I. Aleksandr
VIP VIP Üye
ALEKSANDR I Pavloviç (Petersburg 1777 - Taganrog 1825), Rusya imparatoru (1801-1825). İsviçreli öğretmeni La Harpe'ın etkisinde aydınlanma felsefesinin ilkelerine göre yetiştirilen Aleksandr, babası, Pavel l’in zorbaca disiplinine kat lanmak zorunda kaldı. Böylece kişiliğinin belirgin özelliklerini oluşturan ikiyüzlülük ve sinsilik içinde yaşamaya kendini alıştırdı. Babasına karşı hazırlanan bir suikastı, babasının canına kıyılmamak şartıyla onayladı. Bununla birlikte suikastçılar Pavel l'i öldürdüler ve büyükannesi Kateri- na ll'nin doğrultusunda ülkeyi yöneteceğini açıklayan genç prens, Aleksandr I adıyla tahta çıktı. 12 üyeden oluşan bir 'Sürekli konsey" kurdu ve liberal düşünceli genç dostlarını da "özel komite"de topladı, ilericilik yanlısı olduğunu bildirmesine karşın, aldığı önlemler sınırlı kaldı: sekiz bakanlık kurulmasını sağladı (1802) ve derebeylerini, bütün serilerin özgürlüklerini tanımaya ve tüm bağımlılıklarından azat etmeye zorlayan 1803 yasasını (ukaz'ını) çıkarttı. Altı eğitim bölgesinde okulları ve üniversiteleri örgütleyen eğitim reformu (1803), daha olumlu sonuçlar elde edilmesini sağladı.
Dış politikaya gelince, Aleksandr I, önce Fransa ile İngiltere arasında aracılığını kabul ettirmeye çalıştı, ama sonunda üçüncü koalisyonu oluşturmak üzere İngiltere (1804) ve Avusturya (1805) ile birleşmek zorunda kaldı. Austerlitz yenilgisine rağmen Ubril tarafından imzalanan (1806) antlaşmayı onaylamayı reddetti ve Prusya'nın yanında mücadelesini sürdürdü. Prusyalılar'ın Jena ve Auerstedt’te yenilgiye uğramalarından sonra rus birlikleri, Eylau ve Friedland'da ağır kayıplar verdiler. Bunun üzerine Aleksandr, onurlu bir barış yapmayı kabul etti ve Napolöon I ile Tilsit'te buluştu (1807). Bu kentte, iki imparator hem en gerçekçi düzenlemeleri hem de gelecekle ilgili tasarıları göz önüne aldılar. Rusya, böylece kıta ablukası altına girmiş oldu. Buna karşılık, İsveç tarafından kendisine bırakılan Finlandiya’yı işgal edebildi (1809). Ûte yandan, general Mihailov komutasındaki ordularının Hotin, Kili ve Akkerman kalelerine saldırıp teslim aıarak OsmanlIlar ile başlattığı savaş (1806), Silistre valisi vezir Alemdar Paşa'nın Bükreş üzerine yürüyen rus birliklerini bozguna uğratması sonucu çarın bağlaşığı olan ingilizler’in gönderdiği donanmanın Çanakkale boğazını zorlayarak İstanbul önlerine gelişiyle büsbütün alevlendiyse de, 1807'de Selim lll'ün öldürülüp yerini Mustafa IV’ün alması üzerine Alemdar Paşa'nın Rumeli'den ayrılmasıyla başsız kalan osmanlı ordusu ateşkes isteyince (1808) kısa bir barış dönemi yaşandı. Ancak, Osmanlı- lar'ın ingilizler ile barış antlaşması imzaladıktan sonra Tataritz de (Tatarcık) bir rus ordusunu yenmesi, Ruslar’ında Silistre' yi kuşatıp almalarıyla, taraflar yeniden savaş durumuna geçtiler (1809). Sonuçsuz meydan savaşları, Potı, Rusçuk, Yerköyü kalelerinin kanlı savaşımlarla el değiştirmesi gibi etkinliklerle sürüp giden savaş, Napoleon'un Moskova seferi yüzünden OsmanlIlar ile antlaşma imzalamak zorunda kalan Aleksandr l’in zaten affa uğrayıp özerklik kazanmış oldukları için Sırp bağımsızlığını hedef tutan iddialarından vazgeçmesi ve işgali altında bulunan Be- sarabya ile Boğdan'ın bir bölümüyle yetinmeyi kabul etmesi üzerine sona erdi (Bükreş barışı, 1812). Öte yandan, Rus -İran savaşı (1804-1813) Gürcistan'ın rus topraklarına katılmasının tanınması ve Dağıstan ile Kuzey Azerbaycan'ın Rusya'ya bırakılmasıyla sonuçlandı.
