Trajan (Marcus Ulpius Traianus)

Trajan
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Marcus Ulpius Nerva Traianus (18 Eylül 53 - 9 Ağustos 117), daha ziyade Trajan adıyla bilinen Roma İmparatoru'dur. Roma İmparatorluğu'nun Beş İyi İmparatorundan ikincisidir. İmparatorluk onun döneminde en geniş sınırlarına ulaşmıştır.

İmparator Trajan'ın mermer heykeli

• Hüküm süresi: 28 Ocak 98 / 9 Ağustos 117
• Doğum tarihi: 18 Eylül 53
• Doğum yeri: Italica
• Ölüm tarihi: 9 Ağustos 117

Ünlü bir senatör ve general olan Marcus Ulpius Traianus'un oğlu olarak 53 yılında Hispanya'da İtalica adlı şehirde doğdu. Gençliğinde Roma Ordusu'nda hızla yükseldi ve imparatorluğun en karışık sınırlarında görev yaptı. 91 yılında konsül olarak seçildi. İmparator Domitian ve onun ardından gelen Nerva'nın yanında savaşlara katıldı. Ordu içinde fazla popülaritesi olmayan Nerva askerlerin desteğini artırmak için 97 yılının yaz ayında Trajan'ı evlatlık oğlu ve varisi ilan etti. Nerva 27 Ocak 98'de ölünce Trajan sorunsuz bir şekilde başa geçti.

Yeni imparator Roma halkı tarafından sevgiyle karşılandı. İmparator da bu sevgiye iyi yönetimiyle karşılık verdi. Domitian döneminde haksız yere hapse atılanları serbest bıraktı. Nerva'nın ölümünden önce başlatığı Damitian döneminde el konan özel mülklerin iade sürecini devam ettirdi. Roma Senatosu'nda popülaritesi o kadar yüksekti ki kendisine "en iyi" anlamına gelen optimus unvanı verildi.

Daçya Savaşları
101 yılında Tuna Nehri'nin kuzeyindeki Daçya Krallığı'na yönelik acımasız bir sefer başlattı ve Daçya ordusunu yendi. Ertesi kış Daçya kralı karşı saldırı da bulundu ancak geri püskürtüldü. Trajan'ın ordusu Daçya topraklarının içlerine doğru ilerlemeye devam etti ve başkenti ele geçirdi. Böylece Trajan Roma'ya zaferle döndü ve "Daçya Fatihi" unvanını aldı.

105 yılında kral Decebalus yeniden Roma topraklarına saldırdı. 106 yılında Trajan bu sefer tüm Daçya topraklarını fethetti. Kral Decebalus intihar etti. Bu zaferden sonra Daçya tamamen bir Roma eyaleti haline geldi ve Trajan buraya Romalıları yerleştirdi. Daçya'daki altın madenlerinin Romalıların eline geçmesiyle imparatorluğun ekonomisi ihya olmuştur.

Doğuda ilerleme
Aynı yıl Roma'ya bağımlı olan Nabati kralı Rabbel varis bırakmadan ölünce Nabati krallığının ülkesi de Roma'ya bağlanır. Bu ülkenin iki kenti Petra ve Bostra birer Roma kalesi haline gelir.

Sonraki yedi yıl boyunca imaparatorluğa barış hâkim oldu. Trajan İtalya ve memleketi İspanya'da yeni yapılar, anıtlar ve yollar yaptırdı. Daçya'daki zaferlerinin anısına bir forum, Trajan Sütunu ve bir alışveriş merkezinden oluşan ve bugün hâlâ Roma'da ayakta olan büyüleyici bir kompleks yaptırdı.

Ayrıca bu dönemde Roma'da üç ay süren bir gladyatör festivali düzenledi. Festivalde 11.000 gladyatör can vermişti. Bunlar ağırlıklı olarak Yahudiler ve suçlulardı. Etkinlikleri toplam 5 milyon kişi izlemişti.

İmparatorluğun en geniş sınırları
113 yılında Roma'ya bağımlı olan Ermeni kralı ölünce Perslerin desteğiyle Roma'nın istemediği bir kral başa geçti. Bu olay Trajan'ı Ermenistan'la karşı karşıya getirdi. Trajan önce Ermenistan'ın üstüne yürüdü ve ülkeyi Roma'ya kattı. Bunun üstüne Mezopotamya'ya inerek 116 yılında Perslerin başkenti olan Ktesiphon'u aldı ve Basra Körfezi'ne kadar ilerledi. Mezopotamya'yı bir Roma eyaleti olarak ilan etti. Bu dönemde çok yaşlı olduğu için Büyük İskender'in izini takip edemedi ve Asya'nın içlerine ilerlemedi.

Bugünkü İran topraklarına girdi ve Susa kentini işgal etti. Burada Pers kralı Osroes'i tahtından indirdi ve yerine Roma'ya sadık oğlu Parthamaspates'i tahta çıkardı. Roma ordusu Trajan döneminden sonra bir daha asla Doğu'ya doğru bu kadar fazla sokulamamıştır.

Trajan döneminde İmparatorluk, tarihindeki en geniş sınırlara kavuşmuştur. Savaşçı kişiliği çok ağır basar bunun yanında Senatoyla olan ilişkisi sırasında bilgeliği, saygısı ve alçakgönüllülüğüyle anılır. Trajan döneminde yollar ve limanlar inşaa edilmiştir ayrıca İmparatorluk hazinesinden fakirlere ve çocuklara destek olunması için ödenek hazırlanmıştır.

Trajan döneminde'ki İmparatorluk sınırları

TRAİANUS (Marcus Ulpıus) [ilahça 53 - Selinus, Kilikia 117], Roma imparatoru (98 - 117). İtalya kökenli zengin bir baeticalı ailedendi. Bütün cursushonorum görevlerini tamamladı Çok üstün bir savaş adamı, birlikleri tarafından çok sevilen bir komutandı. Nerva tarafından evlatlığa alındı ve iktidara ortak edildi (97) [o sırada Yukarı Germanya'da legatus idi]. 98 yılı başında, Nerva’nın yerine geçti. Traianus, senatörlerle iyi geçinme siyaseti güttü ve daima onların desteğinden yararlandı. Pontos-Bithynia valisi olan Genç Plinius'a yazdığı mektuplar, Senato'nun kendisine Optimus ("En iyi") unvanını vermesini sağlayan azimli ve becerikli tutumu hakkında bir fıkır verir. Aldığı en önemli tedbirler arasında besin maddeleri (alımenta) sağlayan kurumların geliştirilmesini ve devlet gelirlerinin kullanımını her yerde denetim altına almasını sayabiliriz. Bununla birlikte, özellikle inşaat alanında, gösteriş adına büyük harcamalara girişmekten geri kalmadı (kendi adını verdiği ve bir pazarı, bir bazilikası ve iki kütüphanesi bulunan forum; Esquılınus tepesindeki hamamlar; Ostia ve Ancona lirfıanlarının genişletilip yeniden düzenlenmesi; karayolları şebekesinin iyileştirilmesi vb ). Fakat, Traianus her şeyden önce bir askerdi ve Roma İmparatorluğunu büyütmeyi amaç layan saldırgan bir politika güttü: Daçyalılar'a karşı girişilen ve Tuna nehri ağzında yeni bir eyalet kurulmasına ve çok sayıda ıtalyan kolonunun yerleştirilmesine olanak sağlayan seferler (101 -102 ve 105 -107), Traianus sütunu, bu iki başarılı seferin anışını hâlâ yaşatır. Daçya ayrıca Tralanus'a, masraflarını karşılayabilmesi için gerekli altını da sağladı. Gerçekten de, Traianus, imparatorluk mülkünün bir bölümünü satmak, devletin maden ve taş ocaklarını alabildiğine işletmek ve paraların ayarını düşürmek zorunda kalmıştı.
ikinci önemli savaş, 114’ten başlayarak Parthlar’a karşı yürütüldü. Cornelius Palma daha önce (106) Arabistan'ı roma dünyasına katmıştı. Traianus da giriştiği seterlerle (115 ve 116), Asur ve Mezopotamya eyaletlerini kurmayı başardı. Fakat, Doğu Yahudilerinin ayaklanması, yeni eyaletlerin savunmasız olduğunu göstermekte gecikmedi (çünkü roma orduları hareket üslerinden çok uzaklaşmışlardı). Traianus, Hadrianus’u Suriye’de bırakarak Batiya doğru yola çıktığı sırada ani olarak öldü.
Italanus çarşıları, Roma'da, Traianus forumu'na yer açmak için yarılan ûuirinale tepesi yamaçlarının çökmesini önlemek amacıyla Şamlı Apollodoros'un tasarladığı iki katlı geniş yarımdaire. Bu yarımdairenin iki yanında daha küçük birer yarım daire yer alırdı. Dükkânları ve çarşı yöneticilerine ait olduğu düşünülen başka odaları içeren iki katlı ve tonozlu büyük bir salonun yakınında yer alan via Biberatica, bugün bile antik Roma’nın sokakları konusunda bilgi vermektedir.