ÇOCUKLARDA OKUL FOBİSİ

OKUL FOBİSİ NEDİR?
Okul fobisi ; kuvvetli bir endişe nedeniyle çocuğun okula gitmeyi reddetmesi yada bu konuda isteksiz görünmesidir.

OKUL FOBİSİNİN TEMEL KAYNAĞI NEDİR?

Çocuklardaki okul fobisi kaynağını aileden alır. Çocuk aile içindeki güvenini, düzenini, özellikle annesini kaybetme korkusu içine girer, bu korku çocukta bilinç düzeyine gelemez ve çocuk bu korkuyu okula yansıtır. Korku tüm okula karşı olabileceği gibi okuldaki herhangi bir çocuğa, öğretmene ya da herhangi bir derse karşı da olabilir.

OKUL FOBİSİ:

Şiddeti ve Belirtilerine Göre İkiye Ayrılır :

• Akut okul fobisi
• Kronik okul fobisi

Akut okul fobisi ;

• Akut okul fobisi olan çocuklar evde kaldıkları sürece mutludurlar.
• Arkadaş ilişkilerinde ve sosyal faaliyetlerde etkindirler.
• Evde kaldıkları sürece ev ödevlerini yaparlar.
• İlköğretimden liseye kadar her yaşta görülebilir
• Bununla beraber gerek ergenlik döneminde gerekse ergenlik öncesi dönemde rastlanılan okul fobisi belirtileri ilköğretime başlayan çocuktaki gibi kuvvetli ve zorlu değildir.
• Çocuk büyüdükçe okul fobisinin şiddeti azalır , fakat bunun yerini “kronik okul fobisi” yer alır.

Kronik okul fobisi ;

• Zamanla oluşur.
• Bu fobinin oluşumunda gencin; çocukluk yıllarındaki akut okul fobisini de içine alan çeşitli davranış problemlerinin rolü büyüktür.
• Kronik okul fobisi, akut okul fobisinin tam tersine bir takım uyum zorluklarını içerir
• Sadece okuldan, aynı zamanda önceden zevk aldıkları faaliyetlerden de uzaklaşmaya başlarlar.
• Ne ders çalışırlar ne de belirli bir alanda faaliyet gösterirler.
• Ev çevresinde sıkıntılı bir biçimde zamanlarını geçirmeye çalışırlar .
• Bu tür çocuklar okula olan fobisini tüm çevreye genelleştirirler.
• Sonuç olarak; bu çocukların gerek insan ilişkilerinde gerekse yabancı oldukları ortamlardaki huzursuzlukları giderek artar.

Okul Fobisi Olan Çocukla, Okuldan Kaçan Çocuğu Birbirinden Ayırmak Gerekir. Peki nasıl?

Okul fobisi olan çocuklar aşağıdaki özellikleri gösterirler.

• Okul fobisi yaşayan çocuklarda çeşitli derecelerde psiko-somatik belirtiler görülür. Bunlar;mide bulantısı,karın ağrısı, kusma, baş dönmesi şeklinde bedensel yakınmalardır. Bu yakınmalar okula gitmeden önce veya pazar akşamları görülür. Okula gitmeyeceği söylenince tüm yakınmalar biter. Bununla birlikte bazı araştırmalar fobi ile beraber depresyon, psikotik gelişme ya da zorlamalı nevrozlar gibi psikolojik bozukluklarında ortaya çıkabildiğini göstermektedir.
• Okulda disiplin sorunu yoktur.
• Öğrenme ve başarı motivasyonu genellikle yüksektir.
• Zeka normal veya normalin üstündedir.
• Okuldan korkma vardır.
• Çocuk okula gitmediğinde anne-babanın haberi vardır. Çocuk okula gitmediğinde evde kalır.

Okuldan kaçan çocuklarda ise

• Okuldan kaçmada okul fobisi yoktur.
• Bedensel yakınmalar çok seyrek görülür.
• Saldırgan davranışlar ve umursamazlık vardır.
• Disiplin sorunu çok fazladır.
• Öğrenme ve başarı motivasyonu genellikle düşüktür.

Zeka normal ve normalin altındadır

• Evde çocuğa karşı ilgi azdır ve sevgisiz bir ortam vardır.
• Çocuğun okula gitmediğinden anne- babanın haberi yoktur. Çünkü okula gitmediği zaman genellikle evde kalmaz.

OKUL FOBİSİNİN ÖZELLİKLERİ

Okul fobisi olan çocuklar;

• Genellikle başarı kaygısı olan,
• Uslu, uyumlu, aşırı onay bekleyen
• Ailesine bağımlı çocuklardır.

Kendilerine özgüven kazandırılmadığından tek başına hayatlarını idame edemezler

• okulu sever ve okula gitmeyi başarırsa örnek bir öğrenci olabilir.
• Genellikle zeka düzeyleri normal veya normalin üstündedir.
• Ayrıca anti-sosyal davranışlara sahip değillerdir.

