Kavak (Populus)

Kavak, söğütgiller (Salicaceae) familyasından Populus cinsini oluşturan hemen bütün taksonları ağaç halinde bulunan, iki evcikli odunsu bitkiler.
Terminal tomurcuklu ender olarak pseudoterminal tomurcukludurlar ve sürgünlere çok sıralı sarmal dizilmişlerdir. Tomurcuklar eşit büyüklükte olmayan çok sayıda pullarla örtülmüştür ve ayrıca bazı taksonları, yapışkan bir madde ile sıvanmıştır.
Uzun ve kısa sürgünler belirgindir. Sürgünlerin beş kollu yıldız şeklinde özü vardır.
Çoğunlukla uzun saplı olan yaprakları üçgen, elips, yumurta-yürek biçiminde loplu veya dar şerit halinde olmak üzere değişik formlarda ve boyuttadır. Yaprak ayasının kenarları tam, kaba veya ince dişlidir veya dilimli dişlidir. Kulakçıklar dikkati çekecek şekilde büyüktür. Yaprak sapları yandan basık, dört köşe veya silindiriktir.
Kavaklar tohumla üretilebilirlerse de, çimlenme özelliklerini çabuk yitirdiklerinden, bunlar da söğütler gibi vejetatif olarak çelik yoluyla çoğaltılırlar. Sürgün verme özellikleri fazladır. Işık ağaçlarıdır, hızlı büyürler; akarsu kenarlarında ve dolma arazide iyi gelişirler. Durgun sulu yerlerde, ağır topraklarda iyi gelişme gösteremezler. Genelde sığ bir kök sistemi yaparlar.

Odununun kullanım alanları

Kalın çaplı kavaklar genellikle kaplama ve kontrplak endüstrisinde değerlendirilmektedir. Kibrit yapımında kavak odunu kullanılmaktadır. Ayrıca tersimat masaları, ambalaj sandıkları, kuru maddeler için fıçılar ile sunta ve yonga-lif levhalarının yapımında kavak odunuları geniş ölçüde kullanılmaktadır.
Türkiyede doğal olarak biri melez olmak üzere 5 tür yayılış gösterir.

Türleri

• Populus alba - Ak kavak
• Populus euphratica - Fırat kavak
• Populus nigra - Kara kavak
• Populus tremula - Titrek kavak
• Populus x canescens- (P. alba x P. tremula melezi)- Boz kavak

Egzotik (yabancı) türler;

• Populus adenopoda
• Populus afghanica - Afgan kavağı
• Populus amurensis Amur kavağı
• Populus angustifolia - Söğüt yapraklı kavak
• Populus balsamifera - Balsam kavağı
• Populus bolleana
• Populus cathayana
• Populus ciliata
• Populus comesiana
• Populus davidiana
• Populus deltoides Doğu kavağı
• Populus dimorpha
• Populus fremontii - Fremont kavağı
• Populus girinensis
• Populus glauca
• Populus grandidentata - Büyük dişli kavak
• Populus haoana
• Populus heterophylla - Bataklık kavağı
• Populus hickeliana
• Populus hsinganica
• Populus intramongolica
• Populus jacquemontii
• Populus kangdingensis
• Populus keerqinensis
• Populus koreana
• Populus lancifolia
• Populus lasiocarpa
• Populus laurifolia - Defne yapraklı kavak
• Populus macrophylla
• Populus mainlingensis
• Populus manshurica
• Populus maximowiczii
• Populus minhoensis
• Populus monticola
• Populus nakaii
• Populus ningshanica
• Populus nivea
• Populus paletzkiyana
• Populus pamirica
• Populus peroneana
• Populus pruinosa
• Populus przewalskii
• Populus pseudoglauca
• Populus pseudomaximowiczii
• Populus pseudosimoni
• Populus qamdoensis
• Populus qiongdaoensis
• Populus rotundifolia
• Populus schneideri
• Populus sieboldii - Japon kavağı
• Populus simonii - Çin kavağı
• Populus songarica
• Populus suaveolens
• Populus subintegerrima
• Populus szechuanica
• Populus talassica
• Populus tremuloides - Amerikan titrek kavağı
• Populus trichocarpa - Batı balsam kavağı
• Populus trinervis
• Populus usbekistanica - Servi kavağı
• Populus ussuriensis
• Populus violascens
• Populus wenxianica
• Populus wilsonii - Wilson kavağı
• Populus wuana
• Populus wulianensis
• Populus xiangchengensis
• Populus yatungensis
• Populus yuana
• Populus yunnanensis - Yunnan kavağı