David Ben-Gurion Vikipedi, özgür ansiklopedi David Ben-Gurion (asıl adı: David Grün) (d. 16 Ekim 1886, Polonya - ö. 1 Aralık 1973, Tel Aviv, İsrailli devlet adamı ve siyasi lider, İsrail'in ilk başbakanı ve ikinci savunma bakanı. 14 Mayıs 1948'de Tel Aviv'de İsrail'in bağımsızlık bildirisini okudu. 1948 Arap-İsrail Savaşında ülkenin liderliğini yapmıştır. Karizmatik kişiliği ve mücadeleci ruhu ile kitlelerin sevgisini kazanmış, hükümetteki görevinden ve daha sonra Knesset'ten ayrıldıktan sonra Ulusun Atası payesi ile onurlandırılmıştır.
- Görev Süresi: 17 Mayıs 1948 – 7 Aralık 1954
- Yerine gelen: Moşe Şaret
- Doğum: 16 Ekim 1886
- Ölüm: 1 Aralık 1973, İsrail
- Dini: Yahudi
- İmzası:
Geçmişi
Ben-Gurion David Grün olarak, o zamanlar Rus İmparatorluğu'nun bir parçası olan Polonya'nın Płońsk şehrinde doğdu. Babası, Avigdor Grün bir hukukçu ve aynı zamanda Hovevei Zion örgütünün lideriydi. Annesi Scheindel, David 11 yaşındayken öldü.
Ben-Gurion ateşli bir sosyalist ve Siyonist oldu ve 1906 yılında Filistine göç etti. Göç etmesinin kısmen nedeni babasının ticari çıkarlarıydı, fakat bunun yanında Doğu Avrupa'daki anti-Semitizm ve soykırım da göç etmesinin nedeniydi.
Göç ettikten sonra ilk olarak portakal korularında tarım işçisi olarak çalıştı. Daha sonra gazeteci olarak çalışmaya başladı. Bu dönemde yani siyasi kariyerine ilk olarak başladığı sıralarda ismini İbranice bir isim olan Ben-gurion olarak değiştirdi. O zaman Osmanlı Devleti yönetimi altındaki Filistenden siyasi aktiviteleri nedeniyle sınırdışı edildi.
New York'a yerleşen Ben-Gurion burada Rus doğumlu bir Yahudi olan Paula Munweis ile tanıştı. 1917 yılında evlendiler. Ben-Gurion ve Paula Manweis çiftinin 3 çocukları oldu. Ben-Gurion 1918 yılında Yahudi Lejyonunun 38.taburuna yani İngiliz Ordusuna katıldı. 1. Dünya Savaşından donra Filistin İngiltere tarafından ele geçirildikten sonra Ben-Gurion ve ailesi Filistin'e geri döndüler.
David Ben Gurionun Türkiyede yetiştiği, İstanbul Barosuna bağlı olarak avukatlık yaptığı ve Beyoğlunda yaşadığı, daha sonra İsrail'e geçerek bu devleti kurduğu biliniyor.
Siyonist Liderliği
Ben-Gurion, İsrail devletinin kurulmasıyla sona erecek süreçte Sosyalist Siyonizmin önde gelen siyasi önderlerinden biriydi. Bu dönemde Sosyalist Siyonizm, Dünya Siyonist Örgütünün içinde hakim duruma geçmiş hareket idi.
Çetin, sofu bir idealist olan Ben-Gurion kendisini Yahudi Devletinin kurulmasına adamıştı. İsrail bağımsızlık bildirisinde, yeni kurulan ülkenin vatandaşlarının "ırk, din, cinsiyet ayrımı yapılmadan eşit sosyal ve siyasi haklara sahip olacağı" beyan ediliyordu.
Ben-Gurion Yahudileri İngiliz Ordusuna katılmaları konusunda cesaretlendirirken aynı zamanda da İngilizlerin Yahudi göçünü engellemeye çalıştığı bir zamanda Avrupa Yahudilerinin yasadışı olarak Filistin'e göç etmelerini sağlıyordu. Ben-Gurion aynı zamanda hem Yahudi İşçi Federasyonunun (Histadrut olarak da bilinen bu örgüt İngiliz yönetimi altında bir Yahudi devleti kurulmasını sağlamıştır) hem de Sosyalist Siyonist Hareketinin paramiliter silahlı kuvvetinin (Haganah olarak bilinen bu örgüt Yahudi yerleşimlerini saldırılara karşı korumuş, Yahudi göçünü sağlamış ve ileride kurulacak olan İsrail Silahlı Kuvvetlerinin temelini oluşturmuştur) mimarı olarak bilinir. Bu gelişmeler İngilizlere ya Filistin'de bir Yahudi devleti kurulmasına ya da Cemiyet-i Akvam Mandasından çıkma konusunda- İngilizler 1947 yılında toprakları Yahudiler ve Araplar arasında bölen BM kararıyla 2. seçeneği seçti- baskı yaptı.
Filistin'de devletin kurulmasından önceki dönemde, Ben-Gurion ana akım Yahudileri temsil etti ve bir ılımlı olarak tanındı. İngilizler Ben-Gurion'un önderliğini yaptığı Haganah örgütüyle, İngilizlere karşı direnen daha radikal Yahudilerle mücadele etmek için işbirliği yaptı. Ben-Gurion, Ze'ev Jabotinsky ve daha sonra da onun halefi olan Menachem Begin önderliğindeki Siyonist Revizyonistlere kuvvetli bir şekilde karşı idi.
