ise kamulaştıramadı. Bankadaki paralar, banka yöneticileri tarafından Versailles'a kaçırıldı. Bu arada Thiers, Komün'e karşı ordusunu güçlendirmek için Bismarck ile pazarlığa girişti. Versailleslıların Paris'e saldırabilmeleri için Almanlar yenik General MacMahon'un askerlerine kendi ellerindeki bölgelerden geçebilmeleri için izin verdiler. Ayrıca, bunlara yardımcı olmaları için ellerindeki Fransız tutsakları serbest bıraktılar. Böylece Thiers, Komün'e karşı, ülkesini işgal eden düşman kuvvetlerle birleşmiş oldu. 20 Mayıs 1871'de Paris Komünü'ne karşı saldırı başladı. Komün'e karşı olan güçler, 21 Mayıs 1871'de Paris'e girdiler. Kanlı barikat savaşlarından sonra kentin merkezi de düştü. 20.000'i aşkın Komün taraftarı kurşuna dizildi, 40.000 dolayında Komüncü de tutuklandı ya da uzak sömürgelere sürüldü.
