ARŞİV

a. (fr. archives).
1. Bir topluluğun, bir ailenin ya da bir kimsenin tarihine ilişkin belgeler bütünü.
2. Sürekli olarak kullanılmayan ancak olası başvuruları karşılamak için düzenlenip saklanan belgeler bütünü.
3. Üretilen ve sınıflandırılan çok sayıda belgeler bütünü.
4. Özel ya da resmi arşivlerinin saklandığı yer; onları denetiminde tutan hizmet birimi. (Eşanl. BELGELİK.)

-Sine. Arşiv çekimi, arşiv belgelerinden çekilen film görüntüleri (ingilizce karşılığı stock-shot'dur.)
-ANSİKL. Arşiv, bir kişinin ya da kurumun durumunu ve faaliyetini yansıtan ve bu yüzden dağılmaması gereken bir bütünün, yani arşiv fonu denen tek bir kaynağın bir bölümünü oluşturur. Yazının icadıyla birlikte toplum yaşamı için gerekli belgelerin saklanmaya başlanması, devlet arşivleri (Mısır'da. Ninova'da, Yunan tapınaklarında, Roma'da Aerarium ve Ta-bularium'da) ya da aile arşivlerinin (Roma evlerinin tabliunum'unda) kurulmasını gerektirdi.

Türkiye, arşivlerin sayısı bakımından olduğu kadar nitelikleri bakımından da dünyanın sayılı ülkelerinden biridir. Osmanlı İmparatorluğunun dağılmasıyla ortaya çıkan devletlerin merkez ve taşra örgütlerine ait belgeler Türkiye'dedir. Bu belgeler, bugün ayrı devletler kurmuş olan Orta ve Yakın Doğu, Balkan, Kuzey Afrika ve Arap ülkelerinin kültürel, ekonomik ve siyasal tarihlerinin aydınlatılmasında büyük önem taşırlar. Türkiye'de Osmanlı İmparatorluğunun ilk dönemlerinden beri arşiv düşüncesi devlet bürokrasisi içinde var olmuştur. Ancak modern anlamda arşivcilik. 1846 yılında Hazineı evrak'ın kuruluşuyla başlar. Daha çok devletin idari işlemlerine ait belgelerin bürokratik amaçlarla korunması için kurulmuş olan Hazinei evrak, daha sonra Hazinei evrak müdürlüğü adını aldı ve imparatorluğun sonuna kadar varlığını korudu. Cumhuriyetten sonra Mahzeni evrak mümeyyizliği adı ile bir daire kuruldu. 1943 yılında başbakanlığa bağlı Arşiv umum müdürlüğü, 1984 yılında da Devlet arşivleri genel müdürlüğü kuruldu.

Başbakanlık örgütü dışındaki belli başlı arşivler şunlardır

• Topkapı sarayı müzesi arşivi
• Deniz müzesi arşivi
• İstanbul Belediyesi arşivi
• Tapu ve Kadastro genel müdürlüğü arşivi
• Vakıflar genel müdürlüğü arşivi
• Genelkurmay askeri tarih ve stratejik etüd başkanlığı arşivi
• Türkiye Büyük millet meclisi arşivi

Osmanlı döneminden kalan arşiv malzemesi bugün dağınık ve düzensiz olanlar, torba ve sandıklar içinde olanlar, dos-yalı evrak ve defter biçimde olanlar olmak üzere çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır Arşiv malzemesinin saklandığı depolar toza, güneşe, neme ve parazitlere karşı iyice korunmuş değildir. Arşiv hizmetlerinde çalışacak uzman personel sayısı yetersizdir. Arşiv malzemesinin büyük bir bölümü henüz sınıflandırılmamış durumdadır. Bu yüzden arşivlerimizden yararlanmak çok güç, sınırlı ve yetersiz düzeydedir. Son yıllarda yeterli tesis ve uzman personel konusunda çalışmalar yapılmaktadır.