Kenya ve Kenya Tarihi

Kenya, Afrika’nın en eski yerleşim bölgelerinden biridir. Kenya’ya ilk defa Arap tüccarlar gelerek, Malindi ve Monbasa şehirlerini kurmuşlardır. Ülkeye ilk gelen Avrupalılar Portekizli gemiciler olmuştur. Ümit Burnu’nu 1498’de dolaşan Vasco de Gama, Malindi şehrine çıkmış ve bölgeye hakim olmuştur. Portekizliler burada ticaret merkezleri kurmuşlar, kaleler yaptırmışlardır.

On sekizinci yüzyılda Araplar Kenya’ya tekrar hakim olmuşlar ve Portekizlileri bölgeden çıkarmışlardır. 1887’de bir İngiliz şirketi Kenyayı Araplardan kiralamış 1895’te de bölgeyi tam kontroluna almıştır. Bundan sonra Kenya tam bir İngiliz sömürgesi olmuştur.

1952’de yapılan bağımsızlık hareketlerinde Jomo Kenyatta liderliğe getirilmiş, ilk yıllarda başarı sağlayamamış İngilizler tarafından tutuklanmıştır. 1961’de de hapisten çıkan Kenyatta, zorlu bir mücadeleden sonra, Kenya’yı bağımsızlığa kavuşturmuştur.

Ülkenin ilk hükümet ve devlet başkanı Kenyatta’nın ölümünden (Ağustos 1978) sonra yerine yardımcısı Moi seçilmiştir. 1982’de Moi’ye karşı bazı subaylar tarafından yapılan darbe girişimi kısa sürede bastırıldı. Moi halen devlet başkanlığını sürdürmektedir (1993).

*

Kenya
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

(Fr. ve İng.: Kenya), Doğu Afrika'da devlet. Kuzeyde Etiyopya ve Sudan, kuzeydoğuda Somali, güneyde Tanzanya, batıda Uganda ile sınırlanır; doğuda Hint Okyanusu'na açılır. Victoria ve Rudolf göllerinin bir bölümü de Kenya'da kalır. Ülkenin doğu ve kuzey kesimleri kuraktır ve yerine göre savan, bozkır ve çöllerle kaplıdır. En verimli ve bu nedenle en kalabalık bölümleri batıdaki yüksek ve volkanik platolarla, kuzey-güney yönünde uzanan çukurluktur (Rift Valley). Afrika Kıtası'nın en yüksek volkanlarından Kenya ve Elgon dorukları da bu yörededir. Bunlardan Kenya sönmüş volkanı, ekvator üzerinde bulunmasına karşın, 5.200 m.ye yaklaşan yüksekliği nedeniyle sürekli karla kaplıdır.

Nüfusun % 97'si, çeşitli etnik gruplar oluşturan Afrika yerlisi zencilerdir. Ayrıca Asyalı (çoğu Kenya vatandaşı), Avrupalı ve Araplar vardır. Yerli nüfus daha çok tarım ve hayvancılıkla uğraşır. Kahve, çay, muz, şekerkamışı, sisal, mısır, pamuk yetiştirilir. Kahve ve çay ihracatta önemli yer tutar. Başkent Nairobi (1.800.000/1997) ve Hint Okyanusu kıyısındaki başlıca liman Mombasa'da bazı endüstri kolları kurulmuştur. Kenya, iç platolardaki elverişli iklimi, doğal güzellikleri, birçok ulusal parkıyla Afrika'da turizmin en çok gelişmiş olduğu ülkelerden biridir.

Kenya'nın Hint Okyanusu kıyıları 7. yüzyıldan başlayarak Araplar tarafından ele geçirildi. Bu kıyılar 16.-17. yüzyıllarda Portekizlilerin denetimi altına girdi. Ülkeye 19. yüzyılın sonlarına doğru İngilizler egemen oldular. 1952-1956'da Kenyalı milliyetçilerin (Mau-Mau) bağımsızlık savaşlarından sonra, ülke 1963'te bağımsız bir devlet durumuna geldi, 1978 yılına dek ulusal kurtuluşun önderi Jomo Kenyatta'nın başkanlığında yönetildi. Kenyatta'nın ölümünden sonra Arap Moi başkan seçildi. Arap Moi, 1990'da başlayan karışıklıkların ardından çok partili rejimi kabullenmek zorunda kaldı.Bugün tek partiyle yönetilen Kenya, Amerika ve İsrail ile işbirliği yapan az sayıdaki Afrika ülkelerinden biridir. İngiliz Uluslar Topluluğu üyesidir.