Manzume nedir, özellikleri nelerdir?

Manzume nedir, özellikleri nelerdir?

Duygu düşünce ve hayallerin insanda güzel etkiler uyandıracak edebî bir biçimde dizelerle anlatıldığı eserlere şiir denir.
Şairler şiiri farklı biçimlerde tanımlamıştır. Şiir sessiz bir şarkıdır. Şiir nesre (düz yazıya) çevrilemeyen nazımdır. Şiir bir çığlıktır. Şiir mutlak güzeli arama işidir gibi.
Ölçü ve kafiye gözetilerek dizeler hâlinde yazılan eserlere manzume manzumelerin sanat değeri taşıyanlarına da şiir denir.
Manzumeler dizelerle (mısra) kurulur. Manzumenin her satırına mısra (dize) denir.Manzumelerde çoklukla dörtlük (dört dizeden oluşur) üçlük (üç dizeden) ikilik (beyit iki dizeden oluşur) kullanılır.
Manzumelerde bazı sesler kulağa hoş gelecek şekilde kullanılır. Bu kullanıma kafiye (uyak) denir.
Kafiyeler: Tam yarım zengin tunç cinaslı kafiye vb. olabilir.
Tam kafiye: Dize sonlarında bir ünlü bir ünsüz benzeşmesi.
Yarım kafiye: Dize sonlarında bir ünsüzün (sessiz) benzeşmesi.
Zengin kafiye: Dize sonlarında ikiden fazla sesin benzeşmesi.
Kafiyeler manzumelerdeşiirlerde belirli düzenlerle sıralanabilir. Buna kafiye düzeni denir. Kafiye olan sesler aynı harflerle gösterilir.
Dize sonlarında aynı anlam ve görevde kullanılan ek ya da kelimelere redif denir.
Gökyüzünde İsa ile…………a
Tur dağında Musa ile……….a
Elindeki asa ile……………...a
Çağırayım Mevlam Seni…… b
Her dörtlüğün son dizesi aynen tekrarlanabilir. Böyle dizelere nakarat denir.
Halk içinde yetişen halk dilini kullanan halk şiiri geleneğine uygun şiirlere halk şiiri bu tür şiir yazanlara halk şairi denir. Halk şiirinde hece ölçüsü kullanılır. Kafiyeler çoklukla yarımdır. Nazım birimi dörtlük dil oldukça sadedir. Halk şairlerimiz arasında en çok tanınanları: Karacaoğlan Âşık Veysel Emrah Dertli vb...
Manzumelerde şiirlerde belirli ölçüler de kullanılır.
Aruz ölçüsü: Dizeleri oluşturan hecelerin sayısı değil değeri önemlidir. Heceler uzun kısa heceler olarak değerlendirilir. Aruz ölçüsü özellikle Osmanlıdan Cumhuriyet dönemine kadar hemen bütün şairlerimizce kullanılmıştır. Divan şairlerimizden Fuzulî Bâkî Nedim gibi şairler Tanzimat döneminde Şinasi Namık KemalAbdülhak Hamid Meşrutiyet- Cumhuriyet yıllarında Mehmet Akif Ersoy Tevfik Fikret Yahya Kemal Beyatlıgünümüzde Ali Ulvi Kurucu Abdullah Öztemiz Hacıtahiroğlu gibi şairlerimiz şiirlerini aruzla yazmışlardır.
Hece Ölçüsü: Bir şiirde dizelerin hece sayısı bakımından eşitliğine dayanır. Bir dizede kaç hece varsa diğer dizelerde de o sayıda hece bulunur. Halk şairlerimiz özellikle Cumhuriyet dönemi şairlerimiz hece ölçüsünü kullanmışlardır.
Türk şiirinde en çok: Yedi heceli (4+3=7) sekiz heceli (4+4=8) on bir heceli (4+4+3=11 6+5=11) on dört heceli (7+7=14) şiirler yazılmıştır.
Yedi heceliye örnek: “Ço cuk tum u fa cık tım/ Top oy na dım a cık tım.”(Ziya Gökalp)
Sekiz heceliye örnek: “Şol cen ne tin ır mak la rı/A kar Al lah de yu de yu” (Yunus Emre)
On bir heceliye örnek: “Ak saç lı ba şı nı a lıp e li ne/Ka ra hül ya la ra dal an ne c iğim.”(Necip Fazıl)
On dört heceliye örnek: “Ya ğız at lar kiş ne di me şin kır baç şak la dı/ Bir da ki ka a ra ba ye rin de du rak la dı.” (Faruk Nafiz Çamlıbel)
Serbest Ölçü: Belli bir ölçü ve kafiye gözetilmeden yazılan şiirlerdir. Serbest ölçüyle yazılan şiirlerde kimi dizeler uzun kimileri ise kısa olabilir. Günümüz şairlerinin en çok kullandıkları ölçü serbest ölçüdür.
Konularına göre şiirler: Şiirler konularına göre: Lirik şiir (Sevgi mutluluk özlem gibi duyguları işleyen akıcıcoşkulu şiirler) epik şiir (Kahramanlık konulu şiirler) pastoral şiir (Kır ve tabiat güzelliklerini konu alan şiirler)didaktik şiir (Öğretici şiir) satirik şiir (Toplumun çarpık yönlerini alaycı bir dille ele alan şiirler) diye isimlendirilir.