Artık ve atık madde nedir? Aralarındaki farklar nelerdir? - Sayfa 2

çevremizdeki artık maddeler nelerdir? (ARTIK)

Çöp Nedir?

Katı atıkları üreten ve atıp kurtulmak isteyenlere göre; kendileri için hiçbir değer ifade etmeyen her şey çöptür. Örneklendirmek gerekirse; çöp yenilen ve kendilerinden yiyecek ve içecek maddeleri üreten meyve, sebze ve diğer gıda maddeleri ile üretimde veya tüketimde kullanılan maddelerin işe yaramayan kısımları, kullanılmaz hale gelen eşyalar ve değerini yitiren maddelerdir. Çöp portakal kabuğudur; ekmek parçası, ezik domates, çürük elma, kırık sandalye, bozuk ütü, ömrünü doldurmuş ilaç, pil, cam şişe, bardak, kâğıt, oyuncak, ambalaj malzemeleri, evde beslenen kedi-köpek dışkısıdır. Bu genel çerçeve içinde yer alan ve "hiçbir değer ifade etmediği" için "çöp" diye adlandırılıp atılan organik maddelerin önemli bir bölümü, kırsal kesimlerle kentlerin varoşlarında yaşayanlar için besi değeri yüksek ve ucuz bir "hayvan yemi"; hayvan dışkısı "gübre" demektir.

Çöpü toplayıp bertaraf etmekle görevli kişi, kurum ve kuruluşların gözünde; cinsi, niteliği ve niceliği ne olursa olsun, "çöplük" olarak belirlenen yerlere bırakılan, insan ve çevre sağlığına zarar vermeden bertaraf edilmesi gereken katı atıkların hepsi "çöp"tür.

Bu farklı yaklaşımlardan hareket ederek, çöpü genel hatlarıyla; Üreticisi tarafından atılmak istenen, toplumun sağlık ve huzuru ile çevrenin korunması için düzenli bir şekilde bertaraf edilmesi gereken katı maddeler ve arıtma çamurlar şeklinde tanımlamak mümkündür.

ATIK NEDİR?

Katı Atık Nedir?
Kullanılma süresi dolan ve yaşadığımız ortamdan uzaklaştırılması gereken katı maddelere 'katı atık' denir.

Katı Atık Çeşitleri Nelerdir?

Evsel Katı Atıklar : Genellikle gıda ve benzeri maddelerin artıkları, ambalaj veya tekstil maddelerinden oluşan atıklardır. Şampuan ambalajları, meyve suyu kutuları, plastik ve cam şişeler, metal konserve kutuları, yiyecek atıkları katı atık örnekleridir.

Endüstriyel Katı Atıklar: Sanayi ve üretim işlemleri sırasında oluşan atıklardır. Çeşitli hurdalar, kullanılmayan makineler bu sınıfa giren örneklerdir.

Tehlikeli Atıklar: Çevre ve insan sağlığına zarar verebilecek atıklardır. Atık boyalar, atık yağlar, piller, tehlikeli atık örnekleridir. Tehlikesiz hale getirilmelidirler.

Tıbbi Atıklar: Hastane,muayenehane gibi sağlık merkezlerinden kaynaklanan, kullanılmış ilaçlar, tıbbi malzemeler, ameliyat sırasında oluşan atıklardır. Tıbbi atıklar da tehlikeli atık sınıfına girer ve özel yöntemlerle imha edilmelidir.

Katı Atıkların Toplanması, Geri Kazanımı, Depolanması:

Katı Atıkların Depolanması: Katı atıkların çevre ve insan sağlığına zarar vermeyecek şekilde çevremizden uzaklaştırılması için yapılan özel depolama alanıdır.

Yakma: Katı atıkların özel fırınlar içinde yakılarak yok edilmesidir. Isı değeri yüksek olan atıklar yakıldığında, enerji elde edilebilir. Bu enerji;ısı enerjisi veya elektrik enerjisi olarak kullanılabilir.

Kompostlaştırma: Özellikle bitki ve yiyecek atıklarının, çeşitli ortam şartları sağlanarak gübreye dönüştürülmesi ve tarımda kullanılmasını sağlayan bir yöntemdir.

Geri Dönüşüm: Cam, metal, plastik, kağıt, karton gibi değerlendirilebilir atıkların çeşitli işlemlerden geçirilerek yeni bir hammadde veya ürüne dönüştürülmesine 'geri dönüşüm' denir. Bunun için, öncelikle atıkların temiz ve türlerine göre ayrılmaları gerekmektedir.

Çöp Konteyneri Nedir ve Nasıl Kullanılmalıdır?

Çöp Konteyneri Nedir ?

Çöp konteyneri evsel ve katı atıkların, ilgili kurumlar tarafından toplanıp bertaraf edilmesinden önce geçici olarak depolanması amacı ile, yetkililer tarafından yerleşim birimleri içerisinde uygun yerlere yerleştirilen çöp toplama kabıdır.

Nasıl Kullanılmalıdır ?

1-Çöp konteynerleri sadece evsel ve katı atıkların geçici olarak depolanmasında kullanılmalıdır,sıvı,tıbbi,kimyevi ve zararlı atıklar çöp konteynerinde depolanamaz bu hem insan sağlığı hemde konteynerin kullanım ömrü açısından olumsuz etkiler doğurabilir.
2-Çöp konteynerine sıcak kül veya yanıcı maddeler dökülmemelidir bu konteyner içerisindeki katı atıkların yanmasına,dolayısıyla çevreye ve insan sağlığına zarar verici sonuçlar doğurabilir.
3-Çöp konteynerinin kapağı,kötü kokuların ve zararlı mikrobik bakterilerin çevreye yayılmasına,çeşitli haşeratların konteynere girerek çöpleri dışarı çıkarmasına neden olabilir,bu sebepte kapak devamlı kapalı tutulmalıdır.
4-Çöp konteyneri bulunduğu yerlerde içine depoladığı atıklardan dolayı hijyenik olmayan bir ortam oluşturabilir,bu sebepten çöp konteynerinin yerleştirileceği alan yaşam mahallerinden dışarıda,boşaltılması,temizliği ve bakımı rahat yapılabilecek bir yerde olmalıdır.
5-Çöp konteynerinin yerleştirileceği alan çevrili ve zemini düz olmalıdır.
6-Çöp konteynerinin iç ve dış yüzeyleri zararlı olmayan çeşitli temizlik materyalleri kullanılarak sıcak tazzikli su ile periyodik zaman aralıkları içinde dezenfekte edilmelidir.
7-Çöp konteynerleri büyük oranda kullanıcılar tarafından oluşan hatalar sonucu deforme olmaktadır,buda çöpün iyi derecede korunamaması hem insan sağlığı ve çevre temizliği açısından olumsuz etkiler oluşturması, hem görüntü kirliliği oluşturmasının yanı sıra artı maliyetler getirerek topluma maddi zararda vermektedir.
8-Çöp konteyneri amacı dışında kullanılmamalıdır,kullanıldığı taktirde ciddi hasar veya zararlar verebilir.

Katı Atıklar ve Geri Kazanımları Katı atıklar hakkında bunları biliyor musunuz?

1-Bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de özellikle büyük yerleşim birimlerinden insanların karşılaştığı en büyük çevre sorunu çöplerdir.
2-Evsel katı atıkların % 68 'ini organik atıklar, kalan kısmını ise kâğıt, karton, tekstil, plastik, deri, metal, ağaç, cam ve kül gibi maddeler oluşturmaktadır.
3-Ülkemizde günde yaklaşık 65 bin ton çöp üretilmektedir.
4-Ülkemizde ve dünyadaki katı atıkların yönetiminin üç temel ilkesi vardır. Bunlar az atık üretilmesi, atıkların geri kazanılması ve atıkların çevreye zarar vermeden bertaraf edilmesidir.
5-Çöplerin toplanmasından tutun da, depolanması veya bertaraf edilmesine kadar tüm hizmetlerin bir plan çerçevesinde ele alınması ve öncelikle bu atıkların değerlendirilmesi veya geri kazanılmasına, "çevre ile uyumlu atık yönetimi" denilmektedir.
6-Uygun şekilde depolanmamış çöpler yeraltı ve yüzeysel su kirliliğine, haşerelerin üremesine, çevreye kötü kokuların yayılmasına, görüntü kirliliğine ve çeşitli hayvanlar vasıtasıyla taşıyıcı mikropların yayılmasına neden olmaktadır.
7-Çöpü kaynağında azaltmazsak, bir gün çöp dağları arasında nefes alamaz hale gelebiliriz.
8-Gelecek kuşakların çöp dağları altında ezilmesini istemiyorsak, bilinçli tüketim yapıp az çöp çıkarmak zorundayız.
9-Ülkemizde ilk çöp faciası 28.04.1993 tarihinde İstanbul'un Ümraniye ilçesinde meydana gelmiştir. Yaklaşık 20 yıldır çöp dökümü yapılan sahada usulüne uygun bir döküm yapılmadığı için kayma olmuştur.
10-Ülkemizde bulunan 3215 belediyeden sadece 11 'inde düzenli depolama yapılmaktadır.
11-Ülkemizde faaliyette olan 1 kompost tesisi bulunmaktadır.
12-Belediye sınırları ve mücavir alanlar içinde bulunan ve belediyenin katı atık toplama ile kanalizasyon hizmetlerinden yararlanan konut iş yeri ve diğer şekillerde ( boş bulunanlar dahil ) kullanılan binalar Çevre Temizlik Vergisi' ne tabidir.
13-Denizlerimiz, göllerimiz, yollarımız, parklarımız çöplük değildir. Çöplerin yeri çöp kutularıdır. Her yere çöp atıp çevreyi kirletenleri mutlaka uyarmamız gerekir.
14-Çöplere atılan pillerin içindeki kimyasal maddeler toprağa ve suya karışarak bizlere zehir olarak geri dönecektir.
15-İnsan sağlığına zararlı kimyasal maddeler içeren temizlik ürünleri yerine doğal bileşenlerden oluşmuş ve çevreye zararlı olmayan ürünleri tercih etmek gerekir.
16-Kullan - At piller yerine yeniden doldurulabilir piller kullanılmalıdır.
17-Aspest ısıya ve ateşe dayanıklı ve yalıtımlı bir malzemedir. Elektrik sanayinde, dinamoların ısı ve elektrik akımı nedeniyle kontak yapabilecek bölümlerinde, buhar, gaz, su ve diğer sıvıların taşıma borularında vs. kullanılmaktadır. Aspest çeşitli solunum yolları ile ciğerlere gitmesi durumunda insan ve diğer canlılara zararlıdır. Özellikle kanserojen riski taşıdığı tespit edilmiştir.

