Peter Sellers

Peter Sellers, (d. 8 Eylül 1925 – ö. 24 Temmuz 1980) İngiliz aktör ve komedyen. Yaygın olarak Pembe Panter filmlerindeki Müfettiş Clouseau rolü ile tanınmaktadır. İlk olarak BBC'nin sunduğu The Goon Show radyo programlarıyla adını duyurdu.
Gerek Fransız, Hintli, A.B.D'li, İngiliz ve Alman aksanlarını ana dili olan İngilizce'de taklit edebilme yeteneği, gerekse çeşitli karakterlere bürünebilmesindeki başarısı, ona birçok ulusal ve uluslararası ödül kazandırdı; girdiği karakterler ve kullandığı kültürel klişelerle seyircinin hafızasında yer etti. Özel hayatında karşılaştığı krizler nedeniyle ruh sağlığı ile sorunlar yaşadı ve bir dönem esrar ve alkol bağımlısı oldu.

Peter Sellers
Vikipedi, özgür ansikloped

• Doğum adı: Richard Henry Sellers
• Doğum: 8 Eylül 1925, Southsea, Portsmouth, İngiltere, UK
• Ölüm: 24 Temmuz 1980, Londra, İngiltere, BK
• Meslekler: Aktör, Komedyen
• Resmi sitesi: petersellers.com/

Peter Sellers, İngiliz komedyen ve aktör. Daha çok Pembe Panter film serisindeki Şef Müfettiş Clouseau karakteri, Dr. Strangelove filminde oynadığı üç ayrı rol ve Lolita filminin 1962'deki orjinal versiyonunda oynadığı Clare Quilty karakteriyle bilinmektedir. Ayrıca kendisinin sondan bir önceki filmi olan Being There filmindeki çocuk saflığına sahip olan Bahçıvan Chance karakteri ile bilinmektedir.

Sellers, BBC radyosundaki komedi programı The Goon Show ile ününü yükseltti. Onun çeşitli aksanlardaki (örn; Fransız, Hint, Amerikan, Alman, yanısıra İngiliz yöresel aksanlar) konuşma yeteneği, komedi tesirli karakterler yelpazesini tasvir etmesindeki yeteneğiyle beraber, bir radyo karakteri ve sinema aktörü olarak başarısına katkıda bulundu ve ulusal ve uluslararası adaylıklar ve ödüller kazanmasına sağladı. Seller'ın özel hayatı kargaşa ve buhranlarla, ve içerisinde bulunduğu duygusal problemler ve madde bağımlılığı ile karakterize edildi. Dört defa evlendi. Bu evliliklerden ikisinden üç çocuğu oldu.

Gençlik yılları
Sellers, Southsea, Portsmouth'da bir şovmen ailesinde dünyaya geldi. Babası bir piyanistti. Annesi bir Yahudi, babası ise Protestandı. İsmi Richard Henry olarak vaftiz edilmesine rağmen, ailesi devamlı onu Peter olarak çağırdı. Ölü doğan erkek kardeşinin sonucunda, ve Bryan Forbes'e göre "karakterinin şekillendiği yıllar boyunca, tamamıyla annelik sevgisinin içinde boğuldu". Kuzey Londra Katolik okulu St. Aloysius College'a devam etti. Ama babası Yorkshire doğumlu Bill Sellers (1900–1962) bir protestandı. Ve annesi Agnes Doreen 'Peg' née Marks (1892–1967) bir yahudi idi. Sellers, boksör Daniel Mendoza'nın yeğeninin çocuğuydu. Anne kökenleri Londra'ya yerleşmiş Sefarad Yahudi topluluğu içerisindedir.

Seller'ın hayat hikayesini yazan Roger Lewis'e göre, Sellers katolikliğe ilgi duyuyordu, ama yatılı okula girmesinden bir müddet sonra, bir yahudi olduğunu ve inanç konusunda bir muammaya sahip olmayan birisi olduğunu keşfetti. Sellers öğretmenlerinin onu bir yahudi olarak atfettiğini söyledi. Bu öğretmenler daha sonra onun üstü kapalı antisemitik duyarlılığına yol açacak olan öğretmenlerdi. Hayatının son zamanlarında, Sellers'ın şöyle dediğine dair alıntı yapılmıştır, "Benim babam Church of England'a katı olarak bağlıydı ama annem Portekizli bir yahudiydi ve yahudiler inançlarını annelerinden alırlar."

