perslerının turkıyedekı yapı yerlerı yanı yerleşım bolgelerı ve o döneme ayıt tıcarı amaclı kulandıkları para obje heykel lerı ve ozelıkleri
Pers İmparatorluğu
Sponsorlu Bağlantılar
İsa'dan önce 5.yy'da Persler II. Keyhüsrev önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medleri yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir. Bundan sonra Keyhüsrev fetih hareketlerine girişmiştir. Bu fetihlerde ise Babil, Fenike gibi zengin yerleri fethedip ülkeyi zengin bir krallık haline getirmiştir. Ermenistan'ı, Lidya'yı ve Krezus'ünservetini ele geçirip tüm Anadolu'yu hakimiyeti altında birleştirmiştir. Anadolu'yu ele geçridikten sonra Babil üzerine saldırmış ve orayı da fethedip kendini Babil kralı ilan etmiştir. Bundan sonra ise Mısır'a saldırma hazırlıklarına başlamış, kuzeydoğuyu sağlamlaştırmak için iki kabileyle savaş yapmış ve bu savaşlar da kabileler direniş göstermişler, Keyhüsrev de bu savaşta hayatını kaybetmiştir. Yerine ise oğlu Kambis geçmiştir. Kambis devrinde Mısır fethedilmiş, Kartaca'ya kadar Pers ordusu ilerlemiş, ancak Kartacalıları geçememiştir. Kambis döneminde İranlı kabileler ayaklanmışlardır, bunlar Gomata isimli bir Med rahibinin başını çektiği mecusilerdir. Kambis Mısır dönüşü ölmüş, yerine ise ünlü Pers İmparatoru 1. Darious geçmiştir. İlk olarak kabile isyanlarını bastırmış ve çeşitli alanlarında devrim niteliğindeki hareketlere girişmiştir. 1. Darious da fetih hareketlerine girişmiş, doğuda Hindistan'a dayanmıştır İmparatorluk sınırları. Kafkasya'ya doğru Türklerin ataları olan İskitlere karşı da sefer yapmış, ama başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Daha sonra batıya yönelip, Trakya, Makedonya ve Ege'ye saldırıp buraları ele geçirmiştir. Bunun üzerine Yunanlılar, Darious ve oğlu Kserkes'e karşı Salamis Deniz Savaşı'nı yapmışlardır. II. Artakserkes döneminde devlet hızla çözülmeye başlamış, İmparatorluk'ta ayaklanmalar olmuş, Mısır bağımsızlığını ilan etmiştir. İsyanlar güçlükle bastırılmış, ama daha sonra III. Darious döneminde Persler İmparatorluğu'na Büyük İskender son vermiştir.
PERSLER DÖNEMİ
M.Ö. 546 Pers Orduları bölgeyi ele geçirir. Pers Kralı Büyük Cyrus'un Lidya kralı Krezuz'u yenmesi ile bütün Anadolu Perslerin eline geçer. Çine Çayını geçerek Karya bölgesini ele geçiren Persler, ele geçirdikleri başka bölgeler gibi buraya da bir satrap atadılar. M.Ö. 546 yılında Halicarnassos Dor Birliğinden kovulur. Bodrum yarımadası Pers Kontrolüne geçer. Tarihin ilk kadın amirali olarak anılan Kraliçe Büyük Artemisia'nın parlak dönemi M.Ö. 484 Tarihin Babası Herodot Bodrumda doğar ve Genel Tarih, Grek-Iran Savaşları, Yunanlılarla Barbarlar adlı kitapları yazarak ünlenir.
M.Ö. 468 Halikarnasin Attika-Delos birliğine katılır.M.Ö. 425 Tarihçi Herodotun ölür
İlk defa doğu, Nil’den Sirderya’ya, Yunanistan’dan Hindistan’a tek bir krallık asası altında birleşmiştir. İlk defa antik çağın en büyük uygarlıkları, firavun döneminin Mısır uygarlığı, Asur-Babil Mezopotamya uygarlığı, Hititler, Anadolu Yunan uygarlığı, bağrında İsrail uygarlığını da barındıran Suriye uygarlıkları, Mohenko Daro ve Taksila’yı yaratan İndüs uygarlığı aynı yönetim altında birleşirler; bu yönetimi, bir imparatorlukta barınan halkların haklarına, dinlerine, sanatlarına ve kurumlarına saygı gösterilmesi gerektiğini anlamış hükümdarların, aydın despotların yönetimi olarak adlandırabiliriz.
