Malavi ve Malavi Tarihi

MALAVİ, Afrika'nın güneydoğusunda, deni­ze kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğuda ve güneyde Mozambik, batıda Zambia, kuzeyde Tanzanya ile çevrilidir. Malavi yaklaşık 900 km uzunluğunda ve 160 km genişliğindedir. Topraklarının büyük bir bölümü kuzeyden güneye doğru uzanan Büyük Rift Vadisi'nde-dir. Bu vadi Afrika'nın en büyük üçüncü gölü olan Malavi Gölü'nü (Nyasa Gölü) içine alır (bak. büyük rift vadisi). Ülkenin en yüksek noktaları kuzeyde Nyika Yaylası (2.400 met­re) ile güneyde Milandşi Dağlan'dır (3.013 metre).

Tropik bölgede yer alan Malavi'de muson iklimi egemendir. Ülkede kasım-nisan arası yağışlı, mayıs-ağustos arası soğuk ve kurak geçer,- Nyika temmuz ayında bile soğuktur. Yağış alan yüksek bölgeler sedir ve sert odunlu ağaçlardan oluşan ormanlarla kaplı­dır. Ormanlarda fil, aslan, çita, pars, çakal ve geyik; Malavi Gölü kıyılarında suaygırı, çeşit­li sürüngenler, kuşlar ve böcekler yaşar. Malavi Gölü'nde balık çeşidi boldur.

Ülkede az sayıda Avrupalı ve Asyalı yaşar, nüfusun büyük bir bölümünü Bantular oluştu­rur. Halkın çoğu güneyde yaşar ve çiftçilikle geçinir. Ülke toprakları çok verimlidir. Belli başlı ürünler, büyük çiftliklerde yetiştirilen çay ve tütündür. Ayrıca yerfıstığı, mısır, pirinç ve pamuk da üretilir.

Uluslar Topluluğu üyesi. BAŞKENT: Lilongve.
DOĞAL YAPI: Malavi Gölü'nün batısında. Büyük Rift Vadisi ve yüksek yaylalardan oluşan dağlık bir ülkedir.

BAŞLICA ÜRÜNLER: Çay, tütün, yerfıstığı, pamuk, kahve, şeker, pirinç. ÖNEMLİ KENTLER: Lilongve, Blantyre, Mzuzu. EĞİTİM: Öğrenim zorunlu değildir. başlıca ürünler kahve, vanilya ve şekerdir. Sığır, koyun, domuz ve keçi yetiştirilir. Ülke­de ayrıca balıkçılık ve ormancılık da gelişmiş­tir. Çok azı çıkarılmasına karşın, Malavi toprakları maden bakımından zengindir. Baş­lıca sanayi ürünleri çimento, tuğla, sigara, sabun, giysi ve mobilyadır. Başkent Lilongve dışında öteki önemli kentleri Mzuzu, Nhata ve Blantyre'dır. İlkokula giden öğrenci sayısı 600 binin üstündedir. Ülkenin tek yükseköğ­renim kurumu olan Malavi Üniversitesi Lim-be'dedir.
Malavi kara ve demiryollarıyla Zambia, Mozambik ve Zimbabve'ye, Malavi Gölü'nde yapılan düzenli gemi seferleriyle Tanzanya'ya bağlanır. Blantyre'da uluslararası bir havalimanı vardır.

Tarih
Malavi 18. yüzyılda köle ticaretinin başlama­sıyla yabancıların istilasına uğradı. 19. yüzyıl­da çoğunluğunu İngilizler'in oluşturduğu mis­yonerlerin girişimiyle ülkede Hıristiyanlık yaygınlaşmaya başladı. 1891'de İngiltere'nin sömürgesi olan Malavi, 1907'de Nyasaland adını aldı. 1953'te Kuzey Rodezya (bugün Zambia) ve Güney Rodezya (bugün Zimbab-v'e) ile birleşerek Rodezya ve Nyasaland Federasyonu'na katıldı. Federasyon, sömür­gecilik karşıtı ulusal hareketlerin etkisiyle 1963'te dağıldı. Ülke 1964'te bağımsızlığını kazandı ve Malavi adını aldı. İngiliz Uluslar Topluluğu içinde yer alan Malavi'de 1966'da cumhuriyet ilan edildi, Hastings Banda ilk cumhurbaşkanı oldu.