Ben-Gurion, örgütünün Menachem Begin'in Irgun isimli örgütüyle işbirliği yaptığı kısa süreli zaman zarfında şiddete dayalı direniş hareketlerinde yer aldı. Fakat, her türlü terörist eyleme katılmayı reddetti ve sadece askeri hedeflere saldırılması gerektiğini savundu. Ben-Gurion ilk başta Begin'in King David Oteli Bombalamasına destek verdi. Fakat, bombalamanın çok sayıda insanın ölümüyle sonuçlanma ihtimali görülür hale gelince Ben-Gurion, Begin'e eylemi iptal etmesini söyledi fakat Begin bu isteği reddetti.
Ben-Gurion 14 Mayıs 1948'de İsrail Devleti'nin kurulma kararının 6 ya karşı 4 oyla kabul edilmesini sağladı. Bu kararın onaylanması sırasında kendi partisi de dahil olmak üzre siyasi yelpazenin her 2 tarafından da muhalefetle karşılaştı.
İsrail'in bağımsızlığının ilk haftalarında tüm direniş örgütlerinin tasfiye edilmesini ve bunların yerini bir resmi ordunun, İsrail Savunma Kuvvetlerinin alması kararının onaylanmasını sağladı. Bu karar nedeniyle, Ben-Gurion Irgun isimli direniş örgütüne silah taşıyan Altalena isimli geminin batırılması emrini verdi. Bu emir bugünde hala tartışmalı bir durumdadır.
- Ben Gurion, İngiliz Ordularına bağlı Yahudi Lejyonu'nda er olarak gönüllü askerlik yaparken. (1918)
Başbakanlık
Ben-Gurion, İsrail'i İsrail Bağımsızlık Savaşında yönetti. Mısır'la ateşkesin ilan edildiği tarih olan 25 Şubat 1949 yılında Başbakan oldu. 1954 ve 1955 yıllarında 2 sene dışında Başbakanlık görevinde 1953 yılına kadar kaldı. Başbakan olarak ülkenin önemli kurumlarının kurulmasına başkanlık etti. Ülkenin gelişimini hedefleyen önemli projeleri yönetti. Yahudilerin Arap ülkelerinden helikopterlerle alınması olarak bilinen Operation Magic Carpet, National Water Carrier, kırsal yörelerin kalkınmasını amaçlayan projeler ve yeni kasaba ve şehirlerin kurulması gibi önemli projeler onun zamanında gerçekleşti. Özellikle ülkenin sınır kesimlerinde bilhassa Negev'de yerleşimlerin yapılması için öncülük etti.
1953 yılında Ben-Gurion hükümetten çekilip İsrail Negevinde yer alan Kibbutz Sde-Boker'e yerleşmek istediğini beyan etti. Fakat, 1955 yılında hükümete geri dönüp Savunma Bakanlığı ve daha sonra da Başbakanlık görevlerini yeniden devraldı.
Hükümete geri döndükten sonra, Ben-Gurion Fransız ve İngilizlerle işbirliği yaparak Süveyş Krizine katıldı. Bu savaşta İsrail kuvvetleri Sina Yarımadasını bombaladı, böylece Süveyş Kanalını millileştireceğini söyleyen Mısır Başkanı Abdul Nasır'a rağmen İngiliz ve Fransızlara müdahele etmek için bahane sunmuş oldu. ABD ve Birleşmiş Milletler tarafından yapılan müdaheleler nedeniyle, İngiliz, Fransız ve İsrail geri adım atmak zorunda kaldı.
Ben-Gurion, İsrail'i kuruluşundan itibaren 30 yıl boyunca yöneten Mapai'nin kurucuları arasındaydı. Kişisel nedenlerle Başbakanlıktan ayrıldı ve yerine halef olarak Levi Eshkol'u atadı. 1 yıl sonra ikisi arasında Lavon Skandalı nedeniyle anlaşmazlık çıktı. Ben-Gurion 1965 yılında Eshkol'un Lavon Skandalını yönetimi nedeniyle partiden ayrıldı ve yeni bir parti kurdu. Yeni kurduğu parti Rafi seçimlerde Knesset'de 10 sandalye kazandı. 6 Gün Savaşından önce tansiyon artarken Ben-Gurion İsrail'in kendi tarafında Büyük Devletlerden birisini çekmesi konusunda ısrarlı oldu. Savaş, israil'in büyük toprak kazançlarıyla sonlandıktan sonra da Ben-Gurion İsrail'in Golan Tepeleri ve birleşik bir Kudüs dışındaki toprakları ilhak etmemesi gerektiğini savundu.
1968 yılında Rafi ve Mapai güçlerini birleştirerek ortak bir sol parti kurmaya çalıştığında, Ben-Gurion seçim sisteminin değiştirilmesi konusundaki ayrı düşüncesi nedeniyle eski partisiyle barışmayı reddetti. (Ben-Gurion oranlı seçim sistemi yerine çoğunlukçu seçim sistemine geçilmesini öneriyordu.) Bunun üzerine Ben-Gurion yeni bir parti kurdu; Ulusal Liste. Ulusal Liste 1969 seçimlerinde 4 sandalye kazandı. Ben-Gurion, 1970 yılında politikadan emekliye ayrıldı ve ömrünün son yılını kibbutzdaki yerleşkesinde geçirdi. Ben-Gurion, eşi Paula'nın yanına gömülmüştür.
- Paula ve David Ben-Gurion'un yanyana olan mezarları, Sde Boker
David Ben-Gurion
