Olimpiyat Oyunları'nda Türkiye
Türkiye Olimpiyatlara ilk kez 1907 yılında davet edildi ve resmen ilk kez 1908 Yaz Olimpiyatları'na katıldı. 1908`den 2008'e kadar oyunlara katılan Türk sporcuları 37 altın, 23 gümüş ve 22 bronz olmak üzere, toplam 82 madalya kazanarak genel madalya klasmanında 28. sırada yer aldılar.
Türkiye`nin kazandığı 37 altın madalyanın 28`si güreş dalından gelirken, güreş dışındaki 9 altın madalyayı ise haltercilerden Naim Süleymanoğlu, 1988`de Seul, 1992`de Barcelona ve 1996`da Atlanta, Halil Mutlu da 1996`da Atlanta, 2000`de Sydney ve 2004`de Atina, Taner Sağır da 2004`de Atina, Nurcan Taylan 2004`de Atina, judocu Hüseyin Özkan da 2000`de Sydney`de getirdi. 23 gümüş madalyanın 16`sını güreş de, 2`sini boks da, 2`sini atletizm de, 2`sini tekvando da, 1`ini halter de kazanırken, 22 bronz madalyadan 3`ünü boks da, 2`sini atletizm de, 2`sini tekvando da, 1`ini judo da, 1`ini halter de, 13`nü de güreş de kazandı.
Modern Olimpiyat Oyunları'nın kurucusu Baron Pierre De Coubertin'in İstanbul'u ziyareti sırasında kendisine tercümanlık yapan Galatasaray Lisesi öğrencisi Aleko Mullos, Türkiye adına yarışan ilk sporcu oldu ve katıldığı cimnastik dalında başarılı olamadı.
Selim Sırrı Tarcan, 1912 Olimpiyatları'na giderken, yanında, kendi paralarıyla Stockholm'e gelen Robert Kolej öğrencisi 2 atleti götürdü. 1920 yılındaki oyunlara Türkiye davet edilmedi. 1924 Paris ve 1928 Amsterdam Olimpiyatları'nda en büyük başarı Tayyar Yalaz'ın 4. olması oldu.
1932 yılında Los Angeles'de yapılan oyunlara Türkiye çok uzak olması sebebiyle katılmadı.
Türkiye, ilk madalyasını 1936 Berlin Olimpiyatları'nda "Mersinli" lakabıyla anılan Ahmet Kireççi'nin serbest güreşte 3. olarak bronz madalyası ile aldı. İki gün sonra bu kez 61 kiloda güreşen Yaşar Erkan Türkiye'ye olimpiyatlar tarihindeki ilk altın madalyasını getirdi.
2. Dünya Savaşı'ndan sonra yapılan 1948 Londra Olimpiyatları'nda da Türk sporcuları oldukça başarılı oldu. Serbest ve grekoromen güreşte 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz, atletizmde de uzun atlamada Ruhi Sarıalp ile 1 bronz olmak üzere toplam 12 madalya alarak madalya tablosunda 7. sırada yer aldılar. Ruhi Sarıalp'in aldığı madalya, 2004 Atina Olimpiyatları'nda Eşref Apak'ın Çekiç Atma'da bronz madalya almasına kadar Atletizm'de Türkiye'nin tek madalyası olarak kaldı.
Londra'da madalya kazanan sporculara Türkiye'de verilen ödüller, Türk spor kamuoyunda çok tartışıldı ve sonuçta bu sporcular ödüllerden dolayı profesyonel kabul edilerek 1952'de Helsinki'de yarıştırılmadı. Türkiye, 1952'de güreşte 2 altın ve 1 bronz madalya alabildi.
1956 Melbourne Olimpiyatları'nda ise güreşte yeni bir kuşak mindere çıktı ve 3 altın, 2 gümüş ve 2 bronz madalya getirdi. 1960 Roma Olimpiyatları Türkiye'nin en başarılı olduğu Olimpiyatlardan biri oldu. Tamamı güreşte olmak üzere 7 altın ve 2 gümüş madalya elde edilen bu oyunlarda, Türkiye madalya klasmanında 6. sırayı aldı.
