1908 ve 1920 oyunlannda bazı kayak dallarının yer almasından sonra yalnız kış sporlarına özgü olan ilk Kış Olimpiyat Oyunlan 1924’te Fransa’nın Chamonix kentinde düzenlendi. Bu oyunlarda 16 ülkeden 300’e yakın sporcu 16 dalda yarıştı. Bu rakamların daha da yükseldiği sonraki oyunlar sırasıyla St. Moritz (İsviçre, 1928), Lake Plaçid (ABD, 1932), Garmisch-Partenkirchen (Almanya, 1936), St. Moritz (1948), Oslo (Norveç, 1952), Cortina d’Ampezzo (İtalya, 1956), Squaw Valley (ABD, 1960), Innsbruck (Avusturya, 1964), Grenoble (Fransa, 1968), Sapporo (Japonya, 1972), Innsbruck (1976), Lake Placid (1980), Sarajevo (Yugoslavya, 1984), Calgary (Kanada, 1988) ve Albertville’de (Fransa, 1992) yapıldı.

Olimpiyat Oyunları’nda Türkiye.

1896’daki ilk Olimpiyat Oyunları’na katılmak üzere Atina’ya giden Türk güreşçi Koç Mehmet, Osmanlı Devleti’nin Uluslararası Olimpiyat Komitesi’ne (IOC) üye olmaması nedeniyle yanşmalar a alınmadı. Olimpiyat düşüncesinin yayılması amacıyla 1906’da gene Atina’da düzenlenen ve IOC kurallarının uygulanmadığı Ara Olimpiyat Oyunları’na Osmanlı Devleti de sporcu gönderdi. Bu oyunlarda Galatasaray Lisesi’nden Yorgo Albirantis 10 m’lik ipe tırmanma yanşmasında 11,4 sn ile birinci oldu.

Eylül 1908’de kurulan Osmanlı Milli Olimpiyat Komitesi IOC’ye 1911’de kabul edildi. Bu arada IOC başkanı Cubertin’in çağnsıyla 1908 Londra Olimpiyat Oyunları’nda A. Moulos adlı bir sporcu jimnastik dalında yanştı. Osmanlı Devleti 1912 Stockholm Olimpiyat Oyunları’na ağırlık ve disk atma dallannda iki sporcuyla resmen katıldı. Ama I. Dünya Savaşı’ndan sorumlu tutularak öteki dört ülkeyle birlikte IOC’den çıkanldığından 1920 Anvers Olimpiyat Oyunları’na çağırılmadı.

Cumhuriyetin kuruluşundan sonra düzenlenen 1924 Paris Olimpiyat Oyunları’na geniş bir kadroyla katılan Türkiye hiç madalya kazanamadı. 1928 Amsterdam Olimpiyat Oyunlan’nda Türk güreşçilerinden Tayyar 67 kg’de dördüncü, Saim 62 kg’de, Çoban Mehmet de ağırda altıncı oldu. 1932 Los Angeles Olimpiyat Oyunları’na uzaklık nedeniyle hiçbir sporcu gönderilmedi. 1936 Berlin Olimpiyat Oyunlarında Yaşar Erkan grekoromende birinci, Ahmet Kireççi (Mersinli) serbestte üçüncü olarak ilk kez Türkiye’ye madalya getirdi.

1948 Londra Olimpiyat Oyunları Türk güreşçilerin büyük başarısına sahne oldu. Ayrıca Fenerbahçeli atlet Ruhi Sanalp üç adım atlamada bronz madalya aldı. Sonraki oyunlarda 1984’e değin Türk sporcular yalnızca güreşte madalya kazanabildi. 1984 Los Angeles Olimpiyat Oyunları’nda Eyüp Can ve Turgut Aytaç boksta bronz madalya alma başarısını gösterdi. 1988 Seul Olimpiyat Oyunları’nda Naim Süleymanoğlu halterde dünya ve olimpiyat rekoru kırarak birinciliği elde etti. 1992 Barselona Olimpiyat Oyunları’nda Naim Süleymanoğlu ikinci kez olimpiyat şampiyonu olurken, tekvandoda Ayşegül Ergin ve Ekrem Boyalı gümüş, Arzu Tan bronz madalya aldı. Aynı yıl Hülya Şenyurt da judoda bronz madalyanın sahioi oldu. 1992’de güreşte Mehmet Akif Pirim altın madalya kazandı.

