Ağa Muhammet Şah

MsXLabs & Büyük L.

AĞA MUHAMMET ŞAH (1742 1797), İran’da Kaçar hanedanının kurucusu (1789-1797). Kaçar kabilesi başkanı Muhammet Haşan Han’ın oğlu. Çocukluğunda Adil Şah'ın buyruğuyla hadım edildi (Muhammet’e saray hadımları gibi “ağa" sanının yakıştırılması bu yüzdendir). Babası, Zend hanedanından Kerim Han’a yenilip öldürülünce Kaçarlar’ın başkanı oldu. Kerim Han ölünce onun yerine geçmek için önce kendi kardeşleri, sonra Zendler’le savaştı. Zendler’den Ali Murat Şah’ı yenerek Tahran’ı ele geçirdi (1785) ve Tahran’da tahta çıktı (1789). 1794’te son Zend hükümdarı Lutf Ali Han’ı öldürttü. Horasan'ın kuzeyindeki Türkmenler’i yendi; Gürcistan krallığını, egemenliği altına girdiği Rusya’dan ayırdı. Nadir Şah’ın torunu Şahruh’u yenerek Horasan’ı ele geçirdi. 1796’da Erdebil’ de törenle Safevi şahlarının kılıcını kuşandı, taç giydi. Ertesi yıl saray muhafızları tarafından öldürüldü.

Dedesi Feth Ali Han, babası Muhammed Hasan’dır. Feth Ali Han’ı Nadir Şah idam ettirdi (1726), kendisi de çocuk yaşta Adil Şah’ın buyruğuyla hadım edildi. Babası Muhammet Hasan Türkmenlerle birleşip Esterabad’ı aldı. Kaçarların kılıçtan geçirilmesine karşın Gilan, Kazvin, Isfahan ve Azerbaycan’ın bir bölümünü ele geçirdi, oğlu Ağa Muhammed Han’ı da Azerbaycan Valiliği’ne atadı