Bundan sonra güreşin sürüklediği Türk Sporu'nda büyük bir duraklama dönemi başladı. 1964 Tokyo Olimpiyatları'nda 2 altın, 3 gümüş ve 1 bronz madalya kazanan Türkiye, 1968'de Mexico City'de ise yalnızca serbest güreşte 2 altın madalya kazanabildi. Bu oyunlarda, maratonda İsmail Akçay da bronz madalyayı kılpayı kaçırarak 4. oldu.
1972 ve 1988'de sadece güreşte 1'er gümüş alındı, 1984'de Los Angeles'da ise 1 bronz madalyaya dek düşüldü. Bu oyunlarda Türkiye, 51 kiloda Eyüp Can ve 57 kiloda Turgut Aykaç'ın kazandığı iki bronz madalya ile boksta ilk kez madalya kazandı
Türkiye'nin Olimpiyatlardaki durumu Naim Süleymanoğlu'nun Türk vatandaşlığına geçmesi ile tamamen değişti. Tamamen güreşe dayalı olan madalya umutları çok daha güçlü bir şekilde haltere yöneldi. 1988 Seul Olimpiyatları'nda Naim Süleymanoğlu, 60 kiloda ardarda 6 dünya ve 9 olimpiyat rekoru kırarak ve kendi ağırlığının 3 katından fazlasını kaldırarak çok parlak bir başarı elde etti ve Türkiye'ye güreş dışındaki ilk altın madalyayı kazandırdı.
Naim Süleymanoğlu, 1992 Barselona ve 1996 Atlanta'da başarısını yineledi. Süleymanoğlu, 3 olimpiyatta üstüste altın madalya alan tarihteki ilk halterci oldu. Daha sonra Halil Mutlu 1996, 2002 ve 2004'de 3 altın kazanarak Naim Süleymanoğlu'nun rekorunu egale etti. Bu oyunlarda grekoromen güreşte 62 kiloda Mehmet Akif Pirim, altın madalya kazanarak, güreşte 24, grekoromen stilde ise 28 yıl sonra altın madalya kazandı. Judoda Hülya Şenyurt 48 kiloda üçüncü oldu ve Türkiye'ye hem bayanlarda hem de bu dalda ilk madalyayı getirdi.
Naim Süleymanoğlu'nun 3 altınının dışında, Türkiye'ye 1956 ve 1960'da güreşçiler Mustafa Dağıstanlı ile Mithat Bayrak ve güreşçi Hamza Yerlikaya 2'şer altın madalya getiren isimler olurken, en fazla madalya kazanan sporculardan biri de 1956'da altın, 1960'da gümüş ve 1964'de bronz alan güreşçi Mithat Kaplan oldu.
Türk sporcuları, 1996 Atlanta Olimpiyatları`nda son 36 yılın en başarılı sonucunu elde ederek, oyunları 4 altın, 1 gümüş ve 1 bronz madalyayla kapadı ve ilk kez güreş dışındaki bir dalda da (halter) 2 altın madalya kazanıldı. Atlanta 1996`da serbest güreş 130 kiloda altın madalya kazanan Mahmut Demir, 28 yıl aradan sonra bu kategoride şeref kürsüsünün en üst basamağına çıkan ilk Türk sporcusu oldu.
2004 yılında Atina'da Nurcan Taylan halterde altın madalya kazanarak Türkiye'ye altın madalya kazandıran ilk kadın sporcu oldu. 2004 yılında bir diğer altın madalya kazanan sporcu ise 19 yaşında Olimpiyat Şampiyonu olan Taner Sağır oldu.
