Türk Destanları - Alpamış Destanı

ALPAMIŞ DESTANI (Türk Destanı), Özbekler, Karakalpaklar, Altaylılar arasında 50 kadar destancıdan derlenmiş, 150’yi aşkın çeşitlemesi vardır. Uzunlukları 5 bin ile 50 bin kelime arasında değişen bu yoldaki metinlerin 27'si basılmıştır. Hamit Alimcan’ın Fazıl adlı destancıdan saptayarak yayımladığı metin eksiksiz ve en sanatlı çeşitleme sayılır. Destanın konusunu oluşturan Kalmık Moğolları'nın Kongrat topraklarına yaptığı saldırıların tarihsel tabanı XV. ve XVI. yy'lar olduğu için yapıtın bu döneme ait olduğu varsayılmaktadır. Ancak Altay çeşitlemesi aracılığıyla destanı VIII. ve IX. yy'lara bağlayanlar da vardır.

Düşe giren bir dervişin müjdelemesiyle dünyaya gelmiş olan Kongrat Beyi Alpamış'ın Kalmık Şah’a tutsak düşmesi, o yokken karısı Barçın'ın başkasıyla evlendirilmek istenmesi, Kalmık Şah'ın kızının yardımıyla kurtulan Alpamış'ın çoban kimliğinde Barçın'ın düğün gecesi evine dönüp 4 ayrı yarışmada rakibini alt etmesi, Türk ve dünya destanlarına ait çeşitli motifleri bir araya getirir. Destanın genel çizgileriyle en yakın benzeri, Dede Korkut Kitabı'nda yer alan ve Anadolu'da bugün de çeşitlemeleri (Bey Böğrek, Bay Beyrek, Akkavak Kızı vb.) bulunan Bamsı Beyrek hikâyesidir.

Kaynak: Büyük Larousse

MsXLabs Üye Girişi