Geri Kazanım Konusunda Bunları Biliyor musunuz?

Geri dönüşüm ve tekrar kullanımın ötesinde, atıkların özelliklerinden yararlanılarak içindeki bileşenlerin fiziksel, kimyasal veya biyokimyasal yöntemlerle başka ürünlere veya enerjiye çevrilmesine "geri kazanım" denilmektedir.

1-Geri kazanımla, doğal kaynaklarımız korunur, enerji tasarrufu sağlanır, ekonomiye katkı sağlanır, çöplüğe giden atık miktarı azalır ve geleceğe yatırım yapılır.
2-Türkiye'de atıkların geri kazanımı konusunda uzun yıllardır süre gelen çalışmalar vardır. Cam, kâğıt, karton, plastik ve metal gibi atıklar özellikle çöp dökme sahalarından ve sokak toplayıcıları kanalıyla sokaklardan toplanmakta ve ham madde kaynağı olarak çeşitli sektörlerde kullanılmaktadır.
3-Kullanılmış ambalajların ve diğer değerlendirilebilir atıkların genel çöpten ayrı ve temiz olarak toplanması yöntemi geri kazanım sürecinin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Ayrı toplanan geri kazanılabilir atıkların geri dönüşüm işlemine tabi tutulabilmesi için cinslerine göre de ayrılmaları gerekmektedir.
4-Türkiye'de çöp miktarının yaklaşık % 15-20 'sini geri kazanılabilir nitelikli atıklar oluşturmaktadır.
5-Ambalaj çöp değil aynı zamanda bir ham maddedir. Yeniden kazanımı mümkün olan ambalajları evlerimizde ayrı toplamamız gerekir.
6-Herhangi bir ürünü alırken geri dönüşümlü olmasına dikkat edilmelidir.
7-Kâğıtlarımızı, defterlerimizi tutumlu kullanıp kullanılmış kağıtları geri kazanalım.
8-Tükettiğimiz kağıtları çöpe atmak yerine toplayıp ekonomiye kazandırabilir ve çevre kirliliğini önleyebiliriz.
9-Bir ton kullanılmış kağıt, geri kazanıldığında 16 adet çam ağacının, bir ton kullanılmış gazete kâğıdı kullanıldığında ise 8 adet çam ağacının kesilmesi önlenmiş olacaktır.
10-İnsanların birbirlerine gönderdiği mektupların % 44 'ü okunmamaktadır.
11-Yalnızca 100.000 aile gereksiz yazışmayı durdurursa, her yıl 150.000 ağaç kesilmekten kurtulacaktır.
12-Bir insan, ömrünün 8 ayını, gereksiz yazışma zarflarını açarak geçirmektedir.
13-Bir büro elemanı yılda, 81 kilo yüksek vasıflı kağıdı çöpe atmaktadır.
14-Bir kere kullanıp atacağımız poşetler yerine, sürekli kullanabileceğimiz bez torba, sepet ve fileleri tercih edelim.
15-Plastikler doğada parçalanma süresi en uzun olan madde olduğu için yok edilmesi güçtür. Bu nedenle bu maddelerin mümkün olduğunca ayrı biriktirilip geri kazanılmaları sağlanmalıdır.
16-Plastik ambalaj atıkları yıkanıp granül haline dönüştürülerek ikincil ürün üretiminde ham madde olarak kullanılmaktadır. Sera örtüsü, otomotiv sektöründe plastik torba, marley, pis su borusu, elyaf ve dolgu malzemesi, araba yedek parçası yapımında kullanılmaktadır.
17-Yeni üretime kıyasla, metal ve plastikte % 95 enerji tasarrufu sağlarız.
18-Geri dönen her bir ton cam için yaklaşık 100 litre petrol tasarruf edilmiş olacaktır.
19-Bir cam şişe doğada 4000 yıl, plastik 1000 yıl, çiklet 5 yıl, bira kutusu 10-100 yıl, sigara filtresi 2 yıl süre ile yok olmamaktadır.
20-Evsel atıklar arasında cam şişe ve kavanozların geri dönüşümü ülkemizde oldukça eski yıllara uzanmaktadır. Renklerine göre ayrılan cam şişe ve kavanozlar ve diğer cam atıklar kırılarak cam tozu haline getirilir. Cam tozu, kum, kireç taşı ve soda külü ile karıştırılır ve yüksek sıcaklıkta şekillendirilerek yeni ürünlere dönüştürülür.