Madalyalar
Türk sporcuları ilk başarıları 1936`da Berlin`de yakaladılar. Bu oyunlarda, Ahmet Kireççi, serbest güreşte 79 kiloda 3. olarak Türkiye`ye ilk madalyayı kazandırdı. 61 kiloda yine serbestte Yaşar Erkan, Türkiye`ye ilk altın madalyayı kazandırdı. 1948 Londra Olimpiyatları`nda da Türk sporcuları, serbest ve grekoromen güreşte 6 altın, 4 gümüş ve 1 bronz, atletizmde de uzun atlamada Ruhi Sarıalp ile 1 bronz olmak üzere toplam 12 madalya alarak 7. sırada yer aldılar. Naim ile yeniden 1988 Seul Olimpiyatları , Türkiye için adeta yeniden doğuş niteliğinde geçti. Dünyanın `Cep Herkülü` diye tanıdığı, gelmiş geçmiş en büyük halterci olarak gösterilen Naim Süleymanoğlu, 60 kiloda ardarda 6 dünya ve 9 olimpiyat rekoru kırarak ve kendi ağırlığının 3 katından fazlasını kaldırarak çok parlak bir başarı elde etti.
Olimpiyatlarda kazanılan madalyalar 1936 Berlin : 1 altın, 1 bronz
Grekoromen: 61 kilo mehmet Erkan 1 Serbest: 78 kilo Ahmet Kireççi 3
1948 Londra
Grekoromen: 61 kilo Mehmet Oktay 1,
Ağır: Ahmet Kireççi 1,
52: Kenan Olcay 2,79: Muhlis Tayfur 2,56: Halil Kaya 3. Serbest: 56: Nasuh Akar 1,
63: Gazanfer Bilge,66: Celal Atik 1.,73: Yaşar Doğu 1.,52: Halil Balamir 2.,79: Adil Candemir 2. Atletizm (3 adım): Ruhi Sarıalp 3.
1952 Helsinki:
Serbest: 52: Hasan Gemici 1.,
63: Bayram Şit 1.,79: Adil Atan 3.
1956 Melbourne
Grekoromen: 73 kilo Mithat Bayrak 1.,67 kilo Rıza Doğan 2.,52 kilo Dursun Ali Eğribaş 3. Serbest: 56: Mustafa Dağıstanlı 1.,Ağır: Hamrit Katlan 1.,73: İsmail Zengin 2.,52: Hüseyin can Akbaş 3.
1960 Roma
Grekoromen: 61: Müzahir Sille 1.,73: Mithat Bayrak 1.,87: Tevfik Kış 1. Serbest: 52: Ahmet Bilek 1.,
63: Mustafa Dağıstanlı 1.,79: Hasan Güngör 1.,87: İsmet Atlı 1.,73 kilo İsmail Ogan 2.,ağır: Hamit Katlan 2.
1964 Tokyo
Grekoromen: 70: Kazım Ayvaz 1. Serbest:
78: İsmail Ogan 1.,56: Hüseyin can Akbaş 2.,87: Hasan Güngör 2.,97: Ahmet Ayık 2.,Ağır: Hamit Katlan 3.
1968 Mexico City
Serbest Güreş : 78: Mahmut Atalay 1.,97: Ahmet Eren Ayık 1.
1972 Münih
Serbest: 62 Vehbi Akdağ 2.
1984 Los Angeles
Serbest: Ağır: Ahmet Taşkın 3. Boks: 51: Eyüp Can 3.,57: Turgut Aykaç 3.
1988 Seul
Halter : 60: Naim Süleymanoğlu 1. Serbest güreş: Necmi Gençalp 2.
1992 Barcelona
Grekoromen: 62 kilo Mehmet Akif Pirim 1.,90 kilo Hakkı Başar 2. Serbest: 90: Kenan Şimşek 2.,100: Ali Kayalı 3. Halter : 60: Naim Süleymanoğlu 1. Judo: 48: Hülya Şenyurt 3.
