Ortaokul ve lise öğrencilerinin cidden zorlandıkları bir dert olmuş durumda kompozisyon yazmak. Bu yazı iyi bir kompozisyon yazmak isteyenler için faydalı olacağı kanaatindeyim. Yazıda kompozisyon yazmanın ipuçlarından , kompozisyon bölümlerinden ve dikkat edilmesi gerekenlerden örnekler vererek bahsedeceğim.
Kompozisyon yazmaya başlamadan önce iki üç dakika gibi kısa bir vakti hangi konu hakkında yazacağımızı düşünerek geçirmeliyiz. Öyle ki bilmediğimiz bir konu hakkında yazmak hem yazının akışını hemde kalitesini oldukça düşürür. Bunun için iyi bildiğimiz konularda yazmalıyız ve konumuzu da bu yönde seçmeliyiz. Daha sonra kompozisyonun bölümlerini belirlememiz gerek bu bölümlerin özelliklerini yazının devamında bulacaksınız ama önce o bölümlerde nelere değineceğiz
hangi konulardan hangi sırayla bahsedeceğiz bunları tasarlamamız gerek. Ki unutmayın ki bu ayırdığınız dakikalar sizin çok daha güzel akıcı bir kompozisyon çıkarmanızda oldukça büyük etkilere sahip olacaktır. Anlamanız açısından küçük bir örnekle pekiştirelim durumu. Örneğin Atatürk ile ilgili bir kompozisyon yazıldığını varsayalım. Ben Atarük neden dünyanın gelmiş geçmiş en büyük liderlerinden birisi olduğu sorusunu kendime sorduğumda pek çok farklı cevaba ulaşırım ve bu cevapları sizlerle bu yazımda paylaşmak istiyorum. Bu yazımızın amacını yani giriş bölümünü oluşturur. Sonra yani gelişme bölümünde ise kim Atatürk hakkında neler söylemiş , Atatürk’ün liderlik vasıfları nelermiş , hangi kişisel özellikleri varmış , dünya liderleri arasında en büyük kabul edilmesi hakkında ifadeler nelermiş bunlardan bahsediyoruz. Sonuç kısmında ise Atatürk’ün lider özelliğini ortaya çıkaran bir ifade ile kompozisyonun tamamlanması gerek. “Şu yüzdendir..” anlamında birşey olması gerek sonuç kısmında. Bu bölümler olmazsa kompozisyon amacına ulaşmaz ama yine öncesinde o konu hakkında bilgi sahibi olmaz ise yazar yine yazıyı tamamlama olasılığı mümkün olmayacaktır. Güzel bir kompozisyonu bu şekilde tamamamlamamız gerekir. İşin ayrtıntılarına göz atılım bir de ..
Kompozisyon Yazarken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Okumak: Başarılı bir kompozisyon yazmanın yolu okumaktır. Okuma, kişiye düşünce zenginliği, sözcük zenginliği ve anlatma yeteneği kazandırır. İnsanın hayal dünyası, bildiği sözcüklerle sınırlıdır. Ne kadar geniş sözcük dağarcığına sahipseniz, hayal dünyanız o kadar geniş olur. Ayrıca okuyarak bir yazıya nasıl başlandığını, yazının nasıl geliştirilip sonlandığını görmüş olursunuz.
Dilin Kurallarını Bilmek: Yazı dilinin kendine özgü ilkeleri vardır. Konuştuğumuz gibi yazamayız. Yazarken dil bilgisi kurallarını göz ardı etmemeliyiz. Sözcüklerin anlam inceliğine dikkat edilmeden kullanılması dil yanlışlığına yol açar. Ayrıca dilimizi zenginleştiren deyimlere ve atasözlerine hâkim olmak, sözcüklerin gerçek ve mecaz anlamlarını bilmek yazarken bizlere güç verecektir.
Gereksiz Sözcük Kullanmama: Bir önceki maddeyle de ilgili olan önemli bir problem de gereksiz sözcük kullanımıdır. Gereksiz sözcük kullanmak bir anlatım kusurudur. Bu yüzden, yazarken gereksiz sözcük kullanımından uzak durmalıyız.Yazarken mümkün olduğu kadar kısa cümleler kurun. Cümlelerinizi bağlaçlarla veya fiilimsilerle uzatmayın. Çünkü uzun cümlelerde, anlatmak istediğiniz düşünceyi toparlamanız güçleşir.
Düşünmek: Uzun uzadıya araştırmak anlamına gelen düşünmek, yalnızca insanlara özgü bir özelliktir.İyi konuşup yazmak için mutlaka düşünmek gerekir. Yazmaya başlamadan önce konu üzerinde düşünmelisiniz.
Kompozisyon Hangi Bölümlerden Oluşur?
Başlık: Yazının en kısa özetidir. Başlığı okuyan okurun yazı hakkında genel bir fikir edinebilmesi gereklidir. Başlık seçimi bu doğrultuda yapılmalıdır.
Giriş: Bu kısımda konunun amacı belirtilmeli konuda bahsedeceğiniz şeylere değinilmelidir. Giriş ana fikiri yansıtacak bir kaç kelimeden oluşur. Ancak. çünkü, fakat gibi bağlayıcı ögeler bu kısımda kullanılmaz.
Gelişme: Ortaya konulan düşüncelerin anlatılacağı, verilerle destekleneceği bölümdür. Bir kaç paragraftan oluşabilir. Örneğin düşüncemizi bir kaç yönden savunacaksak bunları ayrı paragraflarda ele alabiliriz. Benzetmeden, tanık göstermeden yararlanılabilir. Gelişme bölümünde anlatılan her şey mutlaka birbirleriyle bağlantılı şeyler olmalıdır. Gelişme bölümünün sonlarına doğru düşüncenin kanıtlanması, açıklanması yavaş yavaş bitirilmelidir ayrıca “tüm bunlara ek olarak” gibi kalıplar kullanılabilir.
Sonuç: Sonuç bölümü kompozisyonun en can alıcı bölümüdür. Yazılanlar, savunulan düşünceler toparlanmalı bir sonuç cümlesiyle birbirlerine bağlanmalıdır.”Toparlayacak olursak” , “Özetleyecek olursak” gibi kalıplar kullanılabilir. Bir hikayeye ya da atasözüne bağlayarak da kompozisyon bitirilebilir. Ancak en can alıcı bitirmelerden biri de yazının giriş bölümüne gönderme yapmaktır
Kompozisyon çalışması nasıl yapılır, örnek verir misiniz?
