John Cassavetes

Vikipedi, özgür ansiklopedi

John Nicholas Cassavetes

(d. 9 Aralık 1929 - ö. 3 Şubat 1989) Yunanistan kökenli Amerikalı aktör ve yönetmen. Ana akım sinema içinde daha çok oyunculuğuyla tanınsa da Amerikan Bağımsız Sinemasının öncü yönetmenlerinden biridir.

Hayatı
Ailesiyle birlikte Yunanistan'dan Amerika'ya göç ettiklerinde henüz 7 yaşında olan ve İngilizce konuşamayan Cassavetes, Amerikan Dramatik Sanatlar Akademisi'nde eğitim gördükten sonra 1950'li yıllarda filmlerde küçük roller almaya başladı. Bu dönemde, daha sonra birçok filminde başrol oynayan eşi Gena Rowlands'la tanıştı. Bu evliliğinden üçü de sinema sektöründe çalışmakta olan çocukları Nick Cassavetes, Alexandra Cassavetes ve Zoe R. Cassavetes doğdu.

Aktör
Kariyerinin henüz ilk yıllarında bile doğaçlamaya dayalı bir oyunculuk anlayışı geliştiren Cassavetes en çok, Roman Polanski'nin Rosemary'nin Bebeği ve Robert Aldrich'in The Dirty Dozen filmindeki rolleriyle hatırlanmaktadır. Ancak Cassavetes'in sinema tarihindeki önemi daha çok bağımsız film yapımcılığı ve yönetmenliğinden kaynaklanır.

Yönetmen
Geliştirdiği doğaçlamaya dayalı oyunculuk ve mizansen anlayışının sinemadaki ilk yansıması 1959 yılında çektiği Shadows (Gölgeler) adlı filmdir. Amerikan bağımsız sinemasının ilk örneklerinden kabul edilen bu filmden itibaren Peter Falk, Gena Rowlands, Seymour Cassel ve Ben Gazzara'dan oluşan oyuncu grubuyla birlikte başyapıtlarını sıralamaya başlar. 1968 yılında çektiği Faces (Yüzler) adlı filminde birkaç problemli çift üzerinden evlilik yaşamını yine doğaçlamaya dayalı bir yönetimle sorgular. En büyük başarılarından biri sayılan 1974 tarihli A Woman Under the Influence bir ev hanımının gündelik hayatın tekdüzeliği ve evliliğin sorumlulukları altında ezilişini Gena Rowlands'ın oyunculuk gösterisiyle süslü bir şekilde aktarır. 2 yıl sonra The Killing of a Chinese Bookie (Çinli Bahisçinin Ölümü) adlı filmindeyse Ben Gazzara'dan güç alan bir suç filmi çeker. Bu filmde bir gece kulübü işletmecisini oynayan Gazzara'yla sahnede teatral gösteriler sunan bir animatör arasında kurulan ego-alter ego ilişkisi ilginç bir drama başarısıdır. Ertesi sene Gena Rowlands'ın başrolünde oynadığı Opening Night (Açılış Gecesi) filminde alkolik bir tiyatrocunun hızla akan zamana direnmeye çalışması, Cassavetes-Rowlands çiftinin üstün doğaçlama sahneleriyle zenginleşir ve Cassavetes'in en önemli filmlerinden biri olur. Daha sonra Sidney Lumet tarafından Sharon Stone'un başrolünde oynadığı zayıf bir yeniden çekimi gerçekleştirilen Gloria ve bir tiyatro oyunu uyarlaması olan Love Streams (Aşk Akıntıları) gibi filmler çeken Cassavetes, 1989 yılında alkolizminin bir neticesi olarak sirozdan hayatını kaybeder.
Her ne kadar Cassavetes'in doğaçlamadan güç alan bir yönetmen olduğu söylense de filmlerinde doğaçlama senaryodan çok oyunculuğa ve mizansene dayalı bir rol oynar.
Cinéastes de notre temps belgesel dizisinin kendisine ayrılan bölümünde bağımsız sinemacılık hakkında konuşan Cassavetes, bağımsız sinemacılıkla sektörel sinema arasında zorunlu bir bağ olduğunu, ikisinin de diğeri olmadan yaşayamayacağını ifade etmektedir. Çünkü, bağımsız sinema sektörel sinemanın oluşturduğu gelenekten ve sermayeden ne kadar faydalandıysa, sektörün de bağımsızların fikir ve yenilikçi ruhu olmadan tekdüzeleşeceğini söyler.Cassavets, 1980'de çektiği "Gloria" adlı filmiyle Berlin Film Şenliği'nde Altın Ayı ödülünü kazandı.

Başlıca yapıtları:

• "Shadows" (Gölgeler, 1960),
• "A Child is Waiting" (Bekleyen Çocuk, 1963),
• "Faces" (Yüzler, 1968),
• "Husbands" (Kocalar, 1970),
• "A Women Under the Influence" (Etki Altında Bir Kadın, 1974),
• "Opening Night" (Açılış Gecesi, 1977),
• "Gloria" (1980),
• "Love Streams" (Aşk Irmakları, 1984),
• "Big Trouble" (Büyük Dert, 1986).