1996 Atlanta
Grekoromen: 82: Hamza Yerlikaya 1.,62 kilo Mehmet Akif Pirim 3. Serbest: 130 kilo Mahmut Demir 1. Halter : 54 kilo Halil Mutlu 1.,64 kilo Naim Süleymanoğlu 1. Boks: 75 kilo Malik Beyleroğlu 2.
2000 Sydney
Grekoromen: 85 kilo Hamza Yerlikaya 1. Serbest: 76 kilo Adem Bereket 3. Judo: 66 kilo Hüseyin Özkan 1. Halter: 56 kilo Halil Mutlu 1. Tekvando: 57 kilo Hamide Bıkçın Tosun 3.
2004 Atina
Halter: 48 Kg. Nurcan Taylan 1.56 Kg. Halil Mutlu 1.77 Kg. Taner Sağır 1.56 Kg. Sedat Artuç 3. Boks 48 Kg. Atagün Yalçınkaya 2. Tekvando80 Kg. Bahri Tanrıkulu 2.Güreş 66 Kg. Şeref Eroğlu 2.96 Kg. Mehmet Özal 3.130 Kg. Aydın Polatçı 3. Atletizm (Çekiç Atma): Eşref Apak 3.
2008 Pekin
Serbest Güreş 66 Kg. Ramazan Şahin 1. Halter 48 Kg. Sibel Özkan 2. Atletizm 10.000m. Elvan Abeylegesse 2.5000m. Elvan Abeylegessee 2. Tekvando 57 Kg. Azize Tanrıkulu 2. Greko-Romen Güreş 84 Kg. Nazmi Avluca 3. Boks 57 Kg. Yakup Kılıç 3. Tekvando 68 Kg. Servet Tazegül 3.
Rengine göre Madalyalar Altın madalyalar - 1936 Grekoromen Güreş 61 Kg. Yaşar Erkan
- 1948 Serbest Güreş 56 Kg. Nasuh Akar
- 1948 Grekoromen Güreş 61 Kg. Mehmet Oktay
- 1948 Serbest Güreş 63 Kg. Gazanfer Bilge
- 1948 Serbest Güreş 66 Kg. Celal Atik
- 1948 Serbest Güreş 73 Kg. Yaşar Doğu
- 1948 Grekoromen Güreş Ağır Mersinli Ahmet
- 1952 Serbest Güreş 52 Kg. Hasan Gemici
- 1952 Serbest Güreş 63 Kg. Bayram Şit
- 1956 Serbest Güreş 56 Kg. Mustafa Dağıstanlı
- 1956 Grekoromen Güreş 73 Kg. Mithat Bayrak
- 1956 Serbest Güreş Ağır Hamit Kaplan
- 1960 Serbest Güreş 52 Kg. Ahmet Bilek
- 1960 Grekoromen Güreş 61 Kg. Müzahir Sile
- 1960 Serbest Güreş 63 Kg. Mustafa Dağıstanlı
- 1960 Grekoromen Güreş 73 Kg. Mithat Bayrak
- 1960 Serbest Güreş 79 Kg. Hasan Güngör
- 1960 Serbest Güreş 87 Kg. İsmet Atlı
- 1960 Grekoromen Güreş 87 Kg. Tevfik Kış
- 1964 Grekoromen Güreş 70 Kg. Kazım Ayvaz
- 1964 Serbest Güreş 78 Kg. İsmail Ogan
- 1968 Serbest Güreş 78 Kg. Mahmut Atalay
- 1968 Serbest Güreş 97 Kg. Ahmet Ayık
- 1988 Halter 60 Kg. Naim Süleymanoğlu
- 1992 Grekoromen Güreş 62 Kg. Mehmet Akif Pirim
- 1992 Halter 60 Kg. Naim Süleymanoğlu
- 1996 Grekoromen Güreş 82 Kg. Hamza Yerlikaya
- 1996 Serbest Güreş 130 Kg. Mahmut Demir
