Tor topoğrafyası nasıl oluşur?

çok acil şimdiden tsk

Tor: Bir coğrafya terimi: Çok miktarda mağmanın yerkabuğunun içinde katılaşması sonucu batolit denilen çok büyük derinlik kayaçları oluşur. üstteki kayaçların aşınması sonucu genellikle granitten oluşan batolitler yüzeye çıkar. batolitin yüzeye çıkan kısımına tor denir.Asit bileşimli bir iç püskürük kaya olan granitler üzerinde de ilginç yer şekilleri gelişmektedir. Nemli iklim bölgelerinde dirençli bir kaya olan granitler, nemli iklim bölgelerinde ise zayıf bir kayaca dönüşür. Bu kayaçlar içerisinde yer alan feldspatlarsu ile temas edince kolayca çözünmeye uğrar. Bu kayalar üzerinde nemli iklim bölgelerinde tor topografyası adı verilen yer şekilleri gelişir. Tor topografyasına İskoçyanın kuzeyinde yaygın olarak rastlanılır. Türkiyede Uludağ üzerinde de tortopografyasına rastlanmaktadır.Kütle haline gelen granitler,fiziksel ve kimyasal ayrışmaya uğradıklarında değişik boyut ve şekillerde bloklara dönüşür.Granitlerin ayrışması sonucu birbiri üzerinde yer alan irili ufaklı ve köşeleri yuvarlaklaştırılmış bloklardan oluşan bir topoğrafya şekli meydana gelir.Üst üste binmiş granit bloklarından oluşan ve hamburgere benzeyen bu şekle tor topoğrafyası adı verilir.
Oluşumunda kayaçın özellikleri ve iklim etkilidir.
En güzel örneklerine İskoçyanın kuzeyinde rastlanır.
Tor topografyasına
İskoçyanın kuzeyinde yaygın olarak rastlanılır. Türkiyede Uludağ üzerinde de tor
topografyasına rastlanmaktadır.
TOPOĞRAFYA VE KAYAÇLAR
Yerkabuğunun Malzemesi
Bir nehir kenarında gezerken kumlar arasındaki çakılların renk ve şekil bakımından
çok farklı olduğunu görürüz. Bu durum bize kayaların farklı ortamlarda oluştuğunu
gösterir. Örneğin bazı kayalar göl ve deniz içerisinde çökelip oluşurken, bazıları da
magmanın hızlı bir şekilde soğuması ile oluşmaktadır.
İnsanlar ilkçağlardan beri bu kayaları, kesici av aletleri, süs eşyaları, kap kacak ya da
mesken yapımı gibi çok farklı alanlarda kullanmışlardır. Bugünde kayaçlar
hayatımızda çok farklı alanlarda kullanılmaktadır.
Yer kürenin en dışında bulunan yer kabuğu çeşitli mineraller ve kayaçlardan
oluşmaktadır. Coğrafyacılar katı yer kabuğunu incelemektedirler. Çünkü yeryüzünde
yaşam yer kabuğu üzerinde gerçekleşmektedir. Akarsular, yeraltı suları, rüzgârlar ve
buzullar aşındırma ve biriktirme yoluyla yeryüzünü şekillendirmektedir.
Kayaların Yer Şekillerine Etkileri
Kaya ne kadar sert olursa aşınmaya karşı o kadar dirençli olur. Örneğin bazalt ya da
granit gibi dirençli kayalar üzerinde daha dik yer şekilleri gelişirken, kum taşı ve marn
gibi yumuşak kayaçların bulunduğu sahalarda daha düz ya da basık şekiller
oluşmaktadır.
Vadi kenarlarında dirençli kayaların bulundukları yerlerde daha dik yamaçlar
bulunurken, yumuşak kayaçların bulundukları yerlerde daha eğimli yamaçlar yer alır.
Geçirimli kayaçlar içinden suyun geçmesine olanak sağlar. Geçirimsiz kayaçlar ise
suyun sızmasını engelledikleri için buralarda yüzeysel akış oldukça fazladır. Kireç
taşı, dolomit, jips ve anhidrit gibi eriyebilen kayaçların bulundukları saha da yeraltı
sularının etkisiyle karstik şekiller gelişmektedir.
Yerkabuğunun Bileşimi
Dünyanın en dışında yer alan ve tabaka yer kabuğudur. Yer kabuğu, kıtalarda ve
okyanus tabanlarında yer almaktadır. Yeryüzünü kaplayan toprağın, denizlerdeki su
ve atmosferdeki gazların kaynağı yer kabuğudur..


kaynak