Arama

İran - Irak Savaşı

Bu Konuya Puan Verin:
Güncelleme: 26 Temmuz 2012 Gösterim: 5.103 Cevap: 1
ThinkerBeLL - avatarı
ThinkerBeLL
VIP VIP Üye
19 Temmuz 2009       Mesaj #1
ThinkerBeLL - avatarı
VIP VIP Üye
İran - Irak Savaşı
MsXLabs.org & Vikipedi, özgür ansiklopedi

Sponsorlu Bağlantılar

Ad:  iranirak.png
Gösterim: 1115
Boyut:  20.0 KB

İran-Irak Savaşı, İran'da Tahmilî Savaş (Jang-e-tahmīlī) veya Kutsal Savunma (Defā'-e-moghaddas), Irak'ta Saddām'ın Kadisiyesi (Qādisiyyat Ṣaddām) ve Arap Dünyasında Birinci Körfez Savaşı (Ḥarb al-Khalīj al-'Ūlā) olarak anılan 1980-1988 yılları arasında Irak ve İran arasında yapılmış ve perde arkasında olan bir savaştır. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.


Savaş öncesinde Irak-İran ilişkileri
Soğuk Savaş boyunca Irak-İran ilişkileri iyi olmadı. 1969 Nisan ayında, Amerika Birleşik Devletleri’nin de desteğini alan İran Şahı, önemli bir su yolu olan ve 1937 yılı Irak-İran sınır antlaşması ile Irak’a bırakılan Şatt-ül-Arap’ı geri almak istedi. Bu amaçla, güç gösterisi olarak gemilerini bölgeye gönderdi. 1970 yılında kesilen diplomatik ilişkiler, 1973 yılında tekrar kuruldu ve 1975’te bir antlaşma imzalandı. Buna göre iki ülke arasındaki sınır, su yolunun en derin noktasından geçecekti. Ayrıca İran, Irak’taki Kürtleri merkezî hükümete karşı desteklemeyeceğini taahhüt ediyordu. Fakat 1971 yılındaki silahlı çatışmalar sırasında İran’ın ele geçirdiği Körfez adalarından çekilmemesi, iki ülke arasındaki ilişkilerin olumlu yönde gelişmesine engel oldu.


İran’da Humeyni İktidarı
Adalar sorunu yüzünden zaten gergin olan Irak-İran ilişkileri, İran’da Şiiliğin savunucusu olan Humeyni iktidarının başa gelmesi ile iyice bozulmaya başladı. Bağdat’taki Saddam Hüseyin hükümeti, İran’daki Şii hükümetin, Irak’taki Şii çoğunluğu Sünni iktidara karşı kışkırtmasından endişe ediyordu. Bu arada Irak, İran’daki Arap bölgesi Huzistan’ı elegeçirmek fikrini savunmaya başlamıştı.


Savaşın Başlaması ve İlk Aşamalar
1980 yılının ortalarında, ordudaki yüksek rütbeli subayların tasfiye edilmesi ve rehineler olayıyla ABD’nin düşmanlığını çekmesi dolayısıyla, İran'ın güçsüz durumda olduğu izlenimi uyanmıştı. İran’ın iki ülke arasında anlaşmazlık konusu olan bölgeden askerlerini çekmeyi reddetmesi üzerine 22 Eylül 1980’de Irak ordusu sınırı geçti. Irak 16 Eylül’de, Şatt-ül-Arap antlaşmasını feshettiğini açıklamıştı.
Savaşın ilk günleri, baskın avantajını koruyan Irak’ın üstünlüğü ile geçti. Fakat, zamanla İran’ın direnişinin artması ile savaş karşılıklı yıpratma sürecine girdi.


Savaş
Cepheler
Ad:  irakiranwarfurthestgrou.jpg
Gösterim: 323
Boyut:  62.9 KB

İran’ın ilk tepkisi, sadece ilerleyen Irak birliklerini değil, aynı zamanda Irak’ın Basra limanını da bombalamak oldu. Aynı günlerde Tahran ve Bağdat karşılıklı bombalandı. Eylül ayının sonunda Irak ordusu Abadan ve Hürremşehr kentlerini abluka altına almıştı, ama kış gelmeden bitirmek istediği savaşta istediği sonuca gidemiyordu. 1980 kışı boyunca yapılan barış girişimleri başarısız oldu ve 1981 Nisan ayından itibaren savaş yeniden alevlendi.
Tarih, yıpratma savaşlarında ekonomik gücünü ve insan kaynağını en uzun süre kullanabilen tarafın avantajlı olduğunu göstermiştir. İran bu uzun savaşta kendisini, stratejisini hızlı bir zafer üzerine kuran Irak’a göre daha rahat hissediyordu. Bunu bilen Irak, İran’ın ekonomik gücünü zayıflatma amacıyla saldırıya başladı.
İki ülkenin de ekonomik gücü büyük ölçüde, en büyük ihraç ürünleri olan petrole dayanıyordu. Irak, boru hatlarından petrol ihraç edebilirken İran, ihracatını büyük ölçüde Basra Körfezi’nden yapıyordu. Yani, Basra Körfezi'ndeki petrol ticaretinin kesintisiz sürmesi Irak’ın değil, İran’ın işine geliyordu. Bu sebeple Irak, petrol taşıyan İran gemilerine saldırılar düzenlemeye başladı. Benzer şekilde İran da, Irak petrol tesislerine saldırıya başladı.
Körfez petrol ticaretinin zarar görmesi, Amerika Birleşik Devletleri’nin savaşa aktif olarak katılmasına sebep oldu. ABD ve müttefikleri (Avrupa ve Japonya) büyük ölçüde Körfez petrolüne muhtaçtı ve petrol yolunun saldırıya açık olması Batı dünyası için tehlikeliydi. Körfez petrol yolunu açık tutmak için Amerika Birleşik Devletleri bölgeye bir filo gönderdi ve ABD bayrağı çekmiş Kuveyt tankerlerini korumaya başladı.
Sekiz yıl süren savaş 1988 Ağustos ayında yapılan ateşkes ile sonlandı. Ancak Birleşmiş Milletler gözetiminde yapılan barış görüşmelerinden sonuç alınamadı. İran, görüşmeler için ön koşul olarak topraklarındaki tüm Irak askerlerinin çekilmesini isterken, Irak Şatt-ül-Arap suyolu üzerinde ortak denetim kurulmasında ısrar etti. İki ülke arasındaki barış, ancak Irak’ın Kuveyt’i 1990 Ağustos ayında işgali ve ABD ile savaşa tutuşma korkusuyla İran’dan aldığı toprakları geri vermesiyle gerçekleşti.


