Daralma, küçük ünlü uyumu, sert ünsüz benzeşmesi nedir?

Küçük Ünlü Uyumu

Sponsorlu Bağlantılar

Küçük ünlü uyumu kuralı iki yönlüdür:

1. Bir kelimenin ilk hecesinde düz ünlü (a, e, ı, i) varsa son­raki hecelerde de düz ünlü bulunur:

• anlaşmak
• yanaşmak
• kayıkçı, ısırmak
• ılıklaşmak
• seslenmek, yelek
• bilek
• çilek

2. Bir kelimenin ilk hecesinde yuvarlak ünlü (o, ö, u, ü) varsa bunu izleyen ilk hecede dar yuvarlak (u, ü) veya geniş düz (a, e) ünlü bulunur:

• boyunduruk
• çocuk
• odun
• yorgunluk
• yoklamak
• vurmak
• yumurta
• özlemek
• güreşmek
• sürmek

mesajın devamı için Küçük Ünlü Uyumu



Ünlü Daralması

Sözcüklerin sonlarında bulunan geniş ünlüler (a, e) özellikle “-yor” ekinin darlaştırıcı özelliğinden dolayı daralarak ı, i, u, ü dar ünlülerine dönüşür. Buna ünlü daralması denir.
Örnek:

• bekl-e-yor > bekl-i-yor
• kalm-a-yor > kalm-ı-yor
• özl-e-yor > özl-ü-yor
• soll-a-yor > soll-u-yor

Örneklerinde bu daralma görülmektedir.

“-yor” ekinden başka bir ekin ya da sesin darlaştırma özelliği yoktur. Ancak tek heceli olan “de- , ye-” fiilleri, kendinden sonra gelen “y” sesinden dolayı darlaşabilir.
Örnek:

• de - yor > di - yor
• de - yerek > di - yerek
• de - yen > di - yen

Ancak bazen darlaşma olmayabilir.
Örnek:

• de - y - ince > de - y - ince

devamı için Ünlü Daralması

Ünsüz Benzeşmesi (Ünsüz Sertleşmesi) [değiştir]

P, ç, t, k, f, h, s, ş harfleri ile biten bir kelimeye c, d, g harfleri ile başlayan bir ek gelirse, ekin başındaki yumuşak harfler sertleşir. Buna göre; c-ç, d-t, g-k olur.
Örnek [değiştir]

• Kebap-cı...kebapçı,
• Yavaş-ca...yavaşça,
• Ayak-cak...ayakçak,
• ayak-da...ayakta,
• yurt-dan...yurttan,
• ses-deş...sesteş,
• yap-dı...yaptı,
• aç-dır...açtır,
• at-gı...atkı,
• seç-gin...seçkin,
• çalış-gan...çalışkan,
• kıs-gaç...kıskaç...
• kitap-da kitapta...

NOT : Bu kural, sayıların rakamla yazılışlarında da geçerlidir. Buna göre rakamlar okunur ve okunuşu p, ç, t, k, f, h,s, ş harflerinden biriyle biterse, ekler de sertleşir. Buna uyulmazsa yazım yanlışı yapılmış olur. Örnek : Saat 3'de geldim. (Yanlış), Saat 3'te geldim (Doğru)
Özel durumlar [değiştir]

1. Bazı birleşik kelimelerin bu kurala uymadığı görülür : Dikdörtgen, Akciğer... 2. Bazı matematik terimlerinin bu kurala uymadığı görülür: Üçgen, beşgen.. 3. -De, da bağlacı, başlı başına bir kelime olduğu için p, ç,t,k,f,h,s,ş harfleriyle biten kelimelerden sonra gelse bile sertleşme kuralına uymaz. Zaten de, da bağlacını -d, -d ekinden ayıran en önemli özelliklerden biri de budur. Örnek: Gitsek de olur, gitmesek de..
Farklı örnekler [değiştir]

Sözcük: Ek: Yazılışı:
Kayık -cı Kayıkçı
Piş -gin Pişkin
Ağaç -dan Ağaçtan
Üç -de Üçte
Simit -ci Simitçi
Çorap -ci Çorapçı
Sabah -cı Sabahçı
Dolap -de Dolapta
Taş -gin Taşkın

sert ünsüzlerin beşleşmesi yardım edin bu konuyu annamadım

.

ya ünsüz daralması nedir

P, ç, t, k, f, h, s, ş harfleri ile biten bir kelimeye c, d, g harfleri ile başlayan bir ek gelirse, ekin başındaki yumuşak harfler sertleşir. Buna göre; c-ç, d-t, g-k olur.
Örnek [değiştir]

Kebap-cı...kebapçı,
Yavaş-ca...yavaşça,
Ayak-cak...ayakçak,
ayak-da...ayakta,
yurt-dan...yurttan,
ses-deş...sesteş,
yap-dı...yaptı,
aç-dır...açtır,
at-gı...atkı,
seç-gin...seçkin,
çalış-gan...çalışkan,
kıs-gaç...kıskaç...
kitap-da kitapta...
NOT : Bu kural, sayıların rakamla yazılışlarında da geçerlidir. Buna göre rakamlar okunur ve okunuşu p, ç, t, k, f, h,s, ş harflerinden biriyle biterse, ekler de sertleşir. Buna uyulmazsa yazım yanlışı yapılmış olur. Örnek : Saat 3'de geldim. (Yanlış), Saat 3'te geldim (Doğru)
Özel durumlar [değiştir]

