Köpekler nasıl çoğalır, nerede yaşarlar?

Köpeklerde de diğer hayvanlarda olduğu gibi bakım ve besleme koşulları, hastalıklar ve stres faktörleri cinsel olgunluğa ulaşma yaşını direkt etkilemektedir.

Köpeklerde ilk seksüel siklus erişkin birey büyüklüğüne ve ağırlığına ulaşıldıktan birkaç ay sonra görülür. Dişiler ergin ağırlıklarına daha erken ulaştıklarından daha erken cinsel olgunluk gösterirler. Genelleme yapacak olursak köpekler ırklara göre değişmekle birlikte 6-24 ay zarfında seksüel olgunluğa ulaşmaktadırlar. Küçük cüsseli ırkların büyük ırklara oranla daha erken cinsel olgunluğa ulaştıkları söylenebilir. Yavru alma açısından bakıldığında maksimum verimliliğe 3.-4. siklustan sonra ulaşılır. Köpeklerde reprodüktif aktivite ömür boyu sürebilmekle birlikte, verimlilik yedi yaşından itibaren azalmaya başlar. Dişi köpekler için ilk çiftleşme yaşı 11-18 ay, erkek köpeklerde ise 17-19 ay olmalıdır.

Seksüel Siklus

Köpekte mevsime bağlı olup monoöstrik (yılda bir) olarak tanımlanmıştır. Ancak yılda iki defa 4-14 aylık aralıklarla (ortalama 7 ay) iki defa kızgınlık gösterebilmektedir. Küçük cüsseli ırklarda ve iyi bakım besleme koşullarında köpeklerde yıl boyu sikluslar görülebilir. bAzı ırkların yılda bir kez kızgınlık gösterdiği bilinmektedir. Köpeklerde siklus süresi normalde 200± 45 gün olup 4-14 ay arasında değişebilir. Bu sürenin 4 aydan kısa 14 aydan uzun olması anormal kabul edilmektedir.

Çifleştirme Zamanının Tespiti

Köpeklerde ovulasyon (yumurtlama) zamanı farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle fertil (döl alınabilir) bir çiftleştirme için en uygun zaman ovulasyon sonrası 2-6. Günlerdir. Ancak spermler dişi üreme organında uzun süre canlı kalabildiği için daha önceki çiftleşmelerden de yavru alınabilmektedir.

Başarılı bir çiftleştirmede çeşitli faktörler önemlidir: Çiftleştirilecek köpeklerin yaşları, erkek köpeğin kullanılma sıklığı (iki-üç haftada bir dişi) ve gebelikler arasındaki süre göz önünde tutulmalıdır. Doğal koşullarda erkek ve dişi yan yana bırakıldığında nadiren sorun ortaya çıkar. En uygun çiftleşme zamanını belirlemede bazı testler kullanılabilir. Vaginal sitoloji, vaginoskopi, hormon düzeylerinin ölçümü. Ülkemizdede rutin uygulamaya girmiş bu testler hayvan severler yararlanabilir. Veteriner Hekiminize başvurarak detaylı bilgiyi edinebilirsiniz.

Dişi köpeğin davranışları da uygun zamanın belirlenmesinde önemli bir kriterdir. Ovulasyon (yumurtlama) çoğunlukla kızgınlığın üçüncü gününde şekillenmektedir. Buradan yola çıkarak dişinin erkekle ilk ilgilenmesinden üç-beş gün sonrası çiftleştirme için uygundur. Detaylı bilgiyi ve kesin zamanın belirlenmesi tekniklerini Veteriner Hekiminizden öğrenebilirsiniz.

Üremenin Kontrolü

Köpekler genellikle ev ya da bahçe içerisinde beslendiklerinden kızgınlık sırasındaki davranışları sorun olabilmektedir. Bu bve benzeri nedenlerle gebe kalması istenmezken bunun aksine bazı nadir ırkların üretilmesi için siklusun uyarılması veya kontrolü de istenebilmektedir.
Gerek erkek gerekse dişilerde cerrahi girişimle hayvanlar ömür boyu steril bırakılabilir. Buna karşılık modern tıp çeşitli hormon preparatları ile kızgınlığın geçici veya devamlı olarak ertelenmesini mümkün kılmaktadır. Bu şekilde istenmeyen gebelikler engellenir, yalancı gebeliklerden korunulur ve istebndiği zaman tekrar yavru alınabilir. Detaylı bilgi için Veteriner Hekiminize başvurunuz. Ancak uzun süre hormon kullanımının da bazı yan etkileri olabileceği unutulmamalıdır.

Kızgınlığı erteleme işlemleri anöstrus döneminde veya önceki kızgınlıktan en az iki ay sonra yapılmalıdır. Kızgınlığı baskılama (başlayan kızgınlığın baskılanması) için pratik olarak kanamanın ilk üç gününde enjeksiyon yapılmış olmalıdır.

Gebeliğin sonlandırılması içinde çeşitli hormonlardan yaralanılmaktadır. Veteriner Hekiminizden detaylı bilgiyi edinebilirsiniz.

Köpekte Gebelik Süresi

Gebelik süresi ortalama 63± 2 gündür (54-72). Çeşitli köpek ırkları ve gebelik süreleri aşağıdaki gibidir.
Bokser
56-71 (63) gün

Doberman
58-71(62) gün

Danua
59-69(62) gün

Terrier
55-72(62) gün

Collie
56-72(62) gün

Cocker spaniel
56-69(62) gün

Kangal
65-69(67) gün

Gebelik Tanısı

Gebelik sırasındaki hormonal değişimin tesbiti
Karnın büyümesi ve iştahın artması
Meme bezlerinin gelişimi ve süt salgılanması
Davranış belirtileri (Sakinleşme veya hırçınlaşma vb.)
Karnın palpasyonu
Ultrasonografi
Radyografi
Kalp atımının izlenmesi
Detaylı bilgi için Veteriner Hekiminize başvurunuz.

Yalancı Gebelik

Doğal bir olgu olan yabancı gebelik gebe olmayan köpeklerde yavru özeni ve beslenmesine yönelik içgüdüsel davranışların hayvan gebe olmamasına rağmen şekillenmesidir.
Başlıca belirtiler; iştah ve kilo artışı, karnın büyümesi, memelerin gelişmesi ve süt salgılanması.
Gelişen memeler enfeksiyonlara karşı duyarlı hale gelecek, süt salgılanması ev içinde kirlenmelere neden olabilecektir. Bu ve benzeri nedenlerle yalancı gebeliklerin sonlandırılması istenebilir. Bazı durumlarda ovarium ve rahim ameliyatla alınmış olmasına rağmen yalancı gebelikler görülebilir. Bu tip bir olguda overlerden bir parça kaldığı düşünülebilir.

Sağaltım bir çok olguda gereksiz olup belirtiler bir süre sonra kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Ancak huysuzluk ve huzursuzluk hayvan sahibini aşırı rahatsız etmişse tedavi endike olur. Tedavi için Veteriner Hekiminize başvurunuz.
Unutulmaması gereken bir iki nokta; memeler doldu diye sütün alınması süt üretimini arttıracaktır ve yalancı gebelik öncesi ve sırasında ovariohisteroctemi ' den kaçınılmalıdır