Aruz, Arapça bir kelimedir ve “Çadırın ortasına dikilen direk” anlamına gelir. Bir edebiyat terimi olarak “hecelerin uzunluk ve kısalıkları temeline dayanan nazım ölçüsü” demektir.

Hece Ölçüsüne örnek şiir;

Yel esmiyor gönlüm kadar(söz hece ölçülü.)

Öyle sarstı vedan beni.
Kor yanmıyor gönlüm kadar.
Herkesten çok sevdim seni.
Yel esmiyor gönlüm kadar.

Şimdi mazi gözyaş bana.
Aşkın boyar geçer kana.
Yaram çoktur senden yana.
Gün batmıyor gönlüm kadar.

Yıkık gönlüm viran gibi.
Yokun gelir ölüm gibi.
Akar yaşım seller gibi.
Su akmıyor gönlüm kadar.
Sedat HÜNKAR.

Serbest Ölçü;

Belirli ölçüleri ve uyak düzeni olmayan şiirlerin “ölçüsü”, serbest ölçüdür. Bu tür şiirlerde ahenk ve uyum, ölçü veya uyakla değil; seslerin birbiri ile olan ilişkisiyle sağlanır.

Şiirler ölçüsüz olabileceği gibi ölçülü de olabilir. Dar kalıplara bağlı kalınmadan yazılır. Söz sanatlarına pek yer verilmez.

İlk defa Garipçiler tarafından kullanılmıştır. 1950′lerden sonra, edebiyatımızda sıkça tercih edilmiştir.

Serbest Ölçü Örnekleri;

Yollar ne kadar güzel olsa,
Gece ne kadar serin olsa,
Beden yorulur,
Baş ağrısı yorulmaz. Orhan Veli

O sabah mı çıkmıştın bir gün önce mi
Bir bıçağın ağzında yürür gibiydin
Demirlerin soğukluğu soluk dudaklarında
Gözlerinde karanlığı dar hücrelerin
Seni görür görmez özgürlüğümden utandım
Söyle ne içersin çay mı kahve mi
Çok değişmişsin birden tanıyamadım Attila İlhan