TUNÇ
Bakır ve kalaydan oluşan alaşım, bronz. Çok eskiden beri (İ.Ö. 4000) bilinir. Eskiden alet ve silâh yapımında kullanılan tunçtan günümüzde daha çok makine parçaları ya da heykel yapımında yararlanılır.
Adi tunç (% 88-96 Cu, % 4-12 Sn), koyu yeşil renkli bazik bakır karbonat (patina) ile kaplıdır. Bundan çan, heykel, kapı süsleri vb. yapılır. Tunca sertlik kazandırmak ve kolay işlenmesini sağlamak için başka metaller de (alüminyum, demir, kurşun, çinko, fosfor vb.) katılır. Bazı tunçlarda (örneğin alüminyum tuncu) hiç kalay bulunmaz.
Alüminyum tuncu (% 89 Cu, % 11 Al) çok hafif, esnek ve kopmaya karşı dayanıklıdır. Altın sarısı renginde olup kararmaz; ev eşyası, süs eşyası ve yay yapımında kullanılır.
Fosfor tuncu sürtmeye ya da kimyasal etkenlere bağlı aşınmaya çok dayanıklıdır; bundan supap ve piston yatakları yapılır.
Mangan tuncu çok dayanıklı olup gemi pervanesi ve dişli çarklar için elverişli bir malzemedir. Silisyum tuncu (% 95-98 Cu, % 2-5 Si) kolaylıkla tel hâline getirilebilir; iyi bir iletkendir ve telgraf teli yapımında kullanılır.
MsXLabs.org & Morpa Genel Kültür Ansiklopedisi