Varyete çemberinde, ailesine eşlik etti. Bu, Sellers'a, sonradan değeri anlaşılacak olan oyun yazma ve sahneye koyma sanatını öğrendi. Annesiyle birlikte Splash Me! dramını vodvil tiyatrosu Windmill Theatre'da sahne alarak oynadı.

Bununla beraber, ailesinin çelişkilerinin etkisiyle yetişti. Ve şov dünyası hakkında kararsız duyguları gelişti. Babası, Peter'ın eğlence alanında daha fazlasını elde edebileceği inancına sahip değildi. Hatta annesi daima Peter'ı cesaretlendirirken, babası Peter'ın kabiliyetinin sadece bir yol çöpçüsü olmaya yeteceğini ileri sürdü.

Seller ilk işini 15 yaşında bir hademe olarak Ilfracombe'daki bir tiyatroda aldı. Sonra düzenli olarak terfi etti, gişe memuru, yer gösterici, sahne şefi asistanı ve ışık operatörü oldu. Aynı zamanda bazı küçük oyunculuk bölümleri için teklif aldı.

Sahne arkasında çalışmak ona Paul Scofield gibi ciddi aktörleri çalışırken görme şansı verdi. Aynı zamanda Derek Altman ile sıkı arkadaş oldu ve beraber Sellers'in ilk aktörlük deneyimi olan "Altman and Sellers," isimli oyunda sahneye çıktılar. Bu oyunda, ukulele çaldılar, şarkı söylediler ve şakalar yaptılar. Onlar ayrıca Dashiell Hammett'ın dedektif hikayelerini okumayı severlerdi. Ve bundan ilham alarak kendi dedektiflik acentalarını kurdular. Potensiyel bir müşteri Sellers'ın sahte bıyığını yırtınca bu teşebbüsleri ansızın sona erdi.

Sellers, tiyatrodaki düzenli sahne arkası işinde, "Joe Daniels and His Hot Shots" müzik grubuna ait bir bateri setiyle pratik yapmaya başladı. Joe Daniels onun çabalarını farkına varmaya başlayınca ona bazı pratik bilgiler öğretti.

• Peter Sellers'ın Castle Road ve Southsea sıra evlerinin köşesindeki doğumyeri, Southsea. Mavi levhada "Peter Sellers, aktör ve komedyen burada doğdu" yazısı okunabilir."

Avrupa'da savaş patlak verirken, Sellers bateristlik yeteneklerini geliştirmeye devam ediyordu. Bu babasını bile etkilemişti. Ve Sellers, Blackpool'da bir müzik grubuyla ilk bateristlik işini aldır.

Sellers, gönüllü asker olduktan sonra II. Dünya Savaşı boyunca Kraliyet Hava Kuvvetleri'da havacı olarak görev aldı. Onbaşılığa yükseldi. Düşük görme yeteneğinden dolayı iniş yeri ekibinde bulunması sınırlandırıldı. Asya'da ne kadar durduğunun belli olmamasına ve Sellers'in kendisinin uzaklığı abartabilecek olmasına rağmen, uzun yolculuğu Hindistan ve Myanmar'ı içine aldı. Sellers ayrıca savaştan sonra Almanya ve Fransa'ya hizmet verdi. Resmen görevi olmayan subayların yaşamlarında yaşadıkları boşlukta Sellers Entertainments National Service Association (ENSA)'a katıldı. Bu kuruluş, babasının daha evvelden anlaştığı ve babasının Sellers'in bateristlik ve komedi yeteneklerini geliştirmesi için izin verdiği bir yerdi. 1945'de savaşın sona ermesi ile İngiliz göstericilerin 5'inin 4'ünden fazlası ENSA için çalıştı. Bu çalışmanın odağı fabrika işçileri ve askerlerin moralini yükseltmekti.