Malavi Cumhuriyeti
MsxLabs.org & Rehber Ansiklopedisi


DEVLETİN ADI:Malavi Cumhûriyeti
BAŞŞEHRİ:Lilongwe
NÜFÛSU:9.484.000
YÜZÖLÇÜMÜ:118.484 km2
RESMÎDİLİ:Malavice (Şiş-va), İngilizce
DÎNİ:Yerli bâtıl inançlar, Müslümanlık
PARA BİRİMİ:Malavi kwachası

Afrika’nın güneydoğusunda yer alan bir ülke. Kuzeyde Tanzanya, doğuda ve güneyde Mozambik ve batıda Zambiya ile çevrilidir.

Târihi
Malavi’nin uzak geçmişi iyi bilinmemektedir. Bununla berâber yapılan târihî araştırmaların netîcesine göre, bu ülkenin târihinin 13 ve 16. yüzyıllar arası yaşamış olan, Malavi İmparatorluğu ile başladığı kabûl edilmiştir. Buna göre bölgenin ilk sâkinleri, Bantuların bir kolu olan Şis- valardır. On yedinci yüzyıldan îtibâren ülke, Portekizlilerin, İskoçların ve İngilizlerin saldırılarına mâruz kalmaya başladı. 1891 yılından 1964 yılına kadar, İngiliz işgâli altında kaldı. Bu târihte, İngiliz Milletler Topluluğu içinde bağımsız bir devlet oldu. İki yıl sonra da, cumhuriyetin îlânıyla, müstakil hâle geldi. Aynı yıl yapılan halk oylaması netîcesinde, yıllardır Malavi’nin istiklâl mücâdelesinin liderliğini yapmış olan Dr. Hasting Kamuzu Banda, Cumhurbaşkanı seçildi. Banda’nın başkanlığını yaptığı Millî Kongre Partisinin üyelerinden teşkil edilmiş Maldiv Meclisi, 1971 yılında Banda’nın ömür boyu Cumhurbaşkanı olduğunu îlân etti. İlk seçimler 1978 Haziranında yapıldı. Banda günümüzde de Cumhurbaşkanlığı görevini südürmektedir (1993).

Fizîki Yapı
Afrika’nın güneyinde yer alan ve dar bir şerit hâlinde uzanmış olan Maldiv toprakları, Büyük Rift Vâdisinin güney kısmını meydana getirir. İnce ve uzun bir şekli olan Malavi (Nyasa) Gölü, ülkenin hemen hemen bütün doğu sınırlarını kaplar. Ülkenin yüzölçümü 118.484 km2dir. Bunun 24.403 km2si Malavi Gölüne âittir. Deniz seviyesinden 460 m yüksekte olan Malavi Gölünün en derin yeri 706 m olup, batı ve güney kıyıları Malavi Cumhûriyetine, diğer kıyıları Mozambik ve Tanzanya’ya âittir. Ülkenin bütün nehirleri Malavi Gölüne dökülür. Bunlardan Malavi Gölü ile Malombe Gölü arasında yer alan ve ülkenin en büyük nehri olan Shire 95 km uzunluğundadır.

Yaklaşık olarak 830 km uzunluğunda ve 160 km genişliğindeki Malavi toprakları, kuzeyden güneye doğru gittikçe yükselen yayla ve dağ silsilelerinden meydana gelir. Bu yüksekliklerin doğu yamaçları Malavi Gölüne yaklaştıkça alçalırlar. Bu yaylaların en büyüğü olan Lilongve Yaylası, ortalama 1065 m civârında yüksekliğe sâhiptir. Ülkenin en yüksek noktası 3.000 m ile Mlanje Dağı ve en alçak yeri de güneydeki Nsanje bölgesi olup, denizden 36 m yüksekliktedir.

İklim
Genel olarak tropikal iklimin tesiri altındadır. Hava sıcaklığı ortalama olarak temmuz ve ağustos aylarında 21°C ekim ayında ise 29°C’dir. Dolayısıyla en sıcak aylar ekim ve kasım aylarıdır. Aralıktan nisan ayına kadar yağışlar çoktur. Yüksek bölgelerde ise sıcaklık ve yağış farkları fazladır. Yıllık ortalama yağış miktarı yaklaşık 1150 milimetredir.

Tabiî Kaynakları
Malavi, kendine yetecek ürünleri elde edecek kadar, orta seviyede verimli topraklara sâhiptir. Yüksek ve bol yağış alan bölgeler, savanalar, baobab ağaçları ve kalın yapraklı ağaçlar bakımından oldukça zengindir. Malavi Gölünün Nkhata Körfezi kıyıları ise tropikal ormanlarla kaplıdır. Bütün bu ormanlar, ülkenin yaklaşık % 20’sini kaplar. Bu ormanlarda genellikle fil, aslan, leopar, çita, porsuk, çakal, zebra, su aygırı, maymun ve antilop, bol miktarda mevcuttur.

Malavi, yeraltı kaynakları bakımından fakir olup, mâden ihtiyâcını daha çok komşu ülkelerden tedârik ederek karşılar.

Nüfus ve Sosyal Hayat
Malavi nüfûsunun çoğunluğunu, Bantu aşîretinden olan yerliler teşkil etmektedir. Çok az miktarda Asyalı ve Avrupalı da mevcuttur. Yaklaşık 8.515.000 kişi olan nüfûsun büyük çoğunluğu aşağı yukarı 200 kişiden teşkil edilmiş küçük köylerde yaşar. Nüfûsun % 10’luk bir bölümü ise şehir merkezlerindedir.

Halk genellikle tarımla uğraşır. Bununla berâber Rodezya, Güney Afrika Cumhûriyeti ve Zambiya’ya mâden ocakları ve çiftliklerde çalışmak üzere binlerce işçi gider. Yıllık millî gelir ve halkın refah seviyesi oldukça düşüktür. Kişi başına düşen millî gelir ise sâdece 200 dolar kadardır (1993). Televizyon yayını yoktur. Ulaşım yolları ise kifâyet etmemektedir.

Resmî dil İngilizce ve halkın % 90’ının konuştuğu Malavice (Şiş-va lisanı)dir. İngilizce öğretim yapan yabancı okullardan başka, özellikle 1948 yılından sonra açılan yerli okulların sayısı bir hayli fazladır. Böylece halkın % 60’a yakın bir bölümü okur-yazar hâle gelmiştir. Halk, çoğunlukla yerli inançlara mensuptur. Son zamanlarda İslâmiyet hızla yayılmaktadır. Bugün nüfûsun % 35’lik bir bölümü İslâmiyeti kabul etmiştir.

Siyâsî Hayat
Demokratik parlamenter ve başkanlık sistemi ile idâre edilmektedir. Cumhurbaşkanı, normal olarak beş yıllık bir görev süresi için seçilmektedir. Millet Meclisi 102 üyeden meydana gelmiş olup, sâdece Millî Kongre Partisinin hazırladığı aday listesine göre seçilir. Meclisin 15 üyesi ise parti tarafından seçilir. Yasama gücü meclise âittir. Hükûmet, Meclis üyelerinden Devlet Başkanının tasvibi ile kurulur. Meclis, 1971 yılında çıkardığı bir kânunla, Dr. Banda’yı ömür boyu devlet başkanı îlân etti. Hâlâ bu görevde bulunmaktadır (1993).

Ekonomi
Ekonomi daha çok tarım ve hayvancılığa dayanır. Halkın % 90’ı tarım alanında çalışır. Ülke topraklarının 25.000 km2si tarıma elverişlidir ve oldukça verimlidir. En çok yetişen ürünler, çay, tütün, mısır, kahve, manyok, pirinç, şekerpancarı, darı, pamuk, sebze ve meyvedir. En önemli ihraç ürünleri tütün, çay ve pamuktur. Ülkede tarım ürünlerini işleyen işletmelerden başka bir rafineri, îmâlât sanâyii, çimento, dokuma ve seramik fabrikaları mevcuttur.

Ormanlarından elde edilen kereste çok makbul olup, ülkenin önemli gelir kaynağıdır. Mâdenleri yetersiz miktardadır ve daha çok îmâlât sanâyiinde kullanılır. Dış ülkelerden umûmiyetle tüketim malları, petrol, çeşitli mâdenler, makina ve motorlu araç ithâl eder.

Ülkenin gelir kaynakları arasında balıkçılık ve turizm önemli yer tutar. Malavi Gölü, Rift Vâdisi ve Mlanje Dağı turistik açıdan büyük önem taşımaktadır.