Olimpiyat Oyunları’nda güreşte altın madalya alan Türk sporcular Mehmet Oktav ve Ahmet Kireççi (1948, grekoromen), Nasuh Akar, Gazanfer Bilge, Celal Atik ve Yaşar Doğu (1948, serbest), Haşan Gemici ve Bayram Şit (1952, serbest), Mithat Bayrak (1956, grekoromen), Mustafa Dağıstanlı ve Hamit Kaplan (1956, serbest), Müzahir Sille, Mithat Bayrak ve Tevfik Kış (1960, grekoromen), Ahmet Bilek, Mustafa Dağıstanlı, Haşan Güngör ve İsmet Atlı (1960, serbest), İsmail Oğan (1964, serbest), Mahmut Atalay ve Ahmet Ayık (1968, serbest), Mehmet Akif Pirim (1992, grekoromen); gümüş madalya alan Türk sporcular Muhlis Tayfur ve Kenan Olcay (1948, grekoromen), Halit Balamir ve Adil Candemir (1948, serbest), Rıza Doğan (1956, grekoromen), İbrahim Zengin (1956, serbest), İsmail Oğan ve Hamit Kaplan (1960, serbest), Kâzım Ayvaz (1964, grekoromen), Hüseyin Akbaş, Haşan Güngör ve Ahmet Ayık (1964, serbest), Vehbi Akdağ (1972, serbest), Necmi Gençalp (1988, serbest); bronz ıpadalya alan Türk sporcular ise Adil Atan (1952, serbest), Dursun Ali Erbaş (1956, grekoromen), Hüseyin Akbaş (1956, serbest), Hamit Kaplan (1964, serbest) ve Ayhan Taşkm’dır (1984, serbest).

Türk sporcular 1936’dan bu yana katıldıkları Kış Olimpiyat Oyunları’nda hiç madalya kazanamadılar.
Oyunların düzenlenişi. Olimpiyat Oyunları’nın yönetici organı olan ve merkezi İsviçre’nin Lozan kentinde bulunan Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC), bir kurul olarak kendisinin seçtiği 70 kadar üyeden oluşur. Üyelerin Fransızca ya da İngilizce bilmesi ve ulusal olimpiyat komitesi bulunan bir ülkenin yurttaşı olması gerekir. Bazı istisnalar dışında her ülke yalnız bir üyeyle temsil edilir. Önceden ömür boyu olan üyelik 1965’te 75 yaşla sınırlanmıştır. Yılda bir kez toplanan IOC, üyelerinin üçte biri tarafından da her an toplantıya çağrılabilir.

Toplam 11 üyeden oluşan IOC Yürütme Kurulu uluslararası federasyonlar ve ulusal olimpiyat komiteleriyle düzenli toplantılar yapar. Sekiz yıllık bir dönem için seçilen IOC başkanının görev süresi dörder yıl üzerinden seçimle uzatılabilir. Günümüze değin bu makamda bulunanlar Dimıtrios Vikelas (Yunanistan, 1894-96), Pierre Coubertin (Fransa, 1896-1925), Henri Baillet-Latour (Belçika, 1925-42), J. Sigfrid Edström (İsveç, 1946-52), Avery Brundage (ABD, 1952-72), Micnael Morris Killanin (İrlanda, 1972-80) ve Juan Antonio Samaranch’tır (İspanya, 1980).

IOC tarafından tanınan ulusal olimpiyat komiteleri kurmuş ülkelerin sayısı 1988'de 167’ydi. Ulusal olimpiyat komitelerinin ilgili uluslararası federasyonlara üye en az beş ulusal federasyondan oluşması gerekir. Oyunlara katılacak sporcuların donanım, ulaşım ve barınma işlerini bu komiteler düzenler. Komitelerin kazanç amacı gütmemesi ve bağımsız olması zorunludur. IOC kurallarına ve yönetmeliklerine uymayan komiteler Olimpiyat Oyunları’ndan çıkarılır.

Olimpiyat Oyunları’nın sahipliğini ülkeler değil, kentler yapar. Kent seçimi bütünüyle IOC’nin yetkisine girer. Ulusal hükümetlerin desteğiyle kent yöneticilerinin yaptığı başvurularda siyasal nitelikte gösteri ve toplantıların önleneceği ve hiçbir aynm yapılmadan bütün sporcuların ülkeye girebileceği konusunda güvence verilmesi gerekir. 1976 Montreal Olimpiyat Oyunları’nda TayvanlI sporculara vize verilmemesi IOC’ yi bu konuda daha sıkı önlemler almaya yöneltmiştir. Kent seçiminde göz önüne alınan bir koşul da tesis ve hizmet kapasitesinin yeterliliğidir. Oyunları örgütleyen komite ayrıca sporcuların ve görevlilerin topluca kalması için ana stadyumun ve öteki tesislerin yakınında bir olimpiyat köyü kurar.

Oyunlar boyunca ülke bayraklarıyla birlikte asılı kalan olimpiyat bayrağı, beyaz zemin üzerinde iç içe geçmiş beş halkadan oluşur. Kıtaları temsil eden bu halkalar, mavi halka solda ve direk tarafında olmak üzere sırasıyla mavi, sarı, siyah, yeşil ve kırmızı renktedir. Olimpiyat sloganı “Daha Hızlı-Daha Yüksek-Daha Güçlü”dür (Çitius-Altius-Fortius).

Oyunların açılış töreni ev sahibi ülke devlet başkanının yerini almasından ve ulusal marşın çalınmasından sonra sporculann geçit resmiyle başlar. Stadyuma her zaman önce Yunanistan ekibi en son da ev sahibi ülkenin ekibi girer. Öteki ekipler oyunları düzenleyen ülkenin dilindeki alfabetik sıraya göre birbirini izler. Sporculann stadyumu çepeçevre dolaşarak ortada toplanmasından sonra örgütleme komitesinin başkanı kısa bir hoşgeldin konuşması yapar. Ardından IOC başkanı konuşarak ev sahibi ülke devlet başkanını oyunları açmaya çağınr. Olimpiyat bayrağı yavaşça direğe çekilirken havaya güvercinler uçurulur. Daha sonra koşucuların Olympia’dan getirmiş olduğu meşaleyle Olimpiyat ateşi yakılır. Açılış töreninin son bölümünü renkli ve görkemli gösteriler oluşturur.

IOC’nin 1986’da aldığı karara bağlı olarak 1992 yılındaki 25. Olimpiyat Oyunların’dan sonra yaz ve kış oyunları farklı yıllarda düzenlenecektir. Bu uygulamaya bir sefere mahsus kış oyunlarına iki yıl arayla 1994’te yapılmasıyla geçilecek, yaz oyunlarının dört yıllık çevriminde bir değişiklik olmayacaktır. Olimpiyat Oyunları’nın süresi 15 günü geçemez. Yaramalar ülkeler arasında değil, sporcular arasındadır. Bireysel dallarda her ülkeden en çok üç sporcu yarışabilir. Bu sayı IOC tarafından genellikle bir olarak belirlenir. Sporculara karşı ırk, din ve siyasal görüş temelinde hiçbir ayrım yapılamaz. Oyunlara katılmak için, ilgili uluslararası federasyonca
Olimpos-Beydağları Milli Parkı 194 konmamışsa ayrıca bir yaş sınırı aranmaz. Son yıllarda sporcuların amatör olması zorunluluğunun kaldırılmasına yönelik bir eğilim ortaya çıkmış ve 1988 oyunlarında, bazı sınırlamalarla, profesyonel sporcular da yarışlara katılmıştır. Maddi yardım ve destekler ancak IOC kuralları çerçevesinde alınabilir. Bazı gözlemciler ülkeler arasındaki yarışın ve ticari reklamcılığın amatörlük ruhunu giderek ortadan kaldırdığı görüşündedir.

Olimpiyat Oyunları programı kapsamına alınmış sporlar at yarışı, atıcılık, atletizm, basketbol, bisiklet yarışı, boks, çim hokeyi, eskrim, futbol, güreş, halter, hentbol, jimnastik, judo, kano, kürek, masa tenisi, modern pentatlon, okçuluk, sutopu, tenis, tramplen atlama, voleybol, yelken ve yüzmedir. Bu programa ayrıca çeşitli gösteri sporlarıyla sanat sergileri ve gösterileri alınabilir. Kış Olimpiyat Oyunları programı ise biatlon, bobsled, buz hokeyi, kayak, kayak krosu, kayakla atlama ve kayakla iniş gibi sporları içerir.

Olimpiyat Oyunları’na katılan bütün sporcu ve görevlilere anı madalyası verilir. Her dalda birinci altın, ikinci gümüş, üçüncü de bronz madalya alır. Madalya töreni genellikle her yarıştan hemen sonra yapılır. IOC’nin yarışma dışı ödülleri amatör sporlara ve Olimpiyat davasına hizmet etmiş kurumlara verilen Olimpiyat Kupası ile aynı alanlarda seçkin katkılarda bulunmuş kişilere verilen Olimpiyat Nişanı’dır.

Son yarışma dalının ardından düzenlenen kapanış töreninde dostluğu simgeleyen bir geçit resmi yer alır. IOC başkanınm bütün dünya gençliğini bir sonraki oyunlara çağıran konuşmasından sonra Olimpiyat ateşinin söndürülmesi ve Olimpiyat bayrağının indirilmesiyle oyunlar kapanır.