Pers İmparatorluğu
Pers İmparatorluğu,modern İran'ın 1935'te kurulmasından önceki tarihlerde İran platosunu yönetimi altında bulunduran çok sayıdaki hanedana verilen ortak isimdir. Döneminde çok güçlü bir imparatorlukken Büyük İskender'in seferi ile Persler yenilmiş ve imparatorluk sona ermişti.
İsa'dan önce 5.yy'da Persler II. Keyhüsrev önderliğinde birleşerek kuzeydeki Medleri yıkmış ve bir devlet haline gelmişlerdir. Bundan sonra Keyhüsrev fetih hareketlerine girişmiştir. Bu fetihlerde ise Babil, Fenike gibi zengin yerleri fethedip ülkeyi zengin bir krallık haline getirmiştir. Ermenistan'ı, Lidya'yı ve Krezus'ünservetini ele geçirip tüm anadolu'yu hakimiyeti altında birleştirmiştir.anadolu'yu ele geçridikten sonra Babil üzerine saldırmış ve orayı da fethedip kendini Babil kralı ilan etmiştir. Bundan sonra ise Mısır'a saldırma hazırlıklarına başlamış, kuzeydoğuyu sağlamlaştırmak için iki kabileyle savaş yapmış ve bu savaşlar da kabileler direniş göstermişler, Keyhüsrev de bu savaşta hayatını kaybetmiştir.
Yerine ise oğlu Kambis geçmiştir. Kambis devrinde Mısır fethedilmiş,Kartaca'ya kadar Pers ordusu ilerlemiş, ancak Kartacalıları geçememiştir. Kambis döneminde İranlı kabileler ayaklanmışlardır, bunlar Gomata isimli bir Med rahibinin başını çektiği mecusilerdir.
Kambis Mısır dönüşü ölmüş, yerine ise ünlü Pers İmparatoru 1. Darious geçmiştir. İlk olarak kabile isyanlarını bastırmış ve çeşitli alanlarında devrim niteliğindeki hareketlere girişmiştir. 1. Darious da fetih hareketlerine girişmiş, doğuda Hindistan'a dayanmıştır İmparatorluk sınırları. Kafkasya'ya doğru Türklerin ataları olan İskitlere karşı da sefer yapmış, ama başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Daha sonra batıya yönelip, Trakya, Makedonya ve Ege'ye saldırıp buraları ele geçirmiştir. Bunun üzerine Yunanlılar, Darious ve oğlu Kserkes'e karşı Salamis Deniz Savaşı'nı yapmışlardır.
II. Artakserkes döneminde devlet hızla çözülmeye başlamış, İmparatorluk'ta ayaklanmalar olmuş, Mısır bağımsızlığını ilan etmiştir. İsyanlar güçlükle bastırılmış, ama daha sonra III. Darious döneminde Persler İmparatorluğu'na Büyük İskender son vermiştir.
iran ve pers uygarlığının daha uzun bir araştırması varmı ayrıntılı bir biçimde cbk yardımcı olursanız cok sevinirimm..
Persler tarihin görebileceği en büyük devletlerden birini kurmuşlardır.Başlarındaki Ahameniş sülalesi ile yaptıkları devlet teşkilatlanmaları ve kurumları zamanının en ileri uygulamalarıdır.Oluşturdukları kültür daha sonra geniş ölçüde iskenderi etkileyecek ve ondan sonra helenistik devletlerle beraber Roma uygarlığına geçecekti.İslam devleti kurulurken içindeki birçok dini gruplar Mazdek.mani.zerdüşti gibileri heretik birtakım anlayışların ortaya çıkmasını sağlayarak ve yeni bir mezhebin belkide doğmasını sağlayarak günümüze kadar etkileri görülen bir takım işler yapmışlardır.Mesela Romada hükümdarın kutsanması ve dini bir karaktere bürünmesi irandan alınan birtakım uygulamalarla olmuştur.Arapçada 'P' harfi oladığı için Araplar bunlara Fars demiştir.
ANADOLUDA PERSLER
Anadolu, Kyros’un Batı Anadolu’yu işgalinden (M.Ö. 546) Büyük İskender’in Çanakkale Boğazı’nı geçişi tarihine (M.O. 334) değin iki yüz yılı aşkın bir süreç boyunca Pers işgali altında kalmıştır. Pers Krallığı bu dönem içinde Mezopotamya uygarlıklarının en son temsilcisiydi.
