çiçek durumları (infloresens )
Çok çiçekli olan bitkilerde çiçekler bazen dallanmış bir eksen üzerinde,bir topluluk meydana getirir, işte bu topluluğa
infloresans adı verilir.
Çiçekli bitkilerin bir kısmında, çiçekler gövde üzerinde teker teker bulunur. Bu çiçek gövdenin tepesinde bulunduğu takdirde, onun vejetatif büyümesine son verdirir. Böyle bir çiçek terminal (nihai), bir çiçektir. Gövdenin yanlarında meydana gelen çiçekler ise, bitkinin vejetatif büyümesine mani olmazlar, lateral durumdadırlar, bunlar bir yaprağın koltuğundan çıkarlar, yani aksilar (eksensel) dir.
Birçok çiçekli bitkiler, üremeyi arttırıcı amaç ile çok çiçeklidir. Bu bitkilerde, çiçekleri taşıyacak olan dallar değişik şekillerde dallanmış, çiçek sayısı artmıştır. Çiçeklerin dallanmış bir eksen üzerinde teşkil ettikleri bu topluluklara
infloresens (çiçek durumu) adı verilir.
rasemoz ve simoz çiçek durumları. Rasemoz çiçek durumlarında monopodyal bir dallanma sistemi vardır, yani ana eksen daima büyümeye devam eder, yan dallar bu eksenin yanlarından çıkarlar. Ana eksen, yan dallara daima hakim durumda kalır.
Simoz çiçek durumlarında sinpodyal bir dallanma sistemi vardır. Ana eksenin büyümesi devamlı değildir. Bu eksen bir çiçekle son bulup bu çiçek olgunlaşırken alttaki en yakın dal ana ekseni yana iter ve ana dal görevini üzerine alır. Bu dal da bir çiçekle nihayetlenip büyümesini durdurduğu zaman, bu çiçek altındaki bir yan dal gene hakim duruma geçer. Burada hakim bir ana eksen yoktur, daima yan dallar sırasıyla ana eksen durumunu alırlar.
rasemoz çiçek durumları
Bu durumlar, basit veya dallanmış oluşuna göre iki gruba ayrılır:
basit ve bileşik rasemoz durumlar
A- Basit rasemoz durumlar (yan eksenleri basit olan rasemoz durumlar):
Şekil 32. Rasemoz çiçek durumları. Basit rasemoz (şematik): (1) Rasemus. (2) spika. (3) spadiks (4) umbella, (5) kapitulum, (6 korimbus
1) Rasemus (salkım) – Ana eksen uzundur, çiçekler saplıdır ve eksen üzerinde teker teker bulunur. Çiçek sapları hemen hemen aynı uzunluktadır.
2) Spika (başak) – Ana eksen uzundur, çiçekler sapsızdır ve eksen üzerinde teker teker bulunur.
3) Spadiks (çomak) – Ekseni etli ve kalın olan bir spikadır. Bir spadiks, genellikle spata denilen büyük bir brakte tarafından sarılmıştır.
4) Umbella (şemsiye) – Ana ekseni çok kısalmış olan ve böylece saplı çiçekleri aynı noktadan çıkan bir çeşit salkımdır. Böyle bir durumun tabanında çiçek adedi kadar, bazen daha az adette brakte bulunur(Şek. 32-4), bazense hiç brakte yoktur. Bu braktelerin teşkil ettiği halkaya
involukrum denir(4, b). Şemsiye durumu, Umbelliflorae takımının karakteristik çiçek durumudur.
5) Kapitulum (baş) – Ekseni kısa ve etli olan bir spikadır. Çiçekler sapsızdır. Kapitulum’un tabanında braktelerden yapılmış bir involukrum bulunur. Bu durum, Compositae familyasının tipik çiçek durumudur.
6) Korimbus (koremb, yalancı şemsiye) – Alt çiçeklerinin sapları değişik uzunlukta , üsttekilere nazaran daha uzun olan, böylece çiçekleri aynı bir düzlem üzerinde, aynı düzeydedir bulunan kısa eksenli bir salkımdır.
B- Bileşik rasemoz durumlar (yan eksenleri dallanmış olan rasemoz durumlar):
Şekil 33. Bileşik rasemoz (şematik). (7) Panikula. (8 bileşik spika, (9) bileşik umbella, (10) bileşik korimbus; (b) involukrum, (i) involusel. 7) Panikula (bileşik salkım) – Yan eksenleri dallanmış olan bir salkımdır. Alttaki yan dallarda dallanma daha fazla, üstteki yan dallar nispeten basittir. Geniş anlamda, panikula terimi, dallanma şekli ve kısmi durumları ne şekilde olursa olsun, çok dallanmış ve çok çiçekli bir durumu anlatmak için kullanılmaktadır.
8) Bileşik spika (bileşik başak) – Spikadaki her çiçeğin yerinde bir başak bulunur. Gramineae (Poaceae) familyası için karakteristiktir.
9) Bileşik umbella (bileşik şemsiye) – Umbelladaki her çiçeğin yerinde bir umbella taşıyan şemsiye çiçek durumudur. Umbelliferae familyasının tipik çiçek durumudur. Hem çiçeklerin hem de umbellaların tabanında brakteler bulunabilir (Şek. 33-9). Bu taktirde birincilere (b),
involukrum, ikincil braktelere (i)
involusel adı verilir. (anason)
10) Bileşik korimbus (bileşik koremb) – Yan eksenleri dallanmış olan bir korembdir. Çiçekleri aynı düzlem üzerinde bulunan bir panikuladır. Bu çiçek durumunda çiçeklenme, kenardan ortaya doğru olur, yani kenardaki çiçekler ortadakilerden daha önce açar.
kaynak: A.Ü. Farmasötik botanik