Dokumacılık nedir, hangi şehirlerde yaygındır? - Sayfa 3

Tarihte bilinen ilk halı Hunlar devrinde Altay dağı çevresinde Türk Kurgan mezarlarından 5. Pazırık Kurgan'ındaki kazıda bulunmuş ve "Pazırık Halısı" olarak adlandırılmıştır.Bu halıyı Milattan önce 300 lü yıllarda Hun Türkleri'nin dokuduğu kabul edilmektedir.Halı nakışındaki savaşçı atlılar,eyer gibi ayrıntılar o dönem Hun kültürünü yansıtmaktadır.
Türkler tarihin ilk çağlarından beri halı dokumacığılının en güzel örneklerini vermişlerdir.Günümüzde de halı dokumacılığı eskisi kadar olmasada önemli bir el işi sanatıdır.

Sponsorlu Bağlantılar

Ülkemizin birçok yöresinde halı dokumacılığı yapılmaktadır. Özellikle yörükler ve içanadoluda yaygındır.
Aşağıdaki resimde Halılarıyla ünlü Aksaray ili Taşpınar kasabasından bir halı tezgahı örneği görülmektedir.


DOKUMACILIK
Türklerde çok eski çağlardan beri dokuma sanatının gelişmiş olduğu yapılan tarihsel ve arkeolojik çalışmalardan anlaşılmaktadırOrta Asyanın çeşitli yerlerinde yapılan arkeolojik çalışmalarda sırasında çıkan kumaşlardan ipeklilerin Çin'den getirildiği ileri sürülmekteysede yünlü ve özellikle üzeri yün ipliğiyle aplike edilmiş keçe parçalarının Türkler'e ait olduğuna kesin gözüyle bakılmaktadır

Kurganlardan çıkan eyer takımlarının üzerindeki kolan kuşak ve kordonlar da çarpana dokumacılığının varlığını gösterirAyrıca çadır yapımı ve donanımında kullanılan dokumalar,Türk dokuma sanatında önemli bir yer tutarTürkler Anadolu'ya geldiklerinde geçmişi çok eskilere dayanan gelişmiş bir dokumacılık sanatıyla karşılaştılar


Çatal höyükte yapılan kazılardan ele geçen bulgular ,Anadolu'da dokumacılık tarihinin İÖ6000 e değin uzandığını gösterirBuradan çıkan kumaş parçaları dünyada bulunan en eski kumaş parçaları örnekleridirOrta Asya dan gelenlerin deneyimleriyle birleşen bu birikim sonucu Xlyyda dokumacılığın Anadolu'nun her yöresinde büyük bir gelişim gösterdiği bilinmektedirBu dönemde Denizli ,Adana ve Sivas'ın pamuklu dokumaları ,Erzurum ve Erzincan da dokunan pamuklu,yünlü ve ipekli kumaşlar ünlüdü

Ayrıca Anadolu'nun bir çok yöresinde dokunan halı ve kilimlerde Türk el dokumacılığının seçkin örneklerini oluştururSelçuklular döneminde Türk el ürünlerinin başka ülkelere satıldığı bilinmektedirTürkmen aşiretleri arasında gelişmiş olan halıcılık geleneği Anadolu halılarına dış ülkelerde geniş bir pazar sağlamıştıKumaşlar da dış ülkelerde geniş çapta alıcı buluyordu

Osmanlı devletinin kuruluş ve yükselme dönmelerinde Selçuklu sanatı mirası da değerlendirilerek dokumacılıkta büyük bir ilerleme sağlandıDokumacılığın kaynağını doğudan alması ,Batı'nın yalnızca tüketici durumunda olması ,bu iki uç arasında yer alan Osmanlı devletinde dokumacılığa önem verilmesini sağladıAlınan önlemlerle dokumacılığın ilerlemesine ve kalitenin yükseltilmesine özen gösterildiBu dönmede pamuklu dokumacılığın merkezi Denizli idi

