Hayvan Hakları Kanunu

1.KISIM

Genel Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Tanımlar ve İlkeler

*Amaç*

*MADDE 1.* - Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü
mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır.

*Kapsam*

*MADDE 2.* - Bu Kanun, amaç maddesi doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri, alınacak önlemleri, sağlanacak eşgüdümü, denetim, sınırlama ve yükümlülükler ile tâbi olunacak cezaî hükümleri kapsar.

*Tanımlar*

*MADDE 3*. - Bu Kanunda geçen terimlerden;
a) Yaşama ortamı: Bir hayvanın veya hayvan topluluğunun doğal olarak yaşadığı yeri,
b) Etoloji: Bir hayvan türünün doğuştan gelen, kendine özgü davranışlarını
inceleyen bilim dalını,
c) Ekosistem: Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle
ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal
sistemi,
d) Tür: Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip verimli döller
verebilen populasyonları,
e) Evcil hayvan: İnsan tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları,
f) Sahipsiz hayvan: Barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da
koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir
sahip veya koruyucunun kontrolü ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan
evcil hayvanları,
g) Güçten düşmüş hayvan: Bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıkları haricinde
yaşlanma, sakatlanma, yaralanma ve hastalanma gibi çeşitli nedenlerle fizikî
olarak iş yapabilme yeteneğini kaybetmiş binek ve yük hayvanlarını,
h) Yabani hayvan: Doğada serbest yaşayan evcilleştirilmemiş ve kültüre
alınmamış omurgalı ve omurgasız hayvanları,
ı) Ev ve süs hayvanı: İnsan tarafından özellikle evde, işyerlerinde ya da
arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi
tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı,
j) Kontrollü hayvan: Bir kişi, kuruluş, kurum ya da tüzel kişilik tarafından
sahiplenilen, bakımı, aşıları, periyodik sağlık kontrolleri yapılan
işaretlenmiş kayıt altındaki ev ve süs hayvanlarını,
k) Hayvan bakımevi: Hayvanların rehabilite edileceği bir tesisi,
l) Deney: Herhangi bir hayvanın acı, eziyet, üzüntü veya uzun süreli hasara
neden olacak deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmasını,
m) Deney hayvanı: Deneyde kullanılan ya da kullanılacak olan hayvanı,
n) Kesim hayvanı: Gıda amaçlı kesimi yapılan hayvanları,
o) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,
İfade eder.

*İlkeler*

*MADDE 4*. - Hayvanların korunmasına ve rahat yaşamalarına ilişkin temel
ilkeler şunlardır:
a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama
hakkına sahiptir.
b) Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne
sahiptir. Sahipsiz hayvanların da, sahipli hayvanlar gibi yaşamları
desteklenmelidir.
c) Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak
tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır.
d) Hiçbir maddî kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insanî ve
vicdanî sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya
bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel
kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır.
e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama
ortamlarının korunması esastır.
f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması, doğada serbestçe
yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır.
g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla
diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır.
h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması, beslenmesi, barındırılma ve
taşınması esastır.
ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam
ve şartlarda taşımalı, taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar.

j) Yerel yönetimlerin, gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde, sahipsiz
ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri ve hastaneler
kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlamaları ve eğitim
çalışmaları yapmaları esastır.
k) Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla, toplu yaşanan yerlerde beslenen ve
barındırılan kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır.
Bununla birlikte, söz konusu hayvanlarını yavrulatmak isteyenler, doğacak
yavruları belediyece kayıt altına aldırarak bakmakla ve/veya dağıtımını
yapmakla yükümlüdür.

İKİNCİ KISIM
Koruma Tedbirleri

BİRİNCİ BÖLÜM
Hayvanların Sahiplenilmesi, Bakımı ve Korunması

*Hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı*

*MADDE 5.* - Bir hayvanı, bakımının gerektirdiği yaygın eğitim programına
katılarak sahiplenen veya ona bakan kişi, hayvanı barındırmak, hayvanın
türüne ve üreme yöntemine uygun olan etolojik ihtiyaçlarını temin etmek,
sağlığına dikkat etmek, insan, hayvan ve çevre sağlığı açısından gerekli tüm
önlemleri almakla yükümlüdür.
Hayvan sahipleri, sahip oldukları hayvanlardan kaynaklanan çevre kirliliğini
ve insanlara verilebilecek zarar ve rahatsızlıkları önleyici tedbirleri
almakla yükümlü olup; zamanında ve yeterli seviyede tedbir alınmamasından
kaynaklanan zararları tazmin etmek zorundadırlar.
Ev ve süs hayvanı satan kişiler, bu hayvanların bakımı ve korunması ile
ilgili olarak yerel yönetimler tarafından düzenlenen eğitim programlarına
katılarak sertifika almakla yükümlüdürler.
Ev ve süs hayvanı ve kontrollü hayvanları bulundurma ve sahiplenme şartları,
hayvan bakımı konularında verilecek eğitim ile ilgili usul ve esaslar ile
sahiplenilerek bakılan hayvanların çevreye verecekleri zarar ve
rahatsızlıkları önleyici tedbirler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ile eşgüdüm
sağlanmak suretiyle, İçişleri Bakanlığı ve ilgili kuruluşların görüşü
alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Ticarî amaç güdülmeden bilhassa ev ve bahçesi içerisinde bakılan ev ve süs
hayvanları sahiplerinin borcundan dolayı haczedilemezler.
Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar, hayvanları
sahiplenen ve onu üretmek için seçenler annenin ve yavrularının sağlığını
tehlikeye atmamak için gerekli anatomik, fizyolojik ve davranış
karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.
Ev ve süs hayvanları ile kontrollü hayvanlardan, doğal yaşama ortamlarına
tekrar uyum sağlayamayacak durumda olanlar terk edilemez; beslenemeyeceği ve iklimine uyum sağlayamayacağı ortama bırakılamaz. Ancak, yeniden
sahiplendirme yapılabilir ya da hayvan bakımevlerine teslim edilebilir.

*Sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanların korunması*

*MADDE 6.* - Sahipsiz ya da güçten düşmüş hayvanların, 3285 sayılı Hayvan
Sağlığı Zabıtası Kanununda öngörülen durumlar dışında öldürülmeleri
yasaktır.
Güçten düşmüş hayvanlar ticarî ve gösteri amaçlı veya herhangi bir şekilde
binicilik ve taşımacılık amacıyla çalıştırılamaz.
Sahipsiz hayvanların korunması, bakılması ve gözetimi için yürürlükteki
mevzuat hükümleri çerçevesinde, yerel yönetimler yetki ve sorumluluklarına
ilişkin düzenlemeler ile çevreye olabilecek olumsuz etkilerini gidermeye
yönelik tedbirler, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığı ile
eşgüdüm sağlanarak, diğer ilgili kuruluşların da görüşü alınmak suretiyle
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların en hızlı şekilde yerel yönetimlerce
kurulan veya izin verilen hayvan bakımevlerine götürülmesi zorunludur. Bu
hayvanların öncelikle söz konusu merkezlerde oluşturulacak müşahede
yerlerinde tutulması sağlanır. Müşahede yerlerinde kısırlaştırılan, aşılanan
ve rehabilite edilen hayvanların kaydedildikten sonra öncelikle alındıkları
ortama bırakılmaları esastır.
Sahipsiz veya güçten düşmüş hayvanların toplatılması ve hayvan
bakımevlerinin çalışma usul ve esasları, ilgili kurum ve kuruluşların
görüşleri alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir. Hayvan
bakımevleri ve hastanelerin kurulması amacıyla Hazineye ait araziler
öncelikle tahsis edilir. Amacı dışında kullanıldığı tespit edilen arazilerin
tahsisi iptal edilir.
Hiçbir kazanç ve menfaat sağlamamak kaydıyla sadece insanî ve vicdanî
amaçlarla sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen şartları taşıyan gerçek ve tüzel kişilere; belediyeler,
orman idareleri, Maliye Bakanlığı, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı
tarafından, mülkiyeti idarelerde kalmak koşuluyla arazi ve buna ait binalar
ve demirbaşlar tahsis edilebilir. Tahsis edilen arazilerin üzerinde amaca
uygun tesisler ilgili Bakanlığın/İdarenin izni ile yapılır.

İKİNCİ BÖLÜM
Hayvanlara Müdahaleler
*Cerrahi müdahaleler*

*MADDE 7.* - Hayvanlara tıbbî ve cerrahi müdahaleler sadece veteriner
hekimler tarafından yapılır.
Kontrolsüz üremenin önlenmesi için, hayvanlara acı vermeden kısırlaştırma
müdahaleleri yapılır.

*Yasak müdahaleler*

*MADDE 8.* - Bir hayvan neslini yok edecek her türlü müdahale yasaktır.
Hayvanların, yaşadıkları sürece, tıbbî amaçlar dışında organ veya
dokularının tümü ya da bir bölümü çıkarılıp alınamaz veya tahrip edilemez.
Ev ve süs hayvanının dış görünüşünü değiştirmeye yönelik veya diğer tedavi
edici olmayan kuyruk ve kulak kesilmesi, ses tellerinin alınması ve tırnak
ve dişlerinin sökülmesine yönelik cerrahi müdahale yapılması yasaktır. Ancak
bu yasaklamalara; bir veteriner hekimin, veteriner hekimliği uygulamaları
ile ilgili tıbbî sebepler veya özel bir hayvanın yararı için gerektiğinde
tedavi edici olmayan müdahaleyi gerekli görmesi veya üremenin önlenmesi
durumlarında izin verilebilir.
Bir hayvana tıbbî amaçlar dışında, onun türüne ve etolojik özelliklerine
aykırı hale getirecek şekilde ve dozda hormon ve ilaç vermek, çeşitli
maddelerle doping yapmak, hayvanların türlerine has davranış ve fizikî
özelliklerini yapay yöntemlerle değiştirmek yasaktır.

