toprağı oluşturan faktörlerAna materyalin çözülmesi ile başlayan ve olgun bir yapıya ulaşıncaya kadar devam eden toprak oluşum sürecinde birçok faktör etkilidir. Başka bir anlatımla, toprak oluşumu çeşitli faktörlerin etkisi altında olup, bu faktörlerden biri veya birkaçı toprak oluşumuna hâkim damgasını vurur. Toprak oluşumunda etkili olan faktörler; iklim, bitki örtüsü, yüzey şekli, ana materyal ve zamandır.

İklim Faktörleri

Toprak oluşumu üzerinde etkili olan ana iklim elemanları sıcaklık ve yağıştır. Gerçekten sıcaklık ve yağış, fiziksel ve kimyasal ayrışma olaylarını, bitki örtüsünün yetişmesin, buna bağlı olarak organik maddelerin parçalanmasını ve toprak canlı hayatının aktivitesini tayin eder. Şöyle ki, yağış ve sıcaklık miktarı fazla olan nemli tropikal veya ekvatoral bölgelerde şiddetli ayrışma olayları sonucu kalın ve kırmızı topraklar (lateritler) oluşur. Bu yerlerde iklim şartlarının bitki yetişmesi için elverişli olması, bitkisel üretimi artırır. Ancak, toprak yüzeyine düşen bitki artıkları, sıcaklık ve nemin yeterli olmasından dolayı mikroorganizmalarca fazla miktarda parçalanarak humusa dönüşür. Yağış miktarı da fazla olduğundan humusun çoğu topraktan kısa sürede uzaklaşır. Ayrıca, yine yağış miktarının fazla olması, topraktaki besin maddelerinin çoğunun yıkanmasına neden olur.

Yüksek enlemlerin soğuk ve nemli bölgelerinde yağışın fazla olmasından ve bitkilerden hasıl olan organik asitlerden dolayı toprak aşırı şekilde yıkanmaya uğrar. Bu sahalarda sıcaklık yetersiz olduğundan toprak yüzeyine dökülen bitki artıkları çok uzun zaman zarfında ayrışır. Bu yüzden biriken organik madde, toprak yüzeyini âdeta keçe gibi örter. Yukarıda belirtilen koşullara bağlı olarak soğuk ve nemli bölgelerde asit reaksiyonlu boz renkli podzol topraklan yaygındır.

Yüzey Şekillerinin Etkileri

Toprakların bulunduğu yerde iklim koşullarına göre oluşması için topoğrafyanın düz, hafif engebeli olması ve topraktan suyun sızması gereklidir. Saha eğimli olduğu takdirde çözülen-ayrışan ana materyal sürekli taşındığı için normal profil yapısı gösteren topraklar oluşamamaktadır. Ayrıca, aşınan malzemelerin devamlı biriktiği sahalarda da toprak oluşumu kesintiye uğramaktadır.



İŞİNİZE YARAMIŞTIR UMARIM (Yonca)