EKOLOJİ Yaşama alanı veya yaşam birliğinin oluşturduğu topluluğa EKOSİSTEM denir. EKOLOJİ’NİN görevide; canlılar arasındaki karşılıklı etkileşim ve cansız çevre ile organizmalar arasındaki ilişkiyi incelemektir. Ekoloji temel olarak şu sorulara yanıt arar: 1 . Bitki ve hayvanların canlı ve cansız faktörler ile çevrelerine bağımlılığı nasıldır? 2 . Canlılar besinlerini ve enerjilerini nereden bulur? 3 . İnsanların ekosisteme etki biçimini ve ne ölçüde bu etkiyi yapabildiğini? Ekosistemlerin büyüklükleri farklı olabilir. Örneğin : Balina ekosistemi okyanus iken, Tenyanın ekosistemi bağırsak içersidir. Göl orman ve deniz çeşitli büyüklükteki ekosistemlerdir. Yeryüzündeki Yaşam Alanları ve Ekoloji Terimleri Yaşama Birliği (Biyosönoz): Başka türden canlıların bir arada yaşadıkları ve coğrafik olarak sınırlanabilir alana yaşama birliği denir. Biyotop : Yaşama birliğinde yaşamın olduğu sınırlı bölüme BİYOTOP denir. Abiyotik Faktörler : Yaşam alanındaki iklim ve toprak yapısı gibi etmenlere denir, Biyotik Faktörler : Yaşam alanının bitki örtüsü ve diğer canlılardan kaynaklanan etkilere Biyotik faktörler denir. Populasyon : Belirli bir yaşam alanındaki aynı türe ait bireylerin oluşturduğu topluluğa denir. Biyoster : Ekosistemlerin tamamına yeni yaşamın mümkün olduğu yeryüzü parçasına denir. Optimum : Bir çevre faktörü bakımından, canlı için uygun olan basamağa denir. Komünite : Belli bir bölgedeki bütün populasyonların oluşturduğu çevredir.Bu populasyonların bir biriyle olan ilişkileridir. Habitat : Bir populasyonun yaşayabileceği ortamdır. Örneğin : Bir kutup ayısının habitatı kutuplardır. BESİN ZİNCİRİ Beslenme seviyelerinde enerji transferindeki hiyerarşi “kim kimi yer” sorusunun cevabına göre belirlenir. Eğer B canlısı A canlısı ile besleniyorsa enerji A’dan B’ye doğru akıyor demektir. Besin zinciri “kim kimi yer” sorusunun basit cevaplandırılmasıdır . Bunu pekte mutlu bir sonla bitmeyen bir hikaye ile açıklayalım. Balıkçı az önce yosunlarla beslenmiş olan balığı tutar. Sonra pişirir ve yer . Daha sonra dengesini kaybeder ve suya düşer. O esnada gezintiye çıkan bir köpek balığı balıkçıyı yer. Buradaki besin zinciri şu şekildedir. Su yosunu balık balıkçı köpek balığı EKOSİSTEMDE ENERJİ DÖNGÜSÜ Enerji döngüsüyle ilgili genel özellikler; • Ekosistemde temel enerji kaynağı güneştir. • Enerji akışı tek yönlüdür. • Ekosistemin her basamağında enerji kaybı olur. • Basamaklardaki enerji kayıpları ısı olarak dışarıya verilir. • Basamaklar arasında enerjinin aktarılması bezin zinciriyle sağlanır. • Bütün sistemler güneş enerjisinden faydalanırlar. • Ototroflar (bitkiler ve bakteriler ) bu enerji ile fotosentez sonucu basit inorganik maddelerden organik besin üretirler. Ör karbonhitrat, protein, yağ . • Bütün fotosentetik ototroflar pirimer üreticidirler. Primer Üretim : Ototroflar ışık enerjisini tutar ve organik bileşik halinde kimyasal enerjiye çevirir. Ekosistemdeki primer üretim, verilen sürede enerji depolama miktarı ile orantılıdır. Bu miktar, mevcut sistemdeki fotosentez ve oksijenli solunum arasındaki denge ile bağlantılıdır. Ör / Fotosentez oksijenli solunumdan daha fazla yapılırsa enerji besinlerde depo edilir. Brüt Primer Üretim : Ekosistemdeki toplam fotosentez hızıdır (Verilen zaman periyodunda). Net Primer Üretim : Bitkinin dokularında depoladığı enerjinin, yine kendisinin yaptığı oksijenli solunumdan sonra geriye kalan kısımdır. Ekosistemler dışarıdan enerji ve besin girişine ihtiyaç duyarlar. Enerji devrinde geri dönüşüm yoktur. Bütün ekosistemlerde enerji çıkışı vardır. Ototroflar ile tutulan enerjinin çoğu çevreye ısı olarak verilir Bununla birlikte besinlerde tipik bir döngü vardır. Diğer canlılar hetotroftur (=tüketicidirler) • Otcullar = pirimer tüketiciler • Etçiller = sekonder tüketiciler • Yırtıcılar = tersiyer tüketiciler • Bitki ve et yiyenler = omnivorlar • Ayrıştırıcılar = Çürükçüler = Saprotifler • Detritivorlar = Çürükçüllerin artıklarıyla beslenirler.
Canlı türlerinin yaşama alanları hakkında bilgi verir misiniz?
