Nasreddin Hoca

İnce nükteli, düşündürücü ve güldürücü fıkralarıyla ünlü fıkra kahramanı.

Yaşamı üzerindeki bigiler arasında Sivrihisar Müftüsü Hasan Efendi'nin "Mecmua-i Maarif" adlı kitabındakiler doğruya yakın kabul edilmiştir. Sivrihisar'ın Horto köyünde doğduğu, köy hocası olan babasından Arapça ve din bilgisi dersleri aldığı, babasından sonra bir süre köyünde imamlık ettiği, daha sonra Akşehir'e yerleştiği yazılmıştır. Kızı Fatma'ya ait olduğu anlaşılan bir mezar taşındaki tarihlerle de bu bilgiler doğrulanmakta, 13. yüzyılda Selçuklular döneminde yaşadığı kabul edilmektedir. Nasrettin Hoca, çağdan çağa, okumuş, okumamış, Türkçeyi konuşan her kuşaktan değişik toplumsal sınıf ve tabakalardaki insanların benimsediği fıkralarıyla halk zekâsının simgesi olmuştur. Genellikle insanların günlük yaşam içindeki tutum ve davranışları, devletli-tâbi, paralı-parasız, güçlü-güçsüz, esnaf-halk, yönetilen-yöneten, insan ve hayvan ilişkileri işlenerek, insanın ussal güçlerine bağlanmak istenmiş olan fıkralarda bilgece buluşlar ve düşündürme özelliklerinin yanı sıra güldürü havası, amacı zenginleştiren başlıca ögeler arasındadır. Başa gelen sıkıntı ve açmazlardan bir yolunu bulup çıkıvermek, genel bir iyimserlik havası, kimi zaman da yaşamı saran toplumsal koşulları alabildiğine taşlama, zaman içinde Hoca'nın fıkralarına eklemelerin yapılmasına yol açmış, halk şiirimizde olduğu gibi ortak bir nitelik kazandırmıştır. İlkin Çaylak Tevfik'in derlemesinden (1885) sonra Nasrettin Hoca fıkralarının çeşitli basımları yapılmış, Orhan Veli Kanık'ın şiir diliyle yazdıkları da değişik bir güzellik getirmiştir.