Dolmabahçe Saat Kulesi

İstanbul’da, Dolmabahçe Sarayı’nın Hazine-i Hassa Kapısı ile Dolmabahçe Camisi arasındaki alanda 1890-94 arasında yapılan kule (açılışı 1895).

Barok, yeni-klasik, ampir vb gibi tarihsel üslup öğelerinin seçmeci (eklektik) bir anlayışla bir arada kullanıldığı kulenin mimarı olarak çeşitli kaynaklarda Balyan ailesinin değişik üyeleri gösterilmekteyse de, ölüm tarihleri dikkate alındığında bunlardan ancak Sarkis Balyan (1831-99) söz konusu olmaktadır.

Yüksekliği 30 m’ye yaklaşan dört katlı kuleye içindeki 54 basamaklı taş bir döner merdivenle çıkılır. Kule alçak ve yayvan, dört kenarın ortasında altışar basamaklı birer merdiven bulunan mermer bir platforma oturur. Bunun her köşesinde iki katlı mermer bir fıskiye vardır. Tabanı 8,5 m x 8,5 m boyutlarında olan kule, her katta biraz daralarak yükselir. Katlar birbirinden çok süslü kornişlerle ayrılmıştır. İlk iki katta, her cephenin iki kenarına birer Korent sütun çifti yerleştirilmiştir. Öbür iki katta bunların yerini birer gömme ayak (pilastr) çifti alır. En alt katın üç cephesinde kemerli birer pencere, dördüncü (kara) cephesinde de bir kapı vardır. Kapıların kemer tablaları içinde birer barometre bulunur. İkinci katın pencereleri de kemerli, üçüncü katınkiler düz atkılıdır. Son kat silmesinin üstüne balustratlı bir korkuluk getirilmiş, kule duvarları da biraz daha geri çekilerek çepeçevre dolanan dar bir balkon oluşturulmuştur.

Pencereler yatay bir dikdörtgen biçimindedir ve oldukça alçakta yapılarak üzerlerinde her cephede bir saatin yerleştirildiği geniş bir sağır yüzey bırakılmıştır. Bu son katın içinde, saatlerin düzeneği ile çanın yerleştirildiği bir de asma kat vardır. Deniz cephesindeki ayrı, öbürleri birlikte kurulan saatler Fransa’dan getirtilmiştir. Kulenin manastır tonozunu andıran çatısı, üstüne oturtulmuş taç biçiminde bir öğeyle son bulur. Bunun tepesine de bir rüzgâr gülü yerleştirilmiştir.