Aleksandr I, Speranskiy’i tüm devleti kapsayacak bir reform hazırlamakla görevlendirdi. Ama, bir çeşit milli temsil sistemini getiren bu tasarıyı, 1810'da kuru
lan Danışma meclisi dışında, uygulamadı ve bu yeniliklere karşı çıkan soyluları memnun etmek için (Karamzin’in Mömo- ire sur Tancienne et la nouvelle Russie jfr. çev., 1811] adlı yapıtında belirttiği gibi) Speranskiy'i sürgüne gönderdi (1812). Rusya, tarımına ve ticaretine zarar veren kıta ablukasına giderek uymamaya başlayınca, Fransa ile yapılmış olan ve 1808'de Erfurt'ta yinelenen ittifak, 1810’dan sonra bozulmaya başladı. Haziran 1812'de başlayan Rusya seferi, Na poleon ordusunu Moskova'ya kadar getirdi (eylül). Aleksandr, uzlaşıp anlaşmayı reddettikten sonra tüm ülke halkının ve köylü milislerin de yardım ettiği: Kutuzov, Bagration, Barclay de Tolly gibi yetenekli komutanların yönettiği ordularıyla “ulusal savaş'T başlattı. Avrupa’nın kurtarılması işini sonuna kadar götürmeye kararlı olan Aleksandr, “Uluslar savaşı" (1813) ve Fransa seferinden (1814) sonra Viyana kongresi’nde bağlaşıklarıyla birlikte Avrupa’yı yeniden düzenleyenlerden biri oldu Avusturya imparatoru ve Prusya kralıyla birlikte, hıristiyanlık ilkelerine uygun olarak Avrupa'nın ortak güvenliğim sağlayacak olan 1 Kutsal ittifak'’ı kurdu (1815). Ardından Polonya’ya, özerkliğini güvence altına alan bir anayasa verdi (1815), ama Rusya’da.Novosiltsov’a tevdi edilen reform tasarısına rağmen, hiçbir girişimde bulunmadı ve düzeni sağlamak görevini Arakçeyev'e verdi. Halkın hoşnutsuzluğuna rağmen, toprağı işleyen yedek askerlerden oluşan “askeri koloniler" kurmaya devam etti. A. N Ga- litzin’e verdiği tek bakanlık içinde eğitimi ve din işlerim birleştirdi (1817). Bir tür kozmopolitliği hoşgörüyle karşılaması, tutucuları hayal kırıklığına uğrattığı gibi, 1818'den başlayarak gizli cemiyetler halinde örgütlenen liberalleri de kendisine düşman etti. 1820'den sonra Metternich tarzı tutuculuğu benimsemesi sonucu OsmanlI'ya 1821'de başkaldıran yunanlı ayaklanmacılara ancak saltanatının son günlerinde yardım etmeye başladı (1825). Askeri hazırlıkları denetlemek için güneye giderken Taganrog'da ansızın öldü.
Dış politikaya gelince, Aleksandr I, önce Fransa ile İngiltere arasında aracılığını kabul ettirmeye çalıştı, ama sonunda üçüncü koalisyonu oluşturmak üzere İngiltere (1804) ve Avusturya (1805) ile birleşmek zorunda kaldı. Austerlitz yenilgisine rağmen Ubril tarafından imzalanan (1806) antlaşmayı onaylamayı reddetti ve Prusya'nın yanında mücadelesini sürdürdü. Prusyalılar'ın Jena ve Auerstedt’te yenilgiye uğramalarından sonra rus birlikleri, Eylau ve Friedland'da ağır kayıplar verdiler. Bunun üzerine Aleksandr, onurlu bir barış yapmayı kabul etti ve Napolöon I ile Tilsit'te buluştu (1807). Bu kentte, iki imparator hem en gerçekçi düzenlemeleri hem de gelecekle ilgili tasarıları göz önüne aldılar. Rusya, böylece kıta ablukası altına girmiş oldu. Buna karşılık, İsveç tarafından kendisine bırakılan Finlandiya’yı işgal edebildi (1809). Ûte yandan, general Mihailov komutasındaki ordularının Hotin, Kili ve Akkerman kalelerine saldırıp teslim aıarak OsmanlIlar ile başlattığı savaş (1806), Silistre valisi vezir Alemdar Paşa'nın Bükreş üzerine yürüyen rus birliklerini bozguna uğratması sonucu çarın bağlaşığı