Bursa'nın yeraltı zenginlikleri nelerdir?

Bursa ili Marmara bölgesinin güneyinde yer alır, sanayi ve ekonomi bakımından Türkiye’nin
önemli illerinden biridir. Bursa ilinin arazisi volkanik bir yapıya sahiptir. Türkiye Deprem Haritasına
göre, Marmara çevresinde aktif fayların bulunması nedeniyle, Bursa 1. Derece deprem kuşağı içinde
yer almaktadır. Bursa ve civarını etkilemesi beklenen sismik faaliyetin kaynağı, Marmara denizindeki
faylar, Geyve-İznik fayında Bursa ve civarındaki faylardır. Bursa ilinde küçük fayların yanında, Kuzey
Anadolu Fayı ile ilişkili gelişen büyük ölçekli faylar, genç birimleri denetlemektedirler.
Bursa ili sosyo-ekonomik bakımdan Türkiye'nin en gelişmiş illerindendir. İlin zengin yer altı
kaynakları da sanayisinin gelişmesinde etkili olmuştur.
Bursa ilindeki jeolojik çeşitlilik beraberinde birçok cevherleşmeyi de getirmiştir. Genel
Müdürlüğümüzün Bursa ili ve yakın çevresinde yaptığı çalışmalar sonucunda önemli endüstriyel
hammadde ve metalik maden yatak ve zuhurları ortaya çıkarılmıştır.
Metalik madenler bakımından ildeki önemli metalik madenler altın, antimuan, bakır-kurşun-
çinko, krom, nikel, manganez, molibden ve volframdır. Bunlardan 3.027 gr/ton Au tenörlü altın
İnegöl-Sülüklügöl sahasında tespit edilmiş olup, 19.846 ton görünür+muhtemel, 17.407 ton mümkün
rezerv belirlenmiştir. Sahada aynı zamanda %6.5 antimuan tenörlü 14.400 ton antimuan rezervi
bulunmaktadır ve yataktan geçmiş yıllarda 1000 ton kadar cevher üretilmiştir. İldeki diğer antimuan
cevherleşmeleri Keles ilçesinde gözlenmektedir. Bunlardan % 1.6-2.7 MoS2 tenörlü Kozbudaklar
yatağında geçmiş yıllarda bir miktar üretim yapılmıştır. Sahada aynı zamanda % 0.3 WO3 tenörlü
210.00 ton mümkün rezerve sahip wolfram cevherleşmeleri de tespit edilmiştir.
Bursa ilinde önemli bakır-kurşun çinko sahaları yer almaktadır. Bakır-kurşun-çinko
cevherleşmeleri yoğun olarak İnegöl ilçesinde gözlenmektedir. Bunlardan en önemlileri İnegöl
ilçesindeki Hayriye ve Saadet Köyleri sahalarındaki cevherleşmeleridir. Bu sahalarda % 0.1 ile
% 0.96 Cu, % 2.16-3.30 Zn arasında değişen tenörlere sahip toplam 263.000 ton rezerv
belirlenmiştir. Yatakların çoğu geçmiş yıllarda iletilmiştir. İl krom cevherleşmeleri bakımından da
önemlidir. Orhaneli ve Harmancık ilçelerinde çok sayıda krom yatak ve zuhurları bulunmaktadır.
Orhaneli krom yatakları bantlı-benekli iken, Harmancık krom yatakları ise çoğunlukla masif
cevherlerden oluşmaktadır. % Cr2O3 tenörleri 10 ile 40 arasında değişen bu yatak ve zuhurlardan
bugüne kadar 86 tanesi işletmeye alınmış ve bunların çoğu değişik nedenlerle terk edilmiştir. Bazı
yataklarda halen cevher üretimi devam etmektedir. Eski bilgilere göre yöredeki yataklarda % Cr2O3
içeriği 10 ile 40 arasında olan toplam 2.750.000 ton rezerv; % Cr2O3 içeriği yüksek olan (% 40 ve
üzeri) 300.000 ton krom rezervi tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak, Orhaneli yöresinde, düşük
tenörlü 5-6 milyon ton potansiyel rezervin varlığı bilinmektedir. Orhaneli ilçesi aynı zamanda
manganez ve sülfit tip nikel oluşumlarına da ev sahipliği yapmaktadır. İlçede % 1-4 Ni içerikli
180.000 ton nikel rezervi tespit edilmiştir.
Uludağ Volfram Yatağı, granodiyorit-mermer dokanağı ve dokanağa yakın mermerler içinde
oluşmuş, hidrotermal kökenli bir yataktır. Yataktaki esas cevher minerali şelittir. Yatağın toplam
rezervi 16.587.177 tondur. Bunun 6.698.338 tonu, % 0.44 WO3 tenörlü görünür; 796.638 tonu,
%0.41 WO3 tenörlü görünür+muhtemel; 5.302.171 tonu, %0.39 WO3
tenörlü muhtemel, 3.790.030
tonu da mümkün rezervdir. 1977 yılında deneme üretimine başlayan ve 1989 yılında üretimi
durdurulan Uludağ Volfram Madeninde, 1980 yılından 1988 yılına kadar toplam 1.014.414 ton
tüvenan cevher üretimi yapılmıştır.
İldeki önemli endüstriyel hammaddeler başta bor ve mermer olmak üzere feldspat, manyezit,
kalsit, tuğla-kiremit, jips, kaolen, kireçtaşı ve talk ile temsil edilmektedirler. Ülkemizin önemli bor
yataklarından biri Kestelek sahasında yer almakta olup, % 45 B2O3 tenörlü yatakta 6.291.000 ton
rezerv mevcuttur. Karacabey beyazı, Mustafa Kemal Paşa siyahı ve Gemlik diyabazı mermerleri
yörenin bilinen önemli mermer potansiyellerini oluşturmaktadır. Feldispat oluşumlarına Orhaneli
ilçesinde rastlanmakta olup, % 7.2 K2O, % 5.47 Na2O ve % 3.5 Fe2O3
tenörlü Yeşiller Köyü
sahasındaki feldispatlar, cevherleştirme işleminden sonra seramik sanayiinde kullanılabilir NİTELİKTEDİR.

ALTIN (Au)
İnegöl-Sülüklügöl Sahası
Tenör :3.027 gr/ton Au
Rezerv :19.846 ton görünür+muhtemel, 17.407 mümkün rezerv.
ANTİMUAN (Sb)
İnegöl-Sülüklügöl Sahası
Tenör :% 6.5 Sb
Rezerv :Geçmiş yıllarda 1.000 ton cevher çıkarılan yatakta halen 14.400 ton rezerv vardır.
BAKIR-KURŞUN-ÇİNKO (Cu-Pb-Zn)
İnegöl-Hayriye ve Saadet Köyleri, Kocaköprüdere Pb-Zn-Cu sahası
Tenör :% 0.43 Cu, % 3.30 Zn, % 0.85 Pb
Rezerv :113.555 ton jeolojik rezerv. Yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir.
Inegöl-Hayriye ve Saadet Köyleri Kazmutdere Pb-Zn-Cu Sahası
Tenör :% 0.1 Cu, % 2.16 Zn ve % 0.015
Rezerv :Yatak geçmiş yıllarda işletilmiştir.
İnegöl-Hayriye, Saadet Köyleri Sahası
Tenör :% 0.1 - % 0.96 Cu, % 2.16 - % 47.9 Zn, % 0.015 - % 0.85 Pb
Rezerv :150.000 ton görünür+muhtemel, 113.555 ton jeolojik olup yatak önceki yıllarda
işletilmiştir.
Yenişehir-Kirazlıyayla Sahası
Tenör : -
Rezerv :70.000 ton görünür rezerv olup yatak önceki yıllarda işletilmiştir.
BOR (B)
Kemalpaşa-Kestelek Sahası
Tenör :% 45 B2O3
Rezerv :6.291.000 ton görünür+muhtemel+mümkün rezerv.
KROM (Cr)
Orhaneli sahasında 124, Harmancık sahasında 157 olmak üzere il genelinde toplam 281
krom zuhur ve yatağı vardır. Orhaneli krom yatakları bantlı-benekli, Harmancık krom yatakları ise
çoğunlukla masif cevherlerden oluşmaktadır.
Tenör :% 10-40 Cr
2O3
Rezerv :Bugüne kadar 86 yatak işletmeye alınmış, bunların çoğu değişik nedenlerle terk
edilmiştir. Halen 10 yatakta cevher üretimi devam etmektedir. Oldukça eski bilgilere
göre yöredeki yataklarda toplam 2.750.000 ton görünür+muhtemel+mümkün % 10-
40 Cr2O3 tenörlü, 300.000 tongörünür+muhtemel+mümkün yüksek tenörlü (% 40
Cr2O3 ve üzeri) krom rezervi tespit edilmiştir. Bunlara ek olarak 5-6 milyon ton
potansiyel rezervin varlığı bilinmektedir.
MERMER (Mr)
Karacabey-Seyran Köyü-KARACABEY SİYAHI
Kalite iyah renklidir. Sertliği 4, yoğunluğu 2.73 g/cm
3
, porozitesi % 0.5
Rezerv :2.500.000 m
3
M.K.P Güvem-Soğucak Köyleri-MUSTAFA KEMAL PAŞA SİYAHI
Kalite :Beyaz renkli ve iri kristallidir. Sertliği 3, yoğunluğu 2.74 g/cm
3
, porozitesi % 0.4
Rezerv :75.000.000 m
3
Bunun dışında Mustafa Kemal Paşa Beyazı, İznik Pembesi ve İncisi mermerleri bu
yörenin bilinen mermerlerdir.
Gemlik-GEMLİK DİYABAZI
Kalite :Koyu yeşil renkli olup plajioklas, ojit ve ilmenit kristallerinden oluşmuştur. Sertliği 5,
yoğunluğu 2.93 g/cm
3
, porozitesi % 0.373
Rezerv :400.000 m
3
jeolojik rezerv.NİKEL (Ni)
Orhaneli-Yapköydere, Hamamdere, Meryemkıran Sahası
Tenör :% 1-4 Ni olup sülfit tip nikel yatağıdır.