Persler Batı’ya doğru Hellas’a değin yayılma politikası izleyen ilk Doğulu ulustur. Bu ya yılmanın ön adımı Anadolu’nun Med Kralı Kyaksares tarafından ele geçirilmesi olmuştur. Kyaksares’in M.O. 585 tarihinde Lydia Kralı Alyattes’e karşı kazandığı meydan savaşıyla Kı zılırmak doğusunda kalan bütün Anadolu, Pers Krallığı’nın eline geçti. Pers Krallığı’nı ku ran Kyros M.O. 546 tarihinde Sardes’i ele geçirdi ve Batı Anadolu üzerinde egemen oldu.
Persler bütün Anadolu’yu işgal ettikten sonra bu defa Hellas’a yöneldiler. Ancak orada Atina’yı tahrip etmelerine rağmen, Salamis deniz (M.O. 480) , ve Plataiai (M.O. 479) kara savaşlarını yitirerek Anadolu’ya çekilmek zorunda kaldılar (Bu konuda ayrıntılı bilgi almak isteyenler için bkz. Arif MüfitMansel, Ege ve Yunan Tarihi, Ankara 1963 s. 243-272) .
Bütün Anadolu’nun M.O. 546 tarihinde Perslerin egemenliği altına girmesi, M.O. 650’den 545’e değin 100 yıl boyunca dünya kültür liderliğini yapmış olan Doğu Hellen kültür merkezlerinin parlak yaşamına son verdi. Bununla beraber Olgun ve Erken Arkaik dö nemleriyle M.O. 5. ve 4. yüzyıldaki Klasik Çağ süreçlerinde bu Uygarlığı, aşağıda Hellen Uygarlığı bölümünde göreceğimiz gibi, yine de parlak yılların yaşanmasına sahne oldu.
Kral Yolu
Persler, Batı’ya yönelik yayılma politikalarını gerçekleştirmek için Kral Yolu’nu inşa et mişlerdir. Böylece tarihte ilk defa Anadolu, Doğu ile Batı arasında 200 yıl süreyle köprü gö revini yapt Kral Yolu Efes’te başlıyor, Sardes üzerinden Lydia’ya oradan Gordion ve Anka ra’ya, Kızılırmak’a varıyordu. Buradan da Kapadokya üzerinden Kilikya Kapıları’ndan Fı rat’a geliyor, Dicle’yi geçiyor ve Assyria üzerinden Susa’ya ulaşıyordu. Yol 90 gün sürüyor du. Yol boyunca konaklama yerleri ve krallığa ait posta istasyonları vardı. Her konaklama- da atlar ve postacılar hazır bekliyor ve gerekli haberi bir konaklamadan ötekine ulaştırıyordu.
Anadolu’da Pers Etkinlikleri
Persler, egemenlikleri altında bulunan Hellen kent devletçiklerini göreceli bağımsızlık- la idare ediyor, onlardan vergi almakla yetiniyorlardı. Perslerin Anadolu’da iki önemli sat raplık merkezi vardı. Bunlardan biri Sardes ötekisi bu satırların yazarı tarafından gün ışığı na çıkarılan, Manyas Gölü’nün güneydoğu kıyısındaki Daskyleion (bkz. E.Akurgal, Anatolia 1, 1956, s.47-51 ayrıca Eski Çağda Ege ve İzmir, s. 3-67) . Söz konusu her iki merkezde güzel Pers eserleri bulunduğu halde, bunların Anadolu Hellen sanatına hemen hiçbir etkisi olmamıştır (Sardes’te bulunan eserler için bkz. Ilknur Ozgen, The Lydian Treasure, Ankara 1996) .
Pers etkinlikleri Anadolu’da bazı beyliklerin, örneğin Lykia’da, Karia’da, Mysia’da ve Pontus’ta olduğu gibi, Doğu ülkelerde görülen görkemli siyasal yaşama özenmesine yol aç- tı. Sözgelimi Pontus Ereğlisi’nde bulunmuş ve M.Ö. 530 tarihlerinde yapılmış olan satrap heykel başı (Resim 223) bunun en eski ve en güzel örneklerinden biridir. Miletos atölyelerinde yetişmiş bir İonyalı yontu ustasının bu eserinde, Pontus’taki Herakleia kralcığının başında bir Pers tiarası taşıdığını ve sakal, bıyık bakımından Pers örneklerine uyduğunu görüyoruz. Bu önemli eser, Anadolu’daki Hellen sanatının ilk portre yaratısıdır (bkz. E.Akurgal, Griechische und Römische Kunst in der Türkei, s.60-61, Lev. 22,23,80) . Halikarnas’taki Maussollos heykeli onun daha sonraki bir başka örneğidir.Geri kalan eserler ise ya doğrudan Pers stilinde (Resim 224) ya da Greko-Pers biçemin de örneklerdi.