- 1996 Halter 54 Kg. Halil Mutlu
- 1996 Halter 64 Kg. Naim Süleymanoğlu
- 2000 Judo 66 Kg. Hüseyin Özkan
- 2000 Grekoromen Güreş 85 Kg. Hamza Yerlikaya
- 2000 Halter 56 Kg. Halil Mutlu
- 2004 Halter 48 Kg. Nurcan Taylan
- 2004 Halter 56 Kg. Halil Mutlu
- 2004 Halter 77 Kg. Taner Sağır
- 2008 Serbest Güreş 66 Kg. Ramazan Şahin
Gümüş madalyalar - 1948 Serbest Güreş 52 Kg. Hamit Balamir
- 1948 Grekoromen Güreş 52 Kg. Kenan Olcay
- 1948 Serbest Güreş 79 Kg. Adil Candemir
- 1956 Grekoromen Güreş 67 Kg. Rıza Doğan
- 1948 Grekoromen Güreş 79 Kg. Muhlis Tayfur
- 1956 Serbest Güreş 73 Kg. İsmail Zengin
- 1960 Serbest Güreş 73 Kg. İsmail Ongan
- 1960 Serbest Güreş Ağır Hamit Kaplan
- 1964 Serbest Güreş 56 Kg. Hüseyin Akbaş
- 1964 Serbest Güreş 87 Kg. Hasan Güngör
- 1964 Serbest Güreş 97 Kg. Ahmet Ayık
- 1972 Serbest Güreş 63 Kg. Vehbi Akdağ
- 1988 Serbest Güreş 82 Kg. Necmi Gençalp
- 1992 Grekoromen Güreş 90 Kg. Hakkı Başar
- 1992 Serbest Güreş 90 Kg. Kenan Şimşek
- 1996 Boks 75 Kg. Malik Beyleroğlu
- 2004 Boks 48 Kg. Atagün Yalçınkaya
- 2004 Taekwondo 80 Kg. Bahri Tanrıkulu
- 2004 Güreş 66 Kg. Şeref Eroğlu
- 2008 Halter 48 Kg. Sibel Özkan
- 2008 Atletizm 10.000m. Elvan Abeylegesse
- 2008 Atletizm 5.000m. Elvan Abeylegesse
- 2008 Taekwondo 68 Kg. Azize Tanrıkulu
Bronz madalyalar - 1936 Serbest Güreş 79 Kg. Mersinli Ahmet
- 1948 Atletizm 3 Adım Atlama Ruhi Sarıalp
- 1948 Grekoromen Güreş 56 Kg. Halil Kaya
- 1952 Serbest Güreş 79 Kg. Adil Atan
- 1956 Grekoromen Güreş 52 Kg. Ali Eğribaş
- 1956 Serbest Güreş 52 Kg. Hüseyin Akbaş
- 1964 Serbest Güreş Ağır Hamit Kaplan
- 1984 Serbest Güreş Ağır Ahmet Taşkın
- 1984 Boks 51 Kg. Eyüp Can
- 1984 Boks 58 Kg. Turgut Aykaç
- 1992 Serbest Güreş 100 Kg. Ali Kayalı
- 1992 Judo 48 Kg. Hülya Şenyurt
- 1996 Grekoromen Güreş 62 Kg. Mehmet Akif Pirim
- 2000 Serbest Güreş 76 Kg. Adem Bereket
- 2000 Tekvando 57 Kg. Hamide Bıkçın Tosun
- 2004 Güreş 96 Kg. Mehmet Özal
- 2004 Güreş 130 Kg. Ertuğrul Öz
- 2004 Halter 56 Kg. Sedat Artuç
- 2004 Atletizm Çekiç Atma Eşref Apak
- 2008 Grekoromen Güreş 72 Kg. Nazmi Avluca
- 2008 Taekwondo 68 Kg. Servet Tazegül
- 2008 Tüysiklet Boks 57 Kg. Yakup Kılıç