1. Bazı birleşik kelimelerin bu kurala uymadığı görülür : Dikdörtgen, Akciğer... 2. Bazı matematik terimlerinin bu kurala uymadığı görülür: Üçgen, beşgen.. 3. -De, da bağlacı, başlı başına bir kelime olduğu için p, ç,t,k,f,h,s,ş harfleriyle biten kelimelerden sonra gelse bile sertleşme kuralına uymaz. Zaten de, da bağlacını -d, -d ekinden ayıran en önemli özelliklerden biri de budur. Örnek: Gitsek de olur, gitmesek de..
Farklı örnekler [değiştir]

Sözcük: Ek: Yazılışı:
Kayık -cı Kayıkçı
Piş -gin Pişkin
Ağaç -dan Ağaçtan
Üç -de Üçte
Simit -ci Simitçi
Çorap -ci Çorapçı
Sabah -cı Sabahçı
Dolap -de Dolapta
Taş -gin Taşkın

Kaynak: Daralma, küçük ünlü uyumu, sert ünsüz benzeşmesi nedir?

P, ç, t, k, f, h, s, ş harfleri ile biten bir kelimeye c, d, g harfleri ile başlayan bir ek gelirse, ekin başındaki yumuşak harfler sertleşir. Buna göre; c-ç, d-t, g-k olur.
Örnek [değiştir]

Kebap-cı...kebapçı,
Yavaş-ca...yavaşça,
Ayak-cak...ayakçak,
ayak-da...ayakta,
yurt-dan...yurttan,
ses-deş...sesteş,
yap-dı...yaptı,
aç-dır...açtır,
at-gı...atkı,
seç-gin...seçkin,
çalış-gan...çalışkan,
kıs-gaç...kıskaç...
kitap-da kitapta...
NOT : Bu kural, sayıların rakamla yazılışlarında da geçerlidir. Buna göre rakamlar okunur ve okunuşu p, ç, t, k, f, h,s, ş harflerinden biriyle biterse, ekler de sertleşir. Buna uyulmazsa yazım yanlışı yapılmış olur. Örnek : Saat 3'de geldim. (Yanlış), Saat 3'te geldim (Doğru)
Özel durumlar [değiştir]

1. Bazı birleşik kelimelerin bu kurala uymadığı görülür : Dikdörtgen, Akciğer... 2. Bazı matematik terimlerinin bu kurala uymadığı görülür: Üçgen, beşgen.. 3. -De, da bağlacı, başlı başına bir kelime olduğu için p, ç,t,k,f,h,s,ş harfleriyle biten kelimelerden sonra gelse bile sertleşme kuralına uymaz. Zaten de, da bağlacını -d, -d ekinden ayıran en önemli özelliklerden biri de budur. Örnek: Gitsek de olur, gitmesek de..
Farklı örnekler [değiştir]

Sözcük: Ek: Yazılışı:
Kayık -cı Kayıkçı
Piş -gin Pişkin
Ağaç -dan Ağaçtan
Üç -de Üçte
Simit -ci Simitçi
Çorap -ci Çorapçı
Sabah -cı Sabahçı
Dolap -de Dolapta
Taş -gin Taşkın

Kaynak: Daralma, küçük ünlü uyumu, sert ünsüz benzeşmesi nedir?


Kaynak: Daralma, küçük ünlü uyumu, sert ünsüz benzeşmesi nedir?

P, ç, t, k, f, h, s, ş harfleri ile biten bir kelimeye c, d, g harfleri ile başlayan bir ek gelirse, ekin başındaki yumuşak harfler sertleşir. Buna göre; c-ç, d-t, g-k olur.
Örnek [değiştir]

Kebap-cı...kebapçı,
Yavaş-ca...yavaşça,
Ayak-cak...ayakçak,
ayak-da...ayakta,
yurt-dan...yurttan,
ses-deş...sesteş,
yap-dı...yaptı,
aç-dır...açtır,
at-gı...atkı,
seç-gin...seçkin,
çalış-gan...çalışkan,
kıs-gaç...kıskaç...
kitap-da kitapta...
NOT : Bu kural, sayıların rakamla yazılışlarında da geçerlidir. Buna göre rakamlar okunur ve okunuşu p, ç, t, k, f, h,s, ş harflerinden biriyle biterse, ekler de sertleşir. Buna uyulmazsa yazım yanlışı yapılmış olur. Örnek : Saat 3'de geldim. (Yanlış), Saat 3'te geldim (Doğru)
Özel durumlar [değiştir]

1. Bazı birleşik kelimelerin bu kurala uymadığı görülür : Dikdörtgen, Akciğer... 2. Bazı matematik terimlerinin bu kurala uymadığı görülür: Üçgen, beşgen.. 3. -De, da bağlacı, başlı başına bir kelime olduğu için p, ç,t,k,f,h,s,ş harfleriyle biten kelimelerden sonra gelse bile sertleşme kuralına uymaz. Zaten de, da bağlacını -d, -d ekinden ayıran en önemli özelliklerden biri de budur. Örnek: Gitsek de olur, gitmesek de..
Farklı örnekler [değiştir]

Sözcük: Ek: Yazılışı:
Kayık -cı Kayıkçı
Piş -gin Pişkin
Ağaç -dan Ağaçtan
Üç -de Üçte
Simit -ci Simitçi
Çorap -ci Çorapçı
Sabah -cı Sabahçı
Dolap -de Dolapta
Taş -gin Taşkın

Kaynak: Daralma, küçük ünlü uyumu, sert ünsüz benzeşmesi nedir?


Kaynak: Daralma, küçük ünlü uyumu, sert ü


Kaynak: Daralma, küçük ünlü uyumu, sert ünsüz benzeşmesi nedir?