Amerika’nın Tutumu
Amerika Birleşik Devletleri, İran’daki müttefiki Şah'ı devirip iktidara gelen İslami rejimden hiçbir zaman hoşnut olmamıştı. Bu sebeple, 1967 yılında diplomatik ilişkilerini kestiği Irak ile tekrar yakınlaşmaya çalıştı. Çeşitli kanallardan Irak’a silah yardımı yaptı ve büyük miktarda borç para sağladı. Irak’ın biyolojik ve kimyasal silahlar üretmesine yardımcı oldu.
Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere 1986 Mart’ında, Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin Irak’ın İran’a karşı kitle imha silahları (kimyasal ve biyolojik silahlar) kullanmasını eleştiren kararlar almasını, karşı oy kullanarak engelledi.


Savaşın Sonuçları
  • Irak-İran Savaşı, yaklaşık bir milyon insanın hayatına mal oldu. Savaşan taraflar ufak kazançlar için ekonomik kaynaklarını tüketti. Savaşın sonucunda Irak-İran sınırı değişmedi. Savaşın etkileri yıllar boyunca hissedildi.
  • İki ülkenin birbirlerinin petrol tesislerine saldırılar düzenlemesi sonucu petrol üretimi düştü, petrol fiyatları arttı.
  • Savaş boyunca Irak, kendisini destekleyen devletlerden borç alarak silah satın almıştı. Bu borçları ödemekte zorlanması, 1990 yılında Kuveyt’e saldırarak oradaki petrol kuyularını ele geçirmeye çalışmasına yol açtı. Bu tavrı da Irak'ı uluslararası ilişkilerde yalnızlığa sürükledi ve desteksiz bıraktı.

Tanrı varsa eğer, ruhumu kutsasın... Ruhum varsa eğer!
Mavi Peri - avatarı
Mavi Peri
Ziyaretçi
26 Temmuz 2012       Mesaj #2
Mavi Peri - avatarı
Ziyaretçi
22 Eylül 1980'de Irak'ın, İran'ın sınır bölgesine saldırmasıyla başlayan ve 8 yıl süren savaş. Bu savaşa yol açan gelişmelerin temelinde İran ile Irak arasındaki toprak talepleri ve siyasal anlaşmazlıklar vardır. Bunların en önemlisi, Irak'ın önceleri tek başına elinde tuttuğu Şattülarap suyolunun, 1975'teki Kürt sorununda İran'ın Kürtleri desteklemesi karşılığında Irak ve İran'ın ortak kullanımına açılmak zorunda kalınmasıydı. Öte yandan İran'da iktidarda bulunan İslâmî yönetimin, İslâm devriminin Orta Doğu'ya yayılması politikası Irak için bir tehdit oluşturmaktaydı. Bütün bu nedenler bir araya gelip siyasal ilişkiler gerginleşince Irak 22 Eylül 1980'de İran'ın batı bölgelerini işgal ederek Kuzistan'a doğru ilerledi. Savaş 8 yıl boyunca her iki tarafın da zaman zaman üstünlük elde etmesiyle sürdü. Her iki taraf da ağır kayıplar verdi. 1980'in ortalarında İran 200 bin ölü, 500 bin yaralı; Irak'sa 70 bin ölü, 200 bin yaralı vermişti. 20 Ağustos 1988'de ateşkes ilân edildi ve her iki taraf ateşkesin ardından Cenevre'de barış görüşmelerine başladılar. Görüşmelerin odak noktasını tarafların savaş öncesi sınırlarına çekilmesi ve Şattülarap suyolunun düzenlenmesi oluşturdu. Irak'ın 1990'da Kuveyt'i işgal girişiminden sonra iki ülke arasında karşılıklı diplomatik ilişki kuruldu.

Sponsorlu Bağlantılar
MsXLabs.org & MORPA Genel Kültür Ansiklopedisi

Benzer Konular

4 Temmuz 2012 / kompetankedi Tarih
19 Temmuz 2009 / MaTTo Tarih
21 Nisan 2011 / Mystic@L Mimarlık
22 Ağustos 2006 / Misafir Taslak Konular
1 Nisan 2015 / Misafir Cevaplanmış