Arasıra Kraliyet Hava Kuvvetlerindeki üstlerinin taklitini yapardı. Ve Dr. Strangelove filminde canladırdığı Lionel Mandrake karakterinin bu taklitlerden ilham aldığı söylenir. Sellers, 1972'de Michael Parkinson'la yaptığı bir röportajda, askerde sahte bıyıkla ve kılık değiştirerek Subay Mess'in kılığına girdiğini ama daha sonra yaşlı subayların ondan kuşkulandığını anlatır. Goon Show'un Major Dennis Bloodnok karakterinin sesi bu dönemden gelmektedir.

Erken kariyeri

The Goon Show
1948'de askerin vazifesini bitirdikten sonra İngiltere döndüğünde işsizdi. Ve müzikhollerde rutin stand-up gösterileri ile kendisini geliştirdi. Sellers daha sonra BBC radyo prodüktörü Roy Speer'a telefon etti. Speer ile telefonda konuşabilmek için sesini Much Binding in the Marsh radyo programının yıldızı Kenneth Horne gibi değiştirdi.

Bunun sonucunda, Sellers, Ray's a Laugh programında komedyen Ted Ray ile birlikte çalışmasını sağlayacak bir ses sınavına girdi. Sellers, 6 seride çalıştıktan sonra bu programdan ayrıldı. Ve kendisinin asıl radyo işi olacak The Goon Show programına Spike Milligan, Harry Secombe ve Michael Bentine ile birlikte başladılar. Sonra bunu Sellers'ın televizyon ve film işleri izledi.

Kayıtlar
1950'lerin sonlarında, Sellers, George Martin prodüktörlüğü ile iki komedi albüm kaydı yayınladı. Bu kayıtlar The Best of Sellers ve Songs for Swinging Sellers ismiyle yayınlandı. 1958'de 10" formatında bir LP olarak yayınlanan çıkış albümü The Best of Sellers'ın albüm kapağı onu bir Rolls Royce arabasını cilalarken gösteriyordu. Bu albümdeki en popüler şarkılar "Balham, Gateway to the South" (bir seyahat parodisi) ve "Suddenly It's Folksong" şarkılarıydı. Songs for Swinging Sellers albümü 1959'da piyasaya sürüldü. Frank Muir ve Dennis Norden tarafından yazılan materyalleri ve Sellers'ın "Puttin on the Style" şarkısını seslendirmesini içeriyordu. "Shadows on the Grass" parçasında albüme Irene Handl konuk olarak katıldı. Müzikal direktörlük Ron Goodwin tarafından yapıldı.

1979'da, Sellers' Market ismiyle üçüncü albümünü piyasaya sürdü. Albüm kapağında Sellers, Financial Times ve Wall Street Times gibi iki tüccar gazetesi okuyan iki adamın arasında Finchley Press gazetesini okurken durmasını içeriyordu. Albüm ilk iki albümü kadar popüler olmamasına rağmen halen koleksiyoncular tarafından aranan bir albümdür. Bu üç albüm, Sellers'ın sesini birsürü komedi efekti için ne kadar esnek kullanabilme yeteneği olduğunu gösterdiği albümler olmuştur.

Film kariyeri
Sellers, filmlerdeki başarısına İngiliz komedileri ile ulaştı. Bu filmlerin içerisinde The Ladykillers, I'm All Right Jack ve The Mouse That Roared bulunur. Sophia Loren'la birlikte oynadığı The Millionairess filmindeki Hindistanlı doktor tasviri ile dünyanın dikkatini üzerine çekmeye başladı. Film, George Martin'in prodüksiyonculuğunu üstlendiği hit tekli Goodness Gracious Me ve ardından gelen Bangers and Mash teklisine ilham verdi. Bu iki tekli içerisinde de Sellers ve Loren bulunur.

Lolita
1962'de Stanley Kubrick Sellers'a Lolita filmindeki Clare Quilty rolünü James Mason ve Shelly Winters ile karşılıklı oynamasını teklif etti. Kubrick, Sellers'i ilk filmlerinden görmüş ve onun yetenek yelpazesi Kubrick'in ilgisini çekmişti. Aynı zamanda The Goon Show döneminde Sellers bir çok ünlü insanın rolüne girerek etkileyerek kendini ispat etmişti. Bunların içerisinde Winston Churchill, the Queen, ve Lew Grade vardı.

Bununla birlikte, Sellers, bir gözalıcı Amerikan televizyonu oyun yazarının sahnesinin onun yetenekleri ötesinde olduğunu hissetti. Ve rolü almak konusunda gerginlik yaşadı. Kubrick nihayetinde Sellers'ı sahneleri oynaması için ikna etti. Bununla beraber Kubrick, Amerikan jaz müzisyeni Norman Granz'ı senaryoda Sellers'ın oynayacağı kısımlarını kayda alması ve Sellers'a bunları dinletmek için tuttu. Böylece Sellers sese çalışabilecek ve kendine güveni gelişecekti.

Erken kariyerindeki iyi prove edilmiş film rollerinin çoğunun aksine, Sellers, Kubrick tarafından karakterin tüm imkanlarını denemek için film çekimi boyunca doğaçlama yapmaya teşvik edildi. Dahası Sellers'ı yaratıcığının en yüksek noktalarında yakalayabilmek için, Kubrick genelde 3 kadar kamera kullandı. Sellers ve Kubrick, Sellers için birçok kılık değişikliği yarattı. Bunlar, motorlu araçlarla gezen devriye jandarma ve Alman psikolog gibi görünüşlerdi. Film çekimi esnasında, diğer aktörler ve kamera arkası ekibi Sellers'ın aktörlük yaparken gayet eğlendiğini fark ettiler. Ve Kubrick'e göre Sellers, sadece bir çizgi roman çoşkusunun durumu gibi, tasvir edilmiş olabilirdi. Filmin görüntü yönetmeni, Oswald Morris ilaveten şöyle yorumladı, "En ilginç sahneler Sellers ile olanlardı, bunlar tamamıyla doğaçlamaydı."

Bu deneyimden ötürü, Sellers, Kubrick ile olan ilişkinin kariyerini en önemli ödüllerinden biri olduğunu düşündü.

Dr. Garipaşk
Kubrick bir sonraki filmi Dr. Garipaşk için Sellers'a başrol önerdi. Sellers filmde birbiriyle tamaman zıt 3 farklı karakteri oynadı. Bu karakterler; A.B.D Başkanı Merkin Muffley, aşırı derecede alman aksanı ile konuşan nükleer bilimadamı Dr. Garipaşk ve Kraliyet Hava Kuvvetleri'nin hava kuvvetleri albayı Mandrake rollerini oynadı. Sellers başlangıçta projeyi almak konusunda tereddütlüydü. Ama Kubrick, bu üç parçayı oynayabilecek daha iyi bir aktör olmadığına Sellers'ı inandırdı.

Muffley ve Dr. Garipaşk karakterleri Kubrick'in özel efektleriyle aynı odada filme alındı. Sellers, orjinal oyuncu seçimlerine göre 4. bir rol oynayacaktı.Bu rol filmdeki Major T. J. "King" Kong karakterinin rolüydü. Ama gereken sert Teksas aksanına hakim olamadı. Ayrıca düşüp ayağını kırdı, ve Kubrick'i rolü Slim Pickens'e vermeye mecbur etti. Oynadığı üç rolün performansı ile En İyi Erkek Oyuncu Akademi Ödülü adaylığı kazandı. Kubrick Sellers'a filmde doğaçlama yapması için serbest kontrol verdi.

• Sellers Dr. Strangelove filminde 3 ayrı karakteri oynuyor.

• Peter Sellers Şef Müfettiş Clouseau rölüyle Pembe Panter filminde

Kosinski, kitabın yazarı, romanın asla filme uyarlanamayacağını hissetti. Ama Sellers'ın başarılı olma şansı Kosinski'nin fikirlerini değiştirdi. Ve yazar Sellers ve yönetmen Hal Ashby'ye, senaryoyu kendisi yazması şartıyla, filmi yapmaları için izin verdi. Film eleştirmeni Danny Smith'e göre, herşeye gözlerinin içi gülerek karşılık veren bir karakter olan Chance'in zihni, Peter Sellers'ta doğal bir merak uyandırdı."
Sellers'ın performansı, bazı eleştirmenler tarafından başarı bulunarak övüldü; "anlamsızlığın nokta keskinliğinde hatasızlığı. Bu olağanüstü bir maharet", ve "...film'in fantastik öncül inandırıcılığı"..

Sellers'ın film işindeki deneyimi onun için mütevazılığı ve gücüydü. Film boyunca, oynadığı karakterden çıkmamak için röportajları reddederdi, ve diğer aktörlerle bile mesafesini korurdu. Eve döndüğünde bile karakter içinde kalmaya çalışırdı.

Sellers, Chance'nin yürüşüyüşü ve sesinin karakterin en önemli özellikleri olduğunu düşündü. Ve role hazırlanırken, Sellers, saf ifadeyi mükemmelleştirmek için, bir teype kayıt alarak yalnız ya da eşiyle yürüdü. Ve sonra Ashby ile yürüdü. Ve apartman kapıcısı onu ifade etmek için "sözlerinin ardında çocuksu zihninin" olduğunu söylemek ihtiyacı duydu.."

Eleştirmen Frank Rich, bu rolün bir hayli aktörlük yeteneği gerektirdiğini şu sözleri ile belirtti; "Karakter bölünmesini, Peter gayet enerji isteyen vokali ve jest teknikleri ile ifade etti... Daha küçük bir aktör; ruhsal bozukluğa sahip, göz alıcı ve zora başvuran bir karakter çizerdi... [Onun] zekası her zaman derindi, onun ekrandaki güveni daha büyüktü, onun tekniği çok daha fazla inceden inceye bilenmişti."

Merhaba Dünya, Sellers'a 1960'dan beri en iyi eleştirilerini, ikinci bir Oscar Ödülü adaylığını ve bir Altın Küre'yi kazandırdı. Film piyasaya çıktıktan birkaç ay sonra Time dergisi Sellers hakkında "Who is This Man?" (Bu adam kim?) ismiyle bir baş makale yazısı yazdı. Kapak Sellers'ın oynadığı karakterlerin çoğunu gösteriyordu. Bunların içerisinde Chance, Quilty, Strangelove, Clouseau, ve the Grand Duchess Glorianna XII vardı. Sellers, Richard Schickel tarafından yazılan makaleden hoşlandı. Ve dergi editörüne bir teşekkür mektubu yazdı."

Bu filmle Oscar adayı olan Sellers kendisinin komedi dışında ciddi bir rolde oynayabileceğini tamamen kanıtlamış oldu. Eğer Sellers bu filmden sonra ölmeseydi, birçok Hollywood yapım şirketi ona ciddi ve komedi rolleri teklif etmeye hazılanıyordu.

• Kapak anlatısı, Mart 3, 1980

Yönetmen Billy Wilder müstehcen 1964 komedisi Kiss Me, Stupid için Sellers ve Dean Martin'i ortak yıldız olarak işe aldı. Film çekiminde geçen 6 hafta içerisinde Sellers kalp krizi geçirdi. Ve Wilder onun yerine Ray Walston'u getirdi.
Komedi filmi The Party'de tasvir ettiği beceriksiz Hindistan'lı aktör Hrundi Bakshi karakterinden, Lolita gibi daha ciddi performanlara kadar değişik rollerde oynayabilen yetenekli bir aktördü.

Sellers, 1969'da, Amerikan televizyon serisi It Takes a Thief'in bir bölümüne katıldı. 1970'lerin başlarında Sellers ekonomik darboğaza girdi. Bununla beraber "gişe hasılatı zehiri" diye ünvanlandırıldı. Sellers asla Oscar kazanamadı. Ama I'm All Right Jack filmi ile BAFTA ödülü kazandı.

Sellers, 1977'de, The Muppet Show televizyon serisine katıldı. Kendisi olarak katılmamayı tercih etti. Çeşitli köstümlerle ve aksanlarla izleyici karşısına çıktı. Kermit the Frog, Sellers'a rahatlayabileceğini ve "kendisi" gibi olabileceğini söylediğinde. Viking başlığı, kemeri ve bir boks eldiveni giyen Sellers, Kraliçe Victoria gibi giyinmeye çalıştığını iddia edip şöyle cevap verdi;

• "Bir ben yok. Ben var olmadım. Bir zamanlar bir ben vardı. Ama onu cerrahi ile vücudumdan aldırdım."