Fluxus ve Bir Kaynakça
Sanat ve Toplum ilişkisi. Sanat tarihsel bağlam içerisinde artık ikonografi destekli bir sanat sosyolojisinin varlığı ortada. Fakat bu yaklaşımla ele alınan her konunun da sanat sosyolojisi bağlamında yeterli donanımda olmadığı görülüyor. Bu da alt alta dizilen olgular kümesinin yorumlanmayıp, bir de üstünkörü biçimlendirilmesi ile oluşuyor.
Kaynakça konusunda bu tarz açılımlar farklı yönlere kaydırabiliyor insanı. Geçenlerde nette "Fluxus" üzerine bir yazı gördüm. Yazının genel yapısı Halil Turhanlı'nın "Sanatta Devrimci Tufan" isimli Cumhuriyet Dergi'nin 1995 tarihli 465. sayısında yer alan yazıya dayanıyor. Bunun bir deneme, sanat eleştirisi ya da bir tanıtım yazısı olup, olmaması ayrı bir konu. Ama alıntının hangi konularda yapıldığı ve dayanak oluşturduğu konusu incelikli olarak ele alınmalı. Tanıtım yazısı demek daha doğru gibi. Türkçe'de Fluxus üzerine kaleme alınan yazılardan birisi. Ama son dönem Fluxus çalışmaları ile karşılaştırıldığında yazının genel yapısında tartışmalı noktalar bulunuyor.
Öncelikli olarak, 20 Kasım 1995'teki Fluxus sergisinin öncesinde ele alınan yazıda, Fluxus konusunda "farklı" noktaların yer aldığı söylenebilir. Bunlardan birisi makaledeki görsel malzeme ve örnek verilen sanatçılar. Yazıda Joseph Beuys'un çalışmalarına ve Pre-Fluxus dönemi olarak isimlendirilebilecek süreçteki - elbette doğru olarak - Marcel Duchamp ve Yves Klein örnekleri verilmiş. Bu yazıda ele alınmayan unsurları, - Fütürizmin performansları ve idelist bağlamda Sürreel konuların ele alınmadığını belirtmek gerekir. Diğer konuda Joseph Beuys hakkında. Genel Fluxus hareketi içerisinde bugün akademisyenler, sanatçılar, küratörler, galeri sahipleri vs. dahil yaklaşık 350 isimden bahsetmek mümkün. Beuys'un belirgin rolü önemli olmakla beraber; konunun ağırlıklı olarak bu minvalde gitmesi yaklaşımın niteliğini ortaya koyuyor. Ama Fluxus yaklaşımında teorik yapı ele alınırken, George Maciunas, Dick Higgins ve Ben Vautier konusu hiç ele alınmıyor.
Çeşitli örneklerle oluşturulan yazıdaki eser seçimi konusunu belirtmiştim. Örneklerde de tüm sanatçıların kapsam içine dahil edilmediğini görebilirsiniz. Örneğin Fluxus araştırmanızı üretim niceliği konusunda ele alırsanız Alison Knowles ve Dick Higgins hem Fluxus öncesi hem de sonrası döneminde ön planda yer aldıkları görülür. Bu elbette üç sayfa içerisinde değerlendirilebilecek bir konu değil, ama yazının öyle yerlerde alıntılandığı görülüyor ki; teorik yaklaşımın oluşturulduğu söylenebilir. Burada konu sanırım araştırmacıların çok yönlü araştırma ve karşılaştırma noktalarını es geçmeleri. Konu Halil Turhanlı'nın tanıtıcı yazısının gereğince ele alınıp, buna farklı bir yaklaşımın sunulamaması. Tarih felsefesinin ve yaklaşımının söz konusu edildiği ve bu konuda farklı bakış açılarının ortaya konulduğu bir dönemde hem de.. Kaynakçalar "artık" es geçilmiyor.
Pirana Kovalayan Çılgın Hamsi...
