Avogadro sayısının tayin yöntemleri nedir?

merhaba,ben Avogadro sayısının nasıl bulunduğunu ve nasıl hesaplandığını öğrenmek istiyorum, çünkü bunu tek tek hesaplamaya bir ömür yetmez sanırım. Biraz geniş bir bilgi verirseniz sevinirim. Bana ve bilime katkılarınızdan dolayı teşekkürler.

Önce sayıya ismini veren Avogadro hakkında biraz bilgi vereyim. Amedeo Avogadro (1776 - 1856) İtalya'nın Turin şehrinde doğmuş ve ölmüştür. Aile mesleği olan avukatlıkla ilgilendiyse de, doğa bilimlerine olan yoğun merakından ötürü matematik ve fizik çalıştı. Lisede öğretim görevlisi oldu. Atomlar ve moleküller ile ilgili çalışmaları yayınlandıkça şöhreti arttı ve Turin Üniversitesi'nde ilk kez matematiksel fizik kürsüsünün başına geçti. Bütün çalışmalarını 1841 yılında 4 ciltlik bir eserde topladı.

Avogadro Yasası:

Avogadro yasası, ''aynı sıcaklık ve basınç altında, eşit hacme sahip gazlar, eşit sayıda molekül içerir'' der. 1811 yılında ilk kez hipotezini yayınlamaya başladı. Avogadro'nun hipotezi onun ölümüne kadar genel kabül görmüş değildi. Stanislao Cannizzarro isimli bilim adamı 1860 yılında Karlsruhe konferansında tüm şüpheleri ortadan kaldırmayı başardı. Avogadro'nun yaptığı önemli katkılardan biri de atomlar ve moleküller üzerindeki sır perdesini aralaması olmuştur. Aslında ''atom'' kelimesini kullanmamıştır ama; maddelerin moleküllerden oluştuğunu ve moleküllerin de daha küçük parçacıklardan oluştuğunu vurgulamıştır. Deneysel olarak bulunan ve bir gram molün içinde bulunan atom sayısını ifade eden 6.023x1023 sayısı, bu alanda yaptığı katkılardan dolayı Avogadro'nun ismini almıştır. Bu bilim dünyasında bir gelenektir. Bir alanda etkileyici çalışmalar yapan ve hizmetleriyle o alanda çığır açan kişilerin ismi bu yolla sonsuza dek anılmış ve onurlandırılmış olur. Sanıldığı gibi Avogadro, bu sayıyı hesaplayabilmiş değildir.

Herhangi bir maddedeki molekül sayısını ilk hesaplayan kişi, Avusturyalı lise öğretmeni Josef Loschmidt (1821 - 1895) tir. 1865 yılında, o zamanlar çok yeni olan kinetik moleküler teoriden yararlanarak, 1 cm3 gaz içerisinde normal sıcaklık ve basınç şartlarında yaklaşık 2.6 x 1019 molekül olduğunu hesapladı. Bu değer Loschmidt sabiti olarak bilinir. ''Avogadro sayısı'' terimi ilk kez 1909 yılında Jean Baptiste Jean Perrin isimli bilim adamı (1926 Nobel adayı) bir makalesinde kullanmıştır.

Avogadro sayısını tespit etmek için kullanılan yöntem tabii ki sayma yöntemi değildir. X ışınları kullanılır. Örneğin titanyumun birim küp içerisindeki durumu (bir birim küp içinde 2 Ti atomu bulunur), kenar uzunluğu 330.6 pm ve yoğunluğu 4.401 g/cm3 bulunabilir.



Bugün deneysel olarak ulaşılmış en kesin değer, 6.022 141 99 x 1023 atom/mol' dür.

Metin Çakır