Akhenaton

Ahenaton (Akhenaton ya da IV. Amenhotep olarak da bilinir.)
MsXLabs.org

Sponsorlu Bağlantılar

Ahenaton, Eski Mısır firavunlarından (krallarından) biri olan Ahenaton, İÖ 1379 ve 1362 yılları arasında, 17 yıl süreyle Mısır'ı yönetmiştir.
Güçlü ve zengin bir ülke olan Mısır'ın halkı bu gücün kaynağını çok sayıda tanrıları olmasına bağlıyordu. Oysa IV. Amenhotep (ya da IV. Amenofis) adıyla tahta çıkmış olan Ahenaton, bir süre sonra bütün öbür tanrıları yadsıyarak tek bir tanrıya inandığını açıkladı. Güneş tanrısı Aton'un tek tanrı olduğu bu yeni dini benimseyince, babasından gelen Amenhotep adını bırakıp "Aton'un hizmet­kârı" anlamındaki Ahenaton adını aldı. Baş­kentini de değiştirerek, ülkeyi Teb kenti yerine, Acon'a adanan ve bugünkü adı Amar-na olan yeni bir kentten yönetmeye başladı.

Ahenaton'un tek bir tanrıya inanması hal­kını tedirgin etmişti. Özellikle Ahenaton'un düşmanları, onun eski firavunlar kadar güçlü olmayı amaçladığına ve artık büyük ölçüde rahiplerin eline geçmiş olan dinsel gücü yeni­den kazanmaya çalıştığına inanıyorlardı. On­lara göre tek bir tanrıya tapmak çok yanlıştı.

Ahenaton babası gibi bir asker değil, her şeyden önce bir düşünürdü. Zamanının bü­yük bölümünü Amarna'da, karısı Nefertiti ile birlikte yeni dinin "gerçeklerini" bulmaya çalışarak geçiriyordu. Düşman ülkeler fira­vunun savaşçı olmamasından yararlanarak Mısır topraklarına akınlar düzenlediler. Ahe­naton'un ölümünden sonra yerine önce dama­dı Smenhkare, sonra da öbür damadı Tutanhamon geçti. Tutanhamon' un mezarı, Ahenaton dönemindeki Mısır sanatının inceliğini ve zenginliğini sergiler. Ahenaton halkını tek bir tanrıya inanmaya zorlayan ilk yöneticilerden biridir. Ama onun ölümünden sonra görüşleri yasaklanmış ve eski inançlar yeniden canlanmıştır.

AKHENATON, XVIII. mısır hanedanının 10.kralı (İ.Û.1372-1354). Bu ad (sözcük anlamı "güneş tekerinin hoşuna giden”), krallığının 4. yılında, dinsel ve siyasal reformunu tamamlayan Amenhotep tarafından kullanılmaya başlandı. Mistik bir düşünce yapısı olan ve Teb'li ruhban sınıfının, devlet yaşamında tanrı Amon'a verdikleri öncelikli yeri yıkmaya çalışan Akhetaton, yalnızca tanrı Aton'a (güneş tekeri) tapılması töresini yerleştirdi. Evrensel bir yaratıcı olarak kabul edilen Aton, tüm yaratıklarını sevecenlikle koruyordu; bu dönemin dinsel müziği bir insanlık sevgisini aşılamaya çalışır; bazı ilahilerde (özellikle 104.) yinelenen sözçükler, hümanist bir düşüncenin ürünüdür. Bundan böyle kral, tek ve yüce başrahiptir; açık havada yapılan dinsel törenlere kral ailesi de katılır (kraliçe Nefertiti * ve çiftin altı kızı). Başkent artık Teb değil, yeni kurulan Akhenaton kentidir. Dönemin sanatı gerçeklik kaygısını ve coşkulu bir doğa sevgisini yansıtır.
Yapılan bu reformlar köklü olmakla birlikte uzun sürmedi. Üstelik Akhenaton, ülkenin dış ilişkileriyle ilgilenmediğinden bu konuda tehlikeler belirdi. Semenkhare ile Tutankhamon'un kısa süren egemenliklerinden sonra imparatorluğun birliğini yeniden sağlayan general Horemheb oldu.