Bu çocuklar genelde;

• aile bireyleri dışındaki kişilerle sosyal ilişki kurmakta güçlük çekerler.
• Utangaçtırlar.
• Okula giden çocukların yaklaşık %2’sinde okul fobisi görülür.
• Yanlarında anne veya babası olmadan sınıfa girmek istemezler.
• Evde kaldıkları sürece mutludurlar.
• Arkadaş ilişkilerinde ve sosyal faaliyetlerinde etkin değillerdir.
• Liseye giden ergenlerde de görülebilir, ancak belirtiler ilköğretime başlayan çocuktaki kadar kuvvetli ve zorlu değildir. Yaş büyüdükçe görülme sıklığı azalmakta ancak tedavi güçleşmektedir.
• Bazen okuldan kaçma ile karıştırılabilmektedir. Ancak hem belirtileri hem de davranışı ortaya çıkaran etkenler farklıdır.

Belirtiler genellikle okula gitme zamanında yoğunlaşır. Okuldan ayrılma vaktinde azalır ve daha çok Eylül, Ekim aylarında ortaya çıkar.

DİKKAT Endişeye kapılmayın

Çocuk bir gün birdenbire okula gitmek istemez, zorlanınca büyük tepki gösterir, bu durum okulun ilk gününde ortaya çıkabileceği gibi herhangi bir zamanda da ortaya çıkabilir.
Zorlamalar karşısında endişe duyar: panik içine girer, midesi bulanır, kusar, başı döner, ağlar, gitmemekte direnir. Bazıları zorlamalara dayanamayıp yola çıkar, ya yarı yoldan döner, ya sınıftan çıkar eve gelir.

• Başlangıç bazen sinsidir. Ön belirtiler günlerce sürebilir.
• Çocuk neşesizdir. Ödevlere karşı ilgisi azalır. Her sabah bedensel bir yakınmayla uyanır. Başı, karnı ağrır, midesi bulanır ve bir gün okula gitmeyeceğini söyleyiverir.
• Neden olarak öğretmenden korktuğunu ya da arkadaşlarının kendisini rahatsız ettiğini söyleyebilir
• Bazı çocuklar ise söyleyemedikleri bir korkudan bahsederler.
• Çoğu zaman evde rahattırlar. Şiddetli vakalarda çocuklar evde de huzursuzdurlar.
• Bağlı ve bağımlı oldukları aile bireyini bir yere bırakmaz. Kronik anksiyete içindedir, hiçbir şeyle oyalanamazlar
• Heves ve enerji kaybı oluşmaya başlar.
• Alıngan ve sinirli olma halinde artış görülür.
• İştahsızlık ve uykuda huzursuzluk oluşur.

Okul etkinliklerine karşı pasif, içe kapanık ve utangaç davranır.

• Okulda ve evde daha çok nedensiz ağlamaya, kavga etmeye ve dikkat çekmeye başlar.
• Evde kalmak ve okul ödevlerini kaçırmak arasında seçim yapamayıp aşırı kaygılı olur.
• Sık sık hasta olmadığı halde baş veya karın ağrısını bahane ederek şikayet eder.
• Okula giderken ağlama, hastalanma ya da okula gitmeyi istememe davranışları geliştirir ve evde kalmasına izin verilince bunlar birdenbire kaybolur.
• Bir seferde günlerce okula gitmediği olur.
• Okula gitmediği için suçluluk duymaz.
• Okula devam ettiği zamanlarda iyi bir öğrenci oluyorsa okul fobisinden şüphelenilir.

PEKİ NE GİBİ ÖNLEMLER ALINABİLİR?

SEVGİLİ ANNE VE BABALAR

• Çocuğun Okula Dönmesi Konusunda Israr Edin.
• Okula Gitme Zamanlarında Eskisinden Daha Kararlı Olun.
• Okul Çalışanlarının Yardımını İsteyin.
• Çocuğunuzla Okul Fobisi Hakkında Konuşun.
• Çocuğunuzun Akranları İle Zaman Geçirmesine Yardımcı Olun.
• Çocuğa okulun amacını açıklayın.
• Çocuğu okula götürüldüğünüzde vedalaşmaları çabuk ve kısa süreli tutun.
• Çocuğunuzla o gün okulda neler yaptığı hakkında konuşun.
• Çocuğunuzla derslerde geri kalmanın vereceği endişe ve kaygı hakkında konuşun.
• Çocuğunuzun duygularını paylaşın.
• Size olan bağımlılığını azaltın.
• Anne- babanın beklenti düzeyini gerçekçi kılıp çocuğa zaman tanıması çocuğun okul fobisini yenmesini kolaylaştırabilir.
• Bir uzmana başvurun.
• Çocuğun kaygısının ve endişesinin gerçek olduğu bilinmelidir.
• Çocuğunuza özgüven kazandırın.
• Çocuğunuza bir şey olacak diye kaygılanmayın.
• Çocuğunuzun tüm gereksinimlerini karşılamayın.
• Çocuğunuza karşı tutumlarınızı gözden geçirin.
• Sorunun kökenine inin.
• Okulu suçlamayın.