*Hayvan deneyleri*

*MADDE 9.* - Hayvanlar, bilimsel olmayan teşhis, tedavi ve deneylerde
kullanılamazlar.
Tıbbî ve bilimsel deneylerin uygulanması ve deneylerin hayvanları koruyacak
şekilde yapılması ve deneylerde kullanılacak hayvanların uygun biçimde
bakılması ve barındırılması esastır.
Başkaca bir seçenek olmaması halinde, hayvanlar bilimsel çalışmalarda deney
hayvanı olarak kullanılabilir.
Hayvan deneyi yapan kurum ve kuruluşlarda bu deneylerin yapılmasına kendi
bünyelerinde kurulmuş ve kurulacak etik kurullar yoluyla izin verilir.
Etik kurulların kuruluşu, çalışma usul ve esasları, Tarım ve Köyişleri
Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığının ve ilgili kuruluşların görüşleri alınarak
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Deney hayvanlarının yetiştirilmesi, beslenmesi, barındırılması, bakılması,
deney hayvanı besleyen, tedarik eden ve kullanıcı işletmelerin tescil
edilmesi, çalışan personelin nitelikleri, tutulacak kayıtlar, ne tür
hayvanların yetiştirileceği ve deney hayvanı besleyen, tedarik eden ve
kullanıcı işletmelerin uyacağı esaslar Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca
çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hayvanların Ticareti ve Eğitilmesi

*Hayvanların ticareti*
*
MADDE 10.* - Satılırken; hayvanların sağlıklarının iyi, barındırıldıkları
yerin temiz ve sağlık şartlarına uygun olması zorunludur.
Çiftlik hayvanlarının bakımı, beslenmesi, nakliyesi ve kesimi esnasında
hayvanların refahı ve güvenliğinin sağlanması hususundaki düzenlemeler Tarım
ve Köyişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yabani hayvanların ticaretine ilişkin düzenlemeler Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.
Ev ve süs hayvanlarının üretimini ve ticaretini yapanlar, annenin ve
yavrularının sağlığını tehlikeye atmamak için gerekli anatomik, fizyolojik
ve davranış karakteristikleri ile ilgili önlemleri almakla yükümlüdür.
Hayvanların ticarî amaçla film çekimi ve reklam için kullanılması ile ilgili
hususlar izne tâbidir. Bu izne ait usul ve esaslar ilgili kuruluşların
görüşü alınarak Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Bir hayvan; acı, ıstırap ya da zarar görecek şekilde, film çekimi, gösteri,
reklam ve benzeri işler için kullanılamaz.
Deney hayvanlarının ithalat ve ihracatı izne tâbidir. Bu izin, Bakanlığın
görüşü alınarak Tarım ve Köyişleri Bakanlığınca verilir.
Hasta, sakat ve yaşlı durumda bulunan veya iyileşemeyecek derecede ağrısı
veya acısı olan bir hayvanı usulüne uygun kesmek ya da ağrısız öldürme
amacından başka bir amaçla birine devretmek, satmak veya almak yasaktır.

*Eğitim*

*MADDE 11.* - Hayvanlar, doğal kapasitesini veya gücünü aşacak şekilde veya
yaralanmasına, gereksiz acı çekmesine, kötü alışkanlıklara özendirilmesine
neden olacak yöntemlerle eğitilemez.
Hayvanları başka bir canlı hayvanla dövüştürmek yasaktır. Folklorik amaca
yönelik, şiddet içermeyen geleneksel gösteriler, Bakanlığın uygun görüşü
alınarak il hayvanları koruma kurullarından izin alınmak suretiyle
düzenlenebilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Hayvanların Kesimi, Öldürülmesi ve Yasaklar

*Hayvanların kesimi*

*MADDE 12.* - Hayvanların kesilmesi; dini kuralların gerektirdiği özel
koşullar dikkate alınarak hayvanı korkutmadan, ürkütmeden, en az acı verecek
şekilde, hijyenik kurallara uyularak ve usulüne uygun olarak bir anda
yapılır. Hayvanların kesiminin ehliyetli kişilerce yapılması sağlanır.
Dini amaçla kurban kesmek isteyenlerin kurbanlarını dini hükümlere, sağlık
şartlarına, çevre temizliğine uygun olarak, hayvana en az acı verecek
şekilde bir anda kesimi, kesim yerleri, ehliyetli kesim yapacak kişiler ve
ilgili diğer hususlar Bakanlık, kurum ve kuruluşların görüşü alınarak,
Diyanet İşleri Başkanlığının bağlı olduğu Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.

*Hayvanların öldürülmesi*

*MADDE 13*. - Kanunî istisnalar ile tıbbî ve bilimsel gerekçeler ve gıda
amaçlı olmayan, insan ve çevre sağlığına yönelen önlenemez tehditler bulunan
acil durumlar dışında yavrulama, gebelik ve süt anneliği dönemlerinde
hayvanlar öldürülemez.
Öldürