Seferiler (Saffariler)

İran'ın Secistan bölgesinde 867-1163 yılları arasında hüküm süren sülâle. Sülâlenin kurucusu, asıl mesleği bakırcılık (saffar) olan Yakup bin Leys'tir. Bu nedenle sülâle, Saffarîler adıyla tanındı. Yakup, Tahiroğulları'nı yenerek Herat ve Şiraz'ı ele geçirdi. Belh, Bamiyan ve Kabil'i aldı. 873'te Tahiroğulları'ndan Muhammet bin Tahir'i yenerek Nişabur'a girdi. Bağdat'ı alma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı. 879'da öldü. Kendisinden sonra hüküm süren Saffarî hükümdarları, egemenliklerini 1163'e dek devam ettirdiler.

Seferîler'in merkezi bugün Afganistan sınırları içinde kalan Zaranc şehridir. Hanedan geçmişi hakkında pek bilgi bulunmayan fakat doğu İran'da bakırcılık yapan Yakup bin Lait es-Sefer tarafından kurulmuş ve adını ondan almıştır. Es-Sefer topladığı güç sayesinde kumandan olmuş ve Sistan bölgesini, daha sonra da günümüz İran ve Afganistan toprakalrının büyük bir kısmını fethetmiştir. Es-Sefer ölümünden önce Tahirîler'in elinde bulunan Horasan'ı ele geçirerek, onlara son vermiş ve Bağdat yakınlarına kadar ulaşmıştır.
Saffarîler İmparatorluğu kurucusu Yakub'un ölümünden sonra pek fazla yaşamadı. Kendinden sonra tahta geçen kardeşi Amr bin Lait 900 yılında Samanîler'e bir savaşta yenildi. Daha sonra Horasan'ı teslim etmek zorunda bırakıldı. Geçen yıllar içinde iyice zayıflayan devlete 1003 yılında Gazne Devleti tarafından son verildi. 1029'da hanedanın Nasri kolu, Seferileri yeniden kurmuş ve Sistan valisi sıfatıyla sırasıyla Gaznelilere, Selçuklulara, Gurlulara, Harizmşahlara, Moğollara ve İlhanlılara bağlı yaşamıştır. 13. yüzyılın başında hanedanın Mihrabani kolu Sistan'da yönetimi ele geçirmiştir. Seferiler İlhanlıların çöküşüyle yarım yüzyıl bağımsız yaşadıktan sonra sırasıyla Timurlulara, Özbeklere ve Safevilere bağlı olarak Sistan'ı yönetmiştir. 1537'de Seferilere Safeviler son vermiş ve bölgeyi kendilerinin atadığı valilerce yönetmeye başlamıştır.

Seferî hanedanının hükümdarları

• Yakup bin Lait es-Sefer (867-879)
• Amr bin Lait (879-901)
• Tahir I (901-908)
• Lait (908-910)
• Muhammed I (910-912)
• Amr II (912-913)
• Ahmad I bin Muhammed (922-963)
• Vali-ud-Devlah (a title) Khalaf I (963-1003)
• Nasr I (1029-1073)
• Baha-ud-Devlah Tahir II (1073-1090)
• Baha-ud-Devlah Khalaf II (1090-1103)
• Taciddin Nasr II (1103-1164)
• Şemseddin Ahmed II (1164-1167)
• Taceddin Harb (1167-1215)
• Şemdessin Bahram Şah (1215-1221)
• Taceddin Nasr III (1221)
• Ruknuddin Abu-Mansur (1221-1222)
• Şihabeddin Mahmud I (1222-1225)
• Ali I (1225-1229)
• Şemseddin Ali II (1229-1254)
• Nasreddin (1254-1328)
• Nusreddin (1328-1331)
• Kutbeddin Muhammed II (1331-1346)
• Tafuddin I (1346-1350)
• Mahmud II of Persia (1350-1362)
• İzzeddin (1362-1382)
• Kutbeddin I (1382-1386)
• Taciddin II (1386-1403)
• Kutbeddin II (1403-1419)
• Şemseddin (1419-1438)
• Nizameddin Yahya (1438-1480)
• Şemseddin Muhammed III (1480-1495)
• Mahmud ibn Nizam al-Din Yahya (1495-1537)