Teşkilât-ı Esasiye Kanunu

Teşkilât-ı Esasiye Kanunu (20 Ocak 1921)

YENİ TÜRK DEVLETİNİN İLK ANAYASASI
20 Ocak 1921'de yeni Türk Hükümeti'nin ilk Anayasa'sı "Teşkilatı Esasiye" kabul edildi.
''Egemenlik Kayıtsız şartsız milletindir." olan ilk maddesi 1924 Anayasasında "Türkiye Devletinin idari şekli Cumhuriyettir." olarak değiştirildi. (Daha sonra; 1961 Anayasası, 1971 düzeltim, 1982 Anayasası yürürlüğe girdi.)
Anayasada; Laiklik, Cumhuriyet, Bayrak, İstiklal Marşı Türkçe değişmez maddelerdir.

Teşkilât-ı Esasiye Kanunu, ilk T.C. Anayasası'nın ilkelerini belirleyen; 85 no.lu ve Kabul Tarihi: 20 Kânun-ı Sani 1337 (20 Ocak 1921) olan kanundur. 1923 yılındaki değişiklikle Cumhuriyet ilan edilmiştir. Bazı tanımlamaların aksine, 20 Ocak 1921 tarihli ilk Teşkilat-ı Esasiye Kanunu, Türkiye'nin il Anayasası değildir. Çünkü bu kanun, Anayasa için gerekli norm, kabul için oy oranı ve maddeler yönünden yeterli değildir. Üstelik o tarihte, 1876 Kanun-u Esasîsi de resmen ilan edilmemişti.

Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun Temel Maddeleri

Egemenlik kayıtsız ve şartsız milletindir.
Yürütme gücü ve yasama yetkisi, ulusun tek ve gerçek temsilcisi olan Büyük Millet Meclisi'nde belirir ve toplanır.
Türkiye Devleti, Büyük Millet Meclisi'nce yönetilir ve hükümeti "Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti" adını alır.
Büyük Millet Meclisi vilayetler halkınca seçilen üyelerden kurulur
Büyük Millet Meclisi'nin seçimi iki yılda bir yapılır. Seçilen üyelerin üyelik süresi iki yıl olup bu üyeler yeniden seçilebilirler. Eski meclisin görevi yeni meclis toplanıncaya kadar sürer.Yeni bir seçim yapılmayacağı anlaşılırsa, toplantı dönemi bir yıl daha uzatılabilir. Büyük Miller Meclisi üyelerinin herbiri, kendini seçen ilin ayrıca bütün ulusun vekilidir.
Büyük Millet Meclisi Genel Kurulu, kasım ayı başında, çağrısız toplanır
Şer'i hükümlerin yerine getirilmesi, bütün yasaların konulması, değiştirilmesi, kaldırılması, antlaşma ve barış yapılması ve savaş kararı verilmesi gibi temel haklar Büyük Millet Meclisi'nindir. Yasalar ve tüzükler düzenlenirken, halkın işine en uygun ve zamanın gereklerine en elverişli din ve hukuk hükümleriyle töreler ve önceki işlemler temel olarak alınır. Bakanlar Kurulu'nun görev ve sorumluluğu özel yasayla belirtilir.
Büyük Millet Meclisi, çeşitli bakanlıkları özel yasasına göre seçtiği bakanlar aracılığla yönetir. Meclis yürütme işleri için bakanlara yönerge verir ve gerektiğinde bunları değiştirir.
Büyük Millet Meclisi Genel Kurulunca seçilen başkan bir dönem süresince Büyük Millet Meclis başkanıdır. Bu kimlikle Meclis adına imza atmaya ve Bakanlar Kurulu kararlarını onaylamaya yetkilidir. Bakanlar Kurulu üyeleri, içlerinde birini kendilerine başkan seçerler. Ancak Büyük Millet Meclisi başkanı Bakanlar Kurulu'nun da doğal başkanıdır.
Kanun-ı Esasi'nin, işbu maddelerle çelişki teşkil etmeyen hükümleri eskiden olduğu gibi yürürlükte kalmaya devam edecektir.

Beş değişiklik
20 Nisan 1340 (1924) ve 491 sayılı Teşkilât-ı Esasîye Kanunu ile de Türkiye hukuk normlarına uygun ilk anayasaya kavuşmuştur.
1924 tarihli Teşkilat-ı Esasiye kanunu (Anayasa)'nda;
1) 11 Nisan 1928 tarih ve 1222 sayılı Kanunla Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nun 2, 16, 26 ve 38’inci maddelerinde,
2) 10 Kanunuevvel 1931 tarih ve 1893 sayılı Kanunla Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nun 95’inci maddesinde,
3) 5 Kanunnuevvel 1934 tarih ve 2599 sayılı Kanunla Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nun 10 ve 11’inci maddelerinde,
4) 10 Kanunnuevvel 1937 tarih ve 3115 sayılı Kanunla Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nun 2, 44, 47, 49, 50, 61, 74 ve 75’inci maddelerinde ve
5) 10 Teşrînisânî 1937 tarih ve 3272 sayılı Kanunla Teşkilât-ı Esasîye Kanunu'nun, 44, 47, 48, 49, 50 ve 61’inci maddelerinde olmak üzere, beş değişiklik yapılmıştır.

MsXLabs Üye Girişi