Parçalı Yapraklar
Bazı yapraklarda damarlarıma sistemine uygun ve onunla uyumlu olarak az ya da çok derin girintiler bulunur. Laminanın orta damara göre bir yarısı esas alınırsa, bu girintiler, az derin olabildiği gibi yarısına kadar, üçte ikisine kadar ya da orta damara kadar uzanarak yaprağı loblara ayırır, bunun sonucu olarak parçalı yapraklar meydana gelir.
Parçalı yapraklarda parçalanma derecesi, damarlanma sistemi de dikkate alınarak isimlendirilir.
Pennat damarlanma gösteren yapraklarda:

Şekil 12. Pennat parçalı yapraklar. (34)F.pandurata; (35)Q.pubescens; (36) Q.cerris var. cerris; (37a) Q.vulcanica; (37b) P.vulgare; (38) Brassica sp.; (39a) C.siliqua;(39b)S.molle (40)P.lentiscus; (41a) Oxalis sp.;(41b) Fragaria sp.(x 1/2).

(35)pennatilobat: lamina az derin lobludur(Querkus Rubescens Şek. 12-35; H. niger, Şek.8-28).
(36) pennatifit: lobların derinliği, lamina kenarı ile orta damar arasındaki alanın yarısına kadardır (Çuercus cerris var. cerris Şek. 12)
(37) pennatipartit: lobların derinliği, lamina yarısının üçte ikisini geçer, hemen hemen ortadamara kadar yarılmıştır (Polypodium vulgare, Çuercus vulcanica Şek. 12-37a,b).
(38) pennatisekt: loblar,orta damara kadar derinleşmiş (Brassica sp.- hardalotu). lirat (lyratus): tepedeki lobu büyük ve rotundat, kenar lopları aşağıya doğru giderek küçülen pennatifit bir yapraktır (Şek. 12-38).
(39) pennat loblar öylesine derindir ki, her biri ayrı bir yaprakçık (foliol) biçimindedir.Böyle yapraklarda, foliolün deskripsiyonverilir(Cerarow'a siliqua. -keçiboynuzu, Schinus molle- yalancı biber Şek. 12 - 39a, b).
(40) paripennat: pennat bir yaprakta yaprakçıklarm sayısı çifttir (Pistacia lentiscus - sakız ağacı; Ceratorıia siliqua - keçiboynuzu Şek. 12-39a, 40). imparipennat: pennat bir yaprakta yaprakçıklarm sayısı tektir (Rosa sp.- gül Şek. 13- 44).
(41) trifoliat: üç foliolden oluşan pennat yapraktır (Örafo.-ekşiyonca; Fragaria - çilek Şek. 12-41a, b)

Şekil 13. Parçalı yapraklar. (42)M.pudica; (43)A.hippocastanum (x 1/2); (44) Rosa sp. (45a)A. visrıaga; (45b)C.maculatus

(42) bipennat: pennat yaprağın yaprakçıklarında da parçalanma meydana gelir yani folioller de pennat parçalanma gösterir. Böyle bir yaprakta birinci derecedeki folioller pennat, ikinci derecedeki folioller basittir (Mimosa pudica - küstümotu). İkinci derecedeki folioller de pennat parçalanma gösteriyorsa böyle yapraklara da tripennat (tripinnatus) adı verilir (Ammi visnaga - dişotu, Conium maculatum - baldıran Şek. 13-45a, b).

Pennat damarlarıma sistemi taşıyan bir yaprağın parçalanma derecesini belirtmek amacıyla kullanılan bu terimleri, palmat damarlanma gösteren bir yaprak için de kullanılır: palmatilobat (Malva, Şek. 5-7); palmatifıt (Liquidambar, Şek. 10-29a); palmatipartit; palmatisekt ve palmat (Aesculus hippocaslanum , Şek. 13-43).

Pedat damarlanma ya da peltat damarlanma taşıyan bir yaprak da benzer şekilde tanımlanabilir : Helleborus, Ricinus (Şek. 11-30 ve 31).
Parçalı yapraklarda (pennat, palmat v.b.) yaprağın genel özellikleri söylendikten sonra lamina şekli, tepesi, tabanı... olarak foliolün özelikleri verilir.
Lamina özellikleri arasında sayılan bir karakteri de laminanın yapısı dır.
Yaprağın ince, sert veya yumuşak, etli veya derimsi oluşu bitkiyi karakterize edebilir; örneğin kışın yaprak dökmeyen bitkilerde lamina sert ve derimsidir; kurak yerlerde yetişen bitkilerde (kserofıtik) su depo etme görevini de üstlenen yapraklar etlenmiş ve suludur; bu yapıdaki yapraklara sukulent denir. Hidrofılik bitkilerde ise lamina hem ince hem de yumuşaktır
Bazı yapraklar zar gibi incedir ve ışığa karşı yarı geçirgendir, bu özelliği membranaceus sözcüğü ile belirtilir; lamina kıkırdağımsı bir yapıda ise cartilagineus sözcüğü kullanılır
Yaprakların bazıları saplı, (petiolat) petiolatus ( ), bazıları sapsızdır, sesil sessilis ( ). Sap silindirik ve uzun (Nymphaea Şek.6- 14); ince ve çok uzun( Şek. 14b); kısa-kalın (14c); kısa-ince (14d); sert ve kıvrık (14e) olabilir; bazen yuvarlak veya bir yüzü düzdür; bazı bitkilerde yaprak sapı kanatlıdır (14g) bazı bileşik yapraklarda da orta eksen kanatlıdır (14j).
Sapsız yapraklarda lamina, tabanı gövdeyi sarıyor gibidir ampleksikaul (amplexicaulis Şek.l4-k); perfoliat ( ) yaprakta lamina gövde tarafından delinmiş gibidir (Şek. 14-l).
Yaprak tabanında, bazen her iki yanda, bazen sadece bir tane ek bulunur; bunlara stipula (kulakçık) denir. Stipula otsu, zarımsı, pulsu, tüysü, dikensi (Şek. 14-g), sülük biçiminde (e) olabildiği gibi tamamen bir yaprak görünümünde (h) de olabilir. Stipula bazen gövdeyi kapalı veya açık bir halka biçiminde sarmış olabilir; bu halkaya okrea (ochrea) adı verilir (i).
Yaprak sapı, bazan, bir tarafı yarık bir kın biçiminde gövdeyi sarar; özellikle Poaceae (Gramineae) familyasında görülen bu kına v a g i n a adı verilir (f).

Yaprakların Dal Üzerinde Dizilişi

Şekil 15. Yaprak dizilişi. (46) Salix; (47) Buxus; (48) Adiantum; (49) Mentha; (50) Rubia; (51) Ldrupacea; (52) Thuja.

Yapraklar dala veya gövdeye genellikle düğüm noktalarından (nodus) bağlanmıştır(Şek. 15).
(46) alternan dizilişte her nodustan, almaşlı olarak bir yaprak çıkar (Salix - 46)
(47) opozit: her nodusta karşılıklı 2 yaprak bulunur (Buxus, şimşir - 47).
(48) diştik: yapraklar, karşılıklı 2 sıra üzerine dizilmiştir (Adiantum - 48) tristik: yapraklar 3 sıra üzerine dizilmiştir.
(49) dekussat: bir nodustaki karşılıklı yaprak çifti, kendisini izleyen nodustaki yaprak çifti ile 90°’lik bir açı meydana getirir (Mentha, Labiatae-49)
(50) vertisillat: nodustaki yaprak sayısı 3 veya daha fazladır, dal veya eksenin etrafında toplanmış ve bir daire üzerine dizilmiş gibidir (Rubia - boyacıkökü - 50).
(51) ternus: bir nodusta 3 yaprak çevrel olarak dizilmiştir (Juniperus drupacea - andız - 51)
(52) imbrikat: yapraklar birbiri üzerine, kiremit gibi, düzenli bir biçimde kapanmıştır (Thuja - mazı - 52).
Bütün bu özellikler yardımıyla bir yaprak tanınabilir ve tanımlanabilir.