Josip Broz Tito

Josip Broz Tito, 7 Mayıs 1892'de Hırvatistan-Kumrovec'te doğdu, 4 Mayıs 1980 Ljubljana'da öldü; Yugoslav devlet ve siyaset adamı. On beş çocuklu fakir bir köylü ailesinin yedinci çocuğudur. Babası Hırvat, annesi Slovendir.

Sponsorlu Bağlantılar

On üç yaşlarındayken Sisak kasabasına yerleşti. Burada çilingir çırağı olarak çalışmaya başladı. Gençlik yıllarında Trieste, Bohemya ve Almanya'da metal işçiliği yaptı. Çalıştığı yerlerde sendika faaliyetlerine katılarak aktif görevler aldı ve Hırvatistan Sosyal Demokrat Partisine girdi.

Zagreb'teki 25. Alay'da askerlik hizmetini yapmak üzere silah altına alındı. Bu sırada Birinci Dünya Savaşı başladı. Ağustos 1914'te askeri birliğiyle birlikte Sırbistan'a gönderildi. Bu savaşa karşı olduğunu söyleyerek propaganda yapmaya başladı. Suçlu görülerek Petrovaradin (Petervaradin)de tutuklanarak hapse atıldı. Ocak 1915'te serbest bırakılarak, Karpat cephesinde tekrar savaşa katıldı ve bazı yararlıklar gösterdiği için cesaret madalyası verildi. Bukovina Cephesinde çarpışırken bir kazak askeri tarafından süngüyle ağır bir şekilde yaralandı. Rus ordusuna esir düştü.

Bolşeviklerin safında 1917-1920 devrime ve iç savaşlarına katıldı. 1920'de bir Rus kadınıyla evlenmiş olarak Yugoslavya'ya geri döndü. Yugoslavya Komünist Partisinin kurucuları arasında yer aldı.

Komünist Partisine bağlı olarak yürüttüğü siyasi faaliyetlerinden dolayı birçok kere tutuklandı. Özellikle 1928'deki soruşturmasının neticesinde altı yıl hapis cezasına mahkum edildi. 1934'te hapisten çıktı. Moskova, Paris, Prag ve Viyana'ya görevli olarak gitti.

1936'da Paris'te enternasyonal tugayların İspanya'ya geçişini organize etti. Bu çalışmalarından dolayı Yugoslavya Komünist Partisi genel sekreterliğine getirildi. Tekrar Yugoslavya'ya döndü (1937). Bu sırada İkinci Dünya Savaşı çıktı. Uzice'de bir kurtuluş savaşı komitesi kurdu. İşgal kuvvetlerine ve onlarla işbirliği yapan Ustaşalar'a karşı gerilla savaşına başladı. Çevresindeki kişilere görev verirken ve iş yaptırırken, sık sık "Tİ-TO, Tİ-TO" (Sen bunu, Sen Bunu... yap)! dediği için arkadaşları kendisine esas ismi olan Josip Broz'un yanına Tito lakabını eklediler. Her yerde bu lakapla meşhur oldu.

Tito, Yugoslavya'nın bir federasyon biçiminde teşkilatlanmasını savundu ve fikri zamanın devlet adamı Churchill tarafından desteklendi. Rakibi olan Mihailovic'i saf dışı bıraktı. Partizanlardan meydana gelen bir ordu kurarak devrim hükümetinin başına geçti.

Alman Nazi birliklerinin, 1941'de Yugoslavya'ya girmesi, çok milliyetli insan gruplarından meydana gelen ülkenin parçalanmasına yol açtı. Daha sonra Nazi Almanyasının Rusya'ya (SSCB) saldırması üzerine, Yugoslavya Komünistleri de Tito başta olmak üzere bir direniş hareketini teşkilatlandırmaya başladı. Tito, Yugoslavya halkını birlik, beraberlik, kardeşlik ve bağımsızlık çağrısı yapan bir bildiriyle ayaklandırdı. Ayaklanmanın hızla yayılması sonucu Yugoslavya'nın yarısı bağımsızlığa kavuştu. Tito ve kendisine bağlı Partizanlar grubu bir anda Yugoslavya'da herkes tarafından tanındı. Almanların yoğun baskılarına rağmen, Partizan grubunun hareket ve fikirleri benimsendi. Tito hareket ve kabiliyetleri yüksek, vatanları için gözlerini kırpmadan canlarını verebilecek işçilerden meydana gelen, gerilla tugayları kurdu. Hitler 1943'te Partizan hareketlerinin bu şekilde kuvvetlenmesi üzerine Neretta ve Sutjeska'ya saldırıda bulundu. Tito taraftarı Partizanların bu saldırıda 6000'in üzerinde kayıpları olmasına rağmen, Alman kuşatmasına karşı koyarak geri püskürttüler.

Tam bu sırada (1943), İtalya Almanya'ya teslim oldu. Partizan grubunu komuta eden Tito ise SSCB ve diğer büyük devletlere haber vermeden gizlice Partizan parlamentosunu (Yugoslavya Antifaşist Ulusal Kurtuluş Konseyi) topladı. Bir geçici devrim hükümeti kurdu. Yugoslavya'nın eşit halklardan meydana gelen federal bir topluluk olduğunu ilan etti. Bu çalışmalarından dolayı Tito'ya 1943'te Yugoslavya Mareşalliği, daha sonra Hükumet Başkanlığı ve Başkomutanlığı da verildi (7 Mart 1945). Aynı yıl seçimlere gidildi. Tito'nun partisi olan Halk Cephesi seçimlerde galip çıktı. Seçimlerden hemen sonra resmen Yugoslavya Federal Cumhuriyetini kurarak ülkedeki monarşi (krallık) yönetimine son verdi.

Tito; komşu devletlerde başgösteren halk demokrasisi diye adlandırılan ayaklanmaları desteklemesi; Atina hükümetine karşı Yunan komünistlerine her konuda yardım etmesi, Yugoslavya'da açıkça sosyalist bir rejim uygulaması üzerine batı, Tito'dan desteğini çekti. Bu sırada Yugoslavya'yı kendi yönetim ve denetimi altına almak isteyen Stalin ile Tito'nun arası açıldı. Tito'nun, Yugoslavya'nın müstakil ve bağımsız bir devlet olarak kalmasını istemesi bu anlaşmazlığın başlıca sebebiydi.

Stalin 1953 yılında ölünce, SSCB idarecileri, Tito'ya yeni bir yaklaşımda bulundular. 2 Haziran 1955'te Sovyet Başkanı Kruşçev Belgrad'ı ziyaret etti ve Stalin'in politikasını resmen kınadı.

Tito, devlet yönetiminde Milliyetçi olduğu kadar, komünist rejiminin ideolojisini de kabullenmekle, Komünist Sovyet Rusya karşısında bağımsız bir tutum içine girdi. Bu siyasetiyle Sovyet Rusya'ya, batı devletlerine ve ABD'ye yaklaşmayı becerdi. Hatta iktisadi, askeri ve mali yardımlar sağladı.

13 Ocak 1953'te Yugoslavya Devlet Başkanı seçildi. Yugoslavya'yı Sosyalist Federal Cumhuriyet haline getirdi. 1968'de Rusya'nın Çekoslovakya işgalini kınadı. 1962-70 yılları arasında sık sık Asya, Afrika ve Latin Amerika'ya geziler yaparak bağlantısızlar hareketini güçlendirdi. 25 Üçüncü Dünya Ülkesinin bir araya gelip Bağlantısızlar Konferansı düzenlenmesini sağladı. Bunların Sovyet Rusya'nın nüfuzundan kurtarılmasını başardı.

1970 yıllarında Yugoslavya'nın bölgesel savunma sistemini kurmasını savundu. 1974'te kollektif başkanlık sistemiyle aynı görüşü resmen kabul edildi. Aynı yıl (1974) ömür boyu devlet başkanlığına getirildi.

Tito, 1980 yılında ölünce yerine 1974'te anayasayla kurulan kollektif başkanlık idaresi geldi. 1989'da Doğu Blokunda görülen yenileşme hareketleri Yugoslavya'ya da sıçradı. 1990'da Yugoslavya'da çok partili düzene geçildi.

Naaşı Belgrad'da bir anıt mezarda gömülüdür.

TİTO (Josip Broz), hırvat kökenli yugoslav devlet adamı (Kumrovec, Hırvatistan, 1892 - Ljubljana 1980). Bir köylü ailesindendi, avusturya-macaristan ordusunda hizmet etti; Birinci Dünya savaşı sırasında Ruslar'a tutsak düştü (1915), sonra kaçtı ve 1917-1920 arasında bolşeviklerle birlikte savaştı. Yugoslav Komünist partisi’nin kurucuları arasında yer aldı, birçok kez tutuklandı ve özellikle 1928'de altı yıl hapis cezasına mahkûm edildi. Salıverildikten sonra Tito adını aldı ve Moskova'ya gitti (1934). 1936’da, Paris'te enternasyonal tugayların Ispanya'ya geçişini düzenledi. Yugoslav Komünist partisi genel sekreteri oldu, yeniden ülkesine döndü (1937). ikinci Dünya savaşı sırasında Uzice'de bir kurtuluş komitesi kurarak işgal kuvvetlerine ve onlarla işbirliği yapan ustaşalar'a karşı sürekli bir gerilla savaşı verdi. Bu arada Yugoslavya'nın bir federasyon biçiminde örgütlenmesi gereğini savundu. Churchill tarafından da desteklenen Tito, rakibi Mihailoviö'i saf dışı ederek partizanlardan oluşan gerçek bir ordu kurdu ve bir devrim hükümetinin başına geçti. Bundan sonra, kral Petar II' nin sürgündeki hükümetine karşı çıktı. Ekim 1944'te Kızıl' Ordu'yla birlikte Belgrad'a girdi. 29 kasım 1945'te cumhuriyet ilan edildi; önceden Savunma bakanı ve mareşal (1943) olan Tito, hükümet başkanlığına ve başkomutanlığa getirildi (7 mart 1945). Tito'nun partisi (Halk cephesi), kasım 1945 seçimlerinden zaferle çıktı. Tito, öteki halk demokrasileriyle dostluk antlaşmaları imzaladı (1946 ve 1947). 1946'da, Atina hükümetine karşı yunan komünistlerini destekledi, ama 1948'de Kominform'un emirlerine boyun eğmeyi reddetti ve devlet yönetiminde milliyetçi olduğu kadar komünist bir yol izlemekle birlikte SSCB ve halk demokrasileri karşısında bağımsız bir tutumu benimsedi. Böy- lece batılı devletlere ve ABD'ye yaklaştı ve onlardan iktisadi ve mali yardım sağladı (14 kasım 1951 anlaşması); Türkiye ve Yunanistan ile Ankara (1953) ve Bled (1954) anlaşmalarını imzaladı. Bununla birlikte, atlantik ve Sovyet bloklarından tümüyle bağımsız bir dış politika izledi: 1955’te SSCB ile yeniden uzlaştıysa da batılı devletlerle ilişkilerini sürdürdü ve bağlantısız devletleri bir araya getirmeye çalıştı. Ekonomik alanda, özyönetime dayalı özgün ve açık bir politika uyguladı. 1953’ten başlayarak sürekli olarak Cumhurbaşkanı seçilen, 1953-1966 arasında Yugoslavya Komünist partisi genel sekreterliğini yapan, daha sonra da Yugoslavya Komünistler birliği başkanı olan (1966 -1980) Tito, 16 mart 1974'te, istisnai olarak yaşamboyu Cumhurbaşkanlığına getirildi.