İstanbul,Bursa, Malatya, İskenderiye, Kıbrıs,Urfa,Mardin,Musul ve Bağdat 'da da çeşitli pamuklu dokumalar üretiliyorduİpekli dokumalar içerisinde ise Musul'un İpek üzerine işlemeli olarak dokunan ve adını bu kentten alan muslin'leri Bursa'da yapılan altın işlemeli ipekli dokumalar işlemeli çiçekli kadifeler ,Bilecik'in ipekli ve kadife kumaşları önde geliyordu

Özellikle Bursa Bilecik Edirne ve İstanbul'da dokunan kumaşlarda Selçuklu geleneği ve desenleri egemendiYünlü dokumacılıkta Erzurum ve Erzincan atelyeleri ,Karaman'ın Kaliçler'i Demirci,Gördes ve Kula 'nın halıları ,kilimleri Antalya'nın çuhaları ün kazanmıştıİstanbul'da aba ve sof Kütahya'da seccade ,Selanik'te çuha dokunuyorduAnkara'nın ünlü sof'u ve tiftiği Cezayir',Mısır'a ve başka ülkelere satılıyorduKeten ve kendir dokumacılığında merkez Karadeniz bölgesiydiKastamonu,TaşköPage Rankingü dışında Mardin,Musul ve Bağdat'ta keten dokumacılığı vardı

Dış ülkeler Trabzon'dan satıldığı için Trabzon bezi diye tanınan Rize,bezi özellikle aranan bir dokumaydıGelişimi XVlyyortalarına değin süren Türk dokumacılığı iç gereksinimini karşıladığı gibi büyük miktarda dışarıya da satılıyordu1532 de kabul edilen kapitülasyonlarla dış ülkelerden getirilen kumaşlar yerli dokumalarla rekabete girdiDışalım mallarına sağlanan ayrıcalıklar yerli dokumacılığın rekabet gücünü azalttıAvrupa'da makinalaşmanın başlaması ve Osmanlılar'ın buna ayak uyduramaması , Türk dokumacılığının iyice duraklamasına yol açtı

Selim lll döneminde yerli dokumacılığın canlandırması için girişimlerde bulunulduysa da ,alınan alınan önlemler yabancı mallara sağlanan ayrıcalıklar karşısında etkili olmadıAbdülaziz döneminde yabancı mallara konan gümrük vergisi artırılarak dokumacılığın geliştirilmesi amacıyla sergilerOkullar açılıp ,yeni şirketler kurulduysa da bütün bunlar Avrupa da hızla gelişen sanayileşme karşısında yetersiz kaldıSonunda yabancı sermaye ile Bursa ve lübnan'da birer ipekli fabrikası,Adana,TArsus ve İzmir'de birer pamuk ipliği fabrikası Afyon ve İzmir'de halı ipliği fabrikaları kuruldubu dönemde devletçe kurulan fabrikalarsa İstanbul'da 1836 da kurulan Fesahane ve Hereke'de 1845 te açılan yünlü fabrikaları Bakırköy'de 1850 de açılan pamuklu dokuma fabrikasıydı

Cuhuriyet döneminde her alanda olduğu gibi dokumacılık alanında da önemli girişimlerde bulunuldu1925 de kurulan Türkiye sanayi ve maden bankası ,kendine devredilen devlet fabrikalarını çağdaşlaştırma ve daha verimli çalışmalarını sağlama yolunda çaba gösterdiHalkın katılımıyla Bünyan ve İsparta da yün ipliği üreten ilk anonim şirketler kuruldu15 yıl süreyle Teşvik-i sanayi kanunu çıkarıldı (1927)

1933 te Sümerbank'ın kurulması ,dokumacılıkta önemli bir aşama oluşturduBunu özel kesime ait kuruluşlar izlediDokuma sanayisi günümüzde Türkiye'nin en gelişmiş sanayi koludur

el sanatları ile gelişmiş şehirlerimiz lütfen çoook aciL