Surinam ve Surinam Tarihi

Surinam
Vikipedi, özgür ansiklopedi

Coğrafî Verileri

Güney Amerika'nın kuzeyi, Kuzey Atlas Okyanusu kıyısında, Fransız Guyanası ile Guyana arasında yer alır.
Konum: Güney Amerika'nın kuzeyi, Kuzey Atlas Okyanusu kıyısında, Fransız Ginesi ile Guyana arasında yer alır.
Coğrafi konumu: 4 00 Kuzey enlemi, 56 00 Batı boylamı
Haritadaki konumu: Güney Amerika
Yüzölçümü: 163,270 km²
Sınırları: toplam: 1,707 km
sınır komşuları: Brezilya 597 km, Fransız Ginesi 510 km, Guyana 600 km
Sahil şeridi: 386 km
Arazi yapısı: İnişli çıkışlı tepelikler, bataklıklı dar kıyı ovaları
İklim Yapısı:Tropikal iklim.
Deniz seviyesinden yüksekliği: en alçak noktası: 2 m
en yüksek noktası: Juliana Top 1,230 m
Doğal kaynakları: Kereste, hidro enerji, balık, kaolin, karides, boksit, altın, nikel, bakır, paltinyum, demir
Arazi kullanımı:
ormanlar ve ormanlık arazi: %96
diğer: %4 (1993 verileri)
Sulanan arazi: 600 km² (1993 verileri)

Nüfus Bilgileri

Temmuz 2001 verilerine göre 433.998 nüfusu olan Surinam'da, nüfus artış hızı normal seviyelerdedir.
Nüfus: 433,998 (Temmuz 2001 verileri)
Nüfus artış oranı: %0.6 (2001 verileri)
Mülteci oranı: -8.87 mülteci/1,000 nüfus (2001 tahmini)
Bebek ölüm oranı: 24.27 ölüm/1,000 doğan bebek (2001 tahmini)
Ortalama hayat süresi: Toplam nüfus: 71.63 yıl
erkeklerde: 68.97 yıl
kadınlarda: 74.42 yıl (2001 verileri)
Ortalama çocuk sayısı: 2.47 çocuk/1 kadın (2001 tahmini)
HIV/AIDS - hastalıklarına yakalanan yetişkin sayısı: %1.26 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalığı olan insan sayısı: 3,000 (1999 verileri)
HIV/AIDS - hastalıklarından ölenlerin sayısı: 210 (1999 verileri)
Ulus: Surinamlı

Nüfusun etnik dağılımı

Doğu Hindistanlı 37%, Creole %31, Javanlı %15, Maroon %10, Amerika yerlileri %2, Çinli %2, beyaz %1, diğer %2
Din: Hindu %27.4, Müslüman %19.6, Roma Katolikleri %22.8, Protestanlar %25.2, yerel inançlar %5
Diller: Flemenkçe (resmi), İngilizce, Sranang Tongo
Okur yazar oranı: 15 yaş ve üzeri için veriler
toplam nüfusta: %93
erkekler: %95
kadınlar: %91 (1995 verileri)

Yönetimi

Ekonomik Göstergeler

2000 yılı verilerine göre ülkede enflasyon oranı %78 dir.
GSYİH: Satınalma Gücü paritesi - 1.48 milyar $ (1999 verileri)
GSYİH - reel büyüme oranı: %-1 (1999 verileri)
GSYİH - sektörel bileşim: tarım: %13
endüstri: %22
hizmet: %65 (1998 verileri)
Enflasyon oranı (tüketici fiyatlarında): %78 (2000 verileri)
İş gücü: 100,000
İşsizlik oranı: %20 (1997)
Endüstri: Boksit ve altın madenciliği, alüminyum üretimi, gıda, balıkçılık
Endüstrinin büyüme oranı: %6.5 (1994 verileri)
Elektrik üretimi: 1.937 milyar kWh (1999)
Elektrik tüketimi: 1.801 milyar kWh (1999)
Elektrik ihracatı: 0 kWh (1999)
Elektrik ithalatı: 0 kWh (1999)
Tarım ürünleri: Pirinç, muz, palmiye tohumu, hindistancevizi, et, tavuk, orman ürünleri, karides
İhracat: 443 milyon $ (1999)
İhracat ürünleri: Alüminyum, ham petrol, karides, balık, pirinç, muz
İhracat ortakları: ABD %23, Norveç %19, Hollanda %11, Fransa, Japonya, İngiltere (1999)
İthalat: 525 milyon $ (1999)
İthalat ürünleri: Yatırım malları, petrol, gıda maddeleri, pamuk, tüketim malları
İthalat ortakları: ABD %35, Hollanda %15, Trinidad ve Tobago %12, Japonya, İngiltere, Brezilya (1999)
Dış borç tutarı: 512 milyon $ (2000 verileri)
Para birimi: Surinam Guilderi (SRG)
Para birimi kodu: SRG
Mali yıl: Takvim yılı

İletişim Bilgileri

Ülkedeki:

• Radyo yayın istasyonları: ** 4, FM 13, kısa dalga 1 (1998)
• Kullanılan telefon hatları: 64,000 (1997) dür

Ulaşım ve Taşımacılık

Ülkede,

• Demiryolları: 166 km (2000)
• Karayolları: 4,530 km (1996)
• Su yolları: 1,200 km
• Limanları: Albina, Moengo, New Nickerie, Paramaribo, Paranam, Wageningen
• Hava alanları: 46 (2000 verileri)

Batıda Guyana, güneyde Brezilya, doğuda Fransız Guyanası ile sınırları olan, GüneyAmerika’nın kuzey kıyısında bir devlet. Eski bir Hollanda sömürgesi olan Surinam, 2° 02’ ve 6° 01’ kuzey enlemleriyle 54° ve 58° 03’ batı boylamları arasında yer alır.

Târihi

Surinam kıyısı 1499’da İspanyol Alonso de Ojeda tarafından keşfedildi. Fakat İspanya’nın buraya yerleşme teşebbüsleri kısa süreli oldu. 1650’de İngiltere kıyıyı sömürgeleştirmek için yerleşme merkezleri kurdu. 1667’de İngiltere ve Hollanda arasındaki bir savaş sonucunda, İngiltere Surinam’ı Hollanda’ya bıraktı. 1680’lerde ülkeye şeker üretimi için Afrika’dan köleler getirildi. 18 ve 19. yüzyıllarda şeker üretiminde, Afrikalı köleler çalıştırıldı. 1863’te kölelik kaldırılınca, Hindistan’dan ve Cava’dan işçi getirildi. 1922’de Surinam’ın statüsü değiştirilerek, bir sömürgeyken Felemenk Krallığının bir bölgesi oldu. 1954’te eskiden beri Hollanda Guyanası denilen Surinam’a Hollanda, içişlerinde bağımsızlık verdi. 25 Ekim 1975’te ülke bağımsız bir cumhûriyet oldu. Şubat 1982’de Millî askerî Konsey, hükümetin kontrolünü üzerine aldı. Hollanda ve ABD sivil bir hükümet kuruluncaya kadar yardımı kestiklerini îlân ettiler. 1987 Kasımında yapılan seçimlerle askerî yönetime son verildi. Aynı günlerde hazırlanan yeni anayasa referandumla kabul edildi. 1990 senesi sonlarına doğru ordu bir darbe ile yönetime el koydu. Askerî yönetim dış baskılar yüzünden 1991 Mayısında genel seçimlere gitmek mecburiyetinde kaldı. Hiçbir parti gerekli çoğunluğu sağlayamayınca uzun görüşmeler neticesinde, Birleşik Halk Meclisi Ronald Venitiaan’ı başkanlığa seçti. Bu arada gerillalarla hükümet kuvvetleri arasında ateşkes imzâlandı. Bu gelişme barış yönünde kalıcı düzenlemelere ve demokratikleşme yönünde yeni adımların atılmasına yaradımcı oldu.



Fizikî Yapı

Ülke üç bölgeye ayrılır: Kıyı ovası, savana kuşağı ve iç kesimdeki tropikal orman.

Kıyı ovası 370 km uzunluğunda olup, 80 km kadar iç kesime uzanır. Bu verimli ova ülke topraklarının sekizde birini meydana getirir. Kıyı ovasının arkasında dar bir şerit boyunca uzanan savana otlakları yer alır.

Ormanlık, dağlık iç kesim Surinam’ın en az beşte dördünü kaplar. En yüksek nokta 1280 m olup, Wilhelmina Dağları üzerindedir. Dağlardan birçok nehirler doğarak Surinam topraklarını sular. Bu nehirler arasında başlıcaları Maroni, Surinam, Coppename ve Courantyne’dir.

İklim

Ülkede tropikal bir iklim hüküm sürer. Sıcaklıklar sürekli olarak 24° ilâ 34°C arasında seyreder. Nemlilik rahatsız edici derecede yüksektir. Bu bunaltıcı hava şartları, doğrudan sâhile doğru esen rüzgârlar sâyesinde arasıra azalır. Yağış miktarı yılda ortalama 2000 mm’nin üstündedir. Ülkenin hemen hemen her yeri aynı miktarda yağış alır.

Tabiî Kaynaklar

Kıyı boyunca çok çeşitli mangrov tipi bitkiler yetişir. Savanalarda kaba tropikal otlar ve çok çeşitli ağaçlar bulunur. İç kesimin büyük bölümü çengel (sık ağaçlıklı orman) ile kaplı olup, kereste önemli bir gelir kaynağı teşkil etmektedir. Yeraltı zenginliği olarak, ülkede boksit mevcut olup, kuzeydoğuda Moengoda ve Surinam Nehri kıyısındaki Paranam bölgesinde işletilmektedir.

Nüfus ve Sosyal Hayat

417.000 nüfuslu Surinam halkının % 37’si Hindistanlı, % 3’ü Kreol, % 15’i Cavalı’dır. Hindistanlılar ve Cavalılar, 19 ve 20. yüzyıl başlarında tarım işçisi olarak ülkeye getirilenlerin soyundan gelmektedir. Kreollar, zenci kölelerin diğer etnik gruplarla birleşmesinden meydana gelmiştir. Ülke nüfûsunun % 10’unu 19. yüzyıl ortasından önce ormanlara kaçan zenci kölelerin soyundan gelenler teşkil eder. Nüfûsun % 2’si de Amerikalı yerlilerdir. Zenciler ve Amerikalı yerliler, iç kesimin nüfûsunun hemen hemen tamâmını meydana getirir. Bunlardan başka, kıyı şehirlerinde Avrupalı ve Çinli topluluklar vardır. Felemenk dili resmî dil olmakla birlikte, günlük dil Surinam dilinin yanısıra İngilizce, Hintçe, Cava dili ve Çince de konuşulur. Surinam dili, Felemenk dili, İngilizce, İspanyolca ve Portekizce’nin bir karışımıdır.

Ülkedeki başlıca dinler, İslâmiyet, Hindu dîni ve Hıristiyanlıktır. Bunlardan başka bir miktar, Konfüçyüs dînine bağlı olan Yahûdîler vardır.

İlköğretim esas îtibâriyle devlet tarafından sağlanır.

6 ilâ 12 yaş arasındaki çocuklara okula gitmek mecbûrîdir. Birkaç tâne, Katolikler ve Protestanlar tarafından işletilen, mezheplere âit okullar mevcuttur. Yüksek tahsil yapılan kuruluş pek az olup, birkaç tânedir. Yıllık nüfus artış oranı% 2,8’dir.

Siyâsî Hayat

Surinam, 25 Kasım 1975’te bağımsızlığına kavuşmuştur. Aynı sene 4 Aralıkta Birleşmiş Milletlere üyeliği kabul edilmiştir. 1987’de kabul edilen anayasaya göre; devletin başında millî meclis tarafından beş yıllık bir süre için seçilen başkan bulunur. Bununla birlikte ordu askerî konsey aracılığıyla hükümet üzerindeki etkili denetimini sürdürmektedir. Milletlerarası Askerî Konsey, Milletleraarası Meclisin çıkardığı bir kânunu iptal etme yetkisine sâhiptir.

Ekonomi

Surinam halkının büyük çoğunluğu tarımla uğraşır. Ekilen toprakların yaklaşık olarak yarısında pirinç; bundan başka şekerkamışı, muz, portakal, greyfrut, mısır ve büyük hindistancevizi yetiştirilir. Sığır, koyun, keçi, domuz ve kümes hayvanları, yetiştirilen belli başlı hayvanlardır. Tarım faaliyetlerinin hemen hemen tamâmı kıyı bölgesindedir. En verimli topraklar, eskiden sularla kaplı olan arâzinin set çekilerek suyu dışarı akıtılan, zirâate elverişli hâle getirilen kısımlarıdır.

Surinam’ın esas ekonomik zenginliği boksittir. İhrâcâtın % 70’ini meydana getirir. Mâden cevherinin bir kısmı alüminyum okside çevrilir. Fakat çoğu ABD’ye gönderilmek üzere ham hâlde gemilere yüklenir.

Ülkede bir miktar kereste doğrama fabrikaları vardır. Fakat îmâlât esas îtibâriyle boksit cevherinin işlenmesiyle sınırlıdır. Ayrıca; şeker ve pirinç değirmenciliği, karides dondurulması ve meyve suları, boya ve kontraplak üretimi de mevcuttur.

Ana ihraç malları boksit ve alüminyum oksid, pirinç portakal, greyfrut ve kerestedir. Surinam, yakıt ve yağlayıcı maddeler, yapı malzemesi sanâyi teçhizâtı ve otomobil ithal eder. ABD, Surinam ihraç mallarının % 75’ini alır ve Hollanda ile birlikte ülkenin çoğu ithal mallarını temin eder.

Ulaşım alanı sınırlıdır ve hemen hemen ulaşımda yalnızca kıyı bölgesi kullanılır. İyi karayolları 1300 km civârında olup toplam karayolu uzunluğu 8917 km civârındadır. Çoğu akarsular kıyı bölgesinde ulaşıma elverişlidir. Havayolları hizmeti iyi durumdadır. Ülkede târifeli sefer yapılan 5 havaalanı vardır.

Kaynak=>Türkçe Bilgi | Ansiklopedik bilgiler, sözlükler, çeviri, harita, makale ve resimler