olan ingilizler’in gönderdiği donanmanın Çanakkale boğazını zorlayarak İstanbul önlerine gelişiyle büsbütün alevlendiyse de, 1807'de Selim lll'ün öldürülüp yerini Mustafa IV’ün alması üzerine Alemdar Paşa'nın Rumeli'den ayrılmasıyla başsız kalan osmanlı ordusu ateşkes isteyince (1808) kısa bir barış dönemi yaşandı. Ancak, Osmanlı- lar'ın ingilizler ile barış antlaşması imzaladıktan sonra Tataritz de (Tatarcık) bir rus ordusunu yenmesi, Ruslar’ında Silistre' yi kuşatıp almalarıyla, taraflar yeniden savaş durumuna geçtiler (1809). Sonuçsuz meydan savaşları, Potı, Rusçuk, Yerköyü kalelerinin kanlı savaşımlarla el değiştirmesi gibi etkinliklerle sürüp giden savaş, Napoleon'un Moskova seferi yüzünden OsmanlIlar ile antlaşma imzalamak zorunda kalan Aleksandr l’in zaten affa uğrayıp özerklik kazanmış oldukları için Sırp bağımsızlığını hedef tutan iddialarından vazgeçmesi ve işgali altında bulunan Be- sarabya ile Boğdan'ın bir bölümüyle yetinmeyi kabul etmesi üzerine sona erdi (Bükreş barışı, 1812). Öte yandan, Rus -İran savaşı (1804-1813) Gürcistan'ın rus topraklarına katılmasının tanınması ve Dağıstan ile Kuzey Azerbaycan'ın Rusya'ya bırakılmasıyla sonuçlandı.
Sponsorlu Bağlantılar
lan Danışma meclisi dışında, uygulamadı ve bu yeniliklere karşı çıkan soyluları memnun etmek için (Karamzin’in Mömo- ire sur Tancienne et la nouvelle Russie jfr. çev., 1811] adlı yapıtında belirttiği gibi) Speranskiy'i sürgüne gönderdi (1812). Rusya, tarımına ve ticaretine zarar veren kıta ablukasına giderek uymamaya başlayınca, Fransa ile yapılmış olan ve 1808'de Erfurt'ta yinelenen ittifak, 1810’dan sonra bozulmaya başladı. Haziran 1812'de başlayan Rusya seferi, Na poleon ordusunu Moskova'ya kadar getirdi (eylül). Aleksandr, uzlaşıp anlaşmayı reddettikten sonra tüm ülke halkının ve köylü milislerin de yardım ettiği: Kutuzov, Bagration, Barclay de Tolly gibi yetenekli komutanların yönettiği ordularıyla “ulusal savaş'T başlattı. Avrupa’nın kurtarılması işini sonuna kadar götürmeye kararlı olan Aleksandr, “Uluslar savaşı" (1813) ve Fransa seferinden (1814) sonra Viyana kongresi’nde bağlaşıklarıyla birlikte Avrupa’yı yeniden düzenleyenlerden biri oldu Avusturya imparatoru ve Prusya kralıyla birlikte, hıristiyanlık ilkelerine uygun olarak Avrupa'nın ortak güvenliğim sağlayacak olan 1 Kutsal ittifak'’ı kurdu (1815). Ardından Polonya’ya, özerkliğini güvence altına alan bir anayasa verdi (1815), ama Rusya’da.Novosiltsov’a tevdi edilen reform tasarısına rağmen, hiçbir girişimde bulunmadı ve düzeni sağlamak görevini Arakçeyev'e verdi. Halkın hoşnutsuzluğuna rağmen, toprağı işleyen yedek askerlerden oluşan “askeri koloniler" kurmaya devam etti. A. N Ga- litzin’e verdiği tek bakanlık içinde eğitimi ve din işlerim birleştirdi (1817). Bir tür kozmopolitliği hoşgörüyle karşılaması, tutucuları hayal kırıklığına uğrattığı gibi, 1818'den başlayarak gizli cemiyetler halinde örgütlenen liberalleri de kendisine düşman etti. 1820'den sonra Metternich tarzı tutuculuğu benimsemesi sonucu OsmanlI'ya 1821'de başkaldıran yunanlı ayaklanmacılara ancak saltanatının son günlerinde yardım etmeye başladı (1825). Askeri hazırlıkları denetlemek için güneye giderken Taganrog'da ansızın öldü.
Kaynak: MsXLabs & Büyük L.
Biyografi Konusu: I. Aleksandr nereli hayatı kimdir.
🌘 🚀