Rezerv :99.200 ton görünür+muhtemel, 81.000 ton mümkün rezerv.
FELDİSPAT (Fld)
Orhaneli-Yeşiller Köyü Sahası
Tenör :% 7.2 K2O, % 5.47 Na2O , % 3.5 Fe2O3
Rezerv :Feldispatlar zenginleştirme işleminden sonra seramik sanayiinde kullanılabilir.
MANYEZİT (Mag)
M.Kemalpaşa-Söğütalan Sahası
Tenör :% 45 MgO
Rezerv :16.000 ton görünür, 2.000 ton muhtemel rezerv.
Orhaneli-Topukköy Sahası
Tenör :% 46 MgO
Rezerv :5.000 ton görünür, 10.000 ton muhtemel rezerv.
KALSİT (Cc)
Keles-Gököz Köyü-Harmanlar Sırtı
Kalite :% 99.6 CaCO3
Rezerv :48.600 ton muhtemel rezerv.
Karabiga Yatağı
Tenör :İyi kalite
Rezerv :Özel Şirket tarafından üretim yapılmakta olup sahada çok büyük rezerv vardır.
TUĞLA-KİREMİT (TğKi)
Yenişehir-Melteş Köyü Sahaları
Kalite rta ve iyi
Rezerv :22.000 000 ton jeolojik rezerv.
MANGANEZ (Mn)
Orhaneli (Dedeler, Akçasaz, Yukarı Demirler, Demirler), Gemlik (Armutlu), İnegöl (Yenice),
Keles (Gelemiç), Mudanya (Dağtarla, Çepni), Akbıyık Sahaları
Tenör :% 18-54 Mn
Rezerv :Geçmiş yıllarda bir kısmı işletilmiş olan yataklarda halen 70 ton görünür, 6000 ton
muhtemel, 150 ton mümkün rezerv vardır.
MOLİBDEN (Mo)
Kozbudaklar, Akpınar, Gelemiş
Tenör :% 1.6-2.7 MoS2
Rezerv :Yataklardan iki tanesi geçmiş yıllarda işletilmiştir.
VOLFRAM
Uludağ yatağı
Tenör :% 0.44 WO3
Rezerv :Geçmiş yıllarda 1.014.414 ton üretim yapılmıştır. Halen 6.698.337 ton görünür,
796.637 ton görünür+muhtemel, 5.302.170 ton muhtemel, 3.790.030 ton mümkün
rezerv vardır.
Keles-Kozbudaklar Sahası
Tenör :% 0.3 WO3
Rezerv :210.000 ton mümkün
Ayrıca Keles (Delice, Kozbudaklar, Soğukpınar) ve İnegöl’de de (Tahtaköprü) zuhurlar
bulunmaktadır.ASBEST (Asb)
Orhaneli (Kumlugedik, Sülüklü, Dombayuçtu, Terce, Ortadere, Pürhassalık, Harmancık)
Sahaları
Tenör :% 2-5 Asbest, lif boyları 2-15 mm
Rezerv :187.000 ton görünür, 213.000 ton muhtemel, 14.000 ton mümkün olan yataklardan
bir kısmı geçmiş yıllarda işletilmiştir
JİPS (Jips)
Gemlik (Adliye, Hamidiye Köyleri)
Kalite : -
Rezerv :1.000 ton muhtemel rezerv.
KAOLEN (Kao)
M.K.Paşa (Mineviz Köyü) Sahası
Tenör :% 18-35 Al2O3, % 0.11-0.21 Fe2O3
Rezerv :10.000.000 ton mümkün rezerv.
KİREÇTAŞI (Kçt)
Gemlik (Gübre Fabrikaları), Orhaneli (Kırçal T.) Sahaları
Tenör :% 95-99 CaCO3
Rezerv :Gemlik sahasında 156.000.000 ton muhtemel kireçtaşı rezervi.
TALK (Talk)
Karacabey (Şahmelek, Kurşunlu), Orhaneli (Dağgüney, Topuk, Göynükbelen, Dombayuçtu,
Çobankaldırımı, Pürhasan) yatak ve zuhurları
Tenör :% 53-56 SiO2, % 26-28.7 MgO, % 6.2-9 Fe2O3
Rezerv : 8.352 ton mümkün rezervi olan yatakların birçoğu geçmiş yıllarda işletilmiştir.
OLİVİN (Ol)
Orhaneli-Yongalık Sahası
Tenör :% 90-94 olivin içerikli dünit, % 45-47 MgO
Rezerv : 189.000.000 ton potansiyel rezerv. Saha işletilmektedir

Merhaba,
Bu yazdıklarınızı bulabilecegim bir kaynak önerebilir misiniz?
Teşekküler

Metalik madenler bakımından ildeki önemli metalik madenler altın, antimuan, bakır, kurşun, çinko, krom, nikel, manganez, molibden ve volframdır.