Mazmun Nedir?

Mazmun
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Anlam, kavram. Edebiyat terimi olarak belli bir kavramı anlatan ve çağrıştıran kalıplaşmış söz karşılığı kullanılır. Örneğin; boy yerine servi, kaş yerine yay, diş yerine inci sözcüklerinin kullanılması gibi. Bir bakıma sanatlı söz sayılabilecek mazmunlar anlam olayları sonucu kalıplaşmış sözcüklerdir. Başka deyişle bir sözcüğe şairlerce değişik anlamlar yüklenmiş, o sözcük asıl anlamı dışında, yan anlamlarıyla kalıplaşmıştır. Sözgelimi, kırmızı renkli değerli bir taşın adı olan l'al sözcüğü Nedim'in şu dizesinde de görüldüğü gibi dudak anlamında kullanılmaktadır:

"L'alin öptürmek bu hâletle muhâl olmuş sana."

Burada l'al sözcüğü bir mazmundur. Çünkü hemen bütün divan şairleri, sözcüğü bu anlamda kullanmıştır. Divan edebiyatının bir mazmunlar edebiyatı oluşu değer ölçülerini de belirlemiştir. Nitekim bir şairin bilinen, başkalarınca da kullanılan bir mazmunu yeni bir biçimde kullanması ustalık sayılmış, bu anlayış söz ve anlam sanatlarına dayalı söyleyiş ustalıklarına yol açmıştır. Ayrıca daha önce hiç kimsenin söylemediği mazmuna "bikr-i mazmun" denilmiştir.

MsXLabs Üye Girişi