Dil (Lingua, Glossa)
Ağız tabanında, mukoza ile kaplı çizgili kaslardan oluşmuş hareketli tat duyusu orgammızdır. Konuşma, kelimelerin düzenlenmesi ve besinlerin yutağa iletilmesi gibi fonksiyonları vardır.
Dil üç bölümden oluşur bunlar; dil kökü (radix linguae), dil gövdesi (corpus linguae) ve dil ucu (apex linguae) dur. Dil ucu, dil gövdesi serbest ve hareketlidir. Dil kökü ise os hyoideum ve mandibulaya tutunmuştur. Dilin damağa ve yutağa bakan üst yüzüne dil sırtı (dorsum linguae) denir. Dil sırtı sulcus terminalis denilen V şeklinde bir olukla ön (oral) ve arka (faringeal) bölüme ayrılır.
Dilin yüzeyi mukoza ile kaplıdır. Ön bölüm mukozasında papillalar bulunur. Bu papillalardan, papillae filiformes hariç diğerlerinde tat tomurcuğu vardır.
Papilla filiformes: Dil sırtına yayılmış küçük iplikçikleri andıran epitel çıkıntılarıdır. Dil yüzüne pürtüklü görünüm verir. Besinlerin mekanik olarak parçalanmasında etkilidir.
Papilla fungiformes: Mantar şeklinde ve kırmızımsı renktedir. Dilin yan ve uç kısmında bulunur. Tatlı ve tuzluya karşı duyarlı tat tomurcuklandır. Uzunlukları 0,5-1,5 mm’ dir.
Papilla vallatae: Sulcus terminalis boyunca 7-12 adet en büyük papillalardır. Acıya karşı duyarlıdır.
Papilla foliatae: Dilin yan ve arka kısmında bulunur. Ekşi duyusunu alan tat tomurcuklarıdır.
Dilin arka bölümünde dil köküne ait tonsilla lingualis denilen lenf nodülleri bulur. Dil mukozası altında bağ dokusuna gömülmüş intrensek ve dili komşu yapılarına bağlayan ekstrensek dil kasları vardır.
Ekstrensek dil kasları, başlangıç yerleri dilin dışında olan kaslardır. Bu kas lifleri corpus linguae’da intrensek kas lifleri ile birleşir. Ekstrensek dil kasları m.genioglossus (dilin en güçlü kası), m.hyoglossus, m.styloglossus ve bunların dışında m.chardoglossus, mpalatoglossus kaslarıdır. M. palatoglossus hariç tüm dil kasları n.hypoglossus ve XII cranial sinir tarafından innerve edilir.
İntrensek dil kasları, dilin her iki tarafında bulunur. Bu kasların asıl görevi corpus linguanın şekil değiştirmesini sağlamaktır. Bunlar m.longitudinalis superior, m. longitudinalis inferior, m.transversus linguae ve mverticalis linguae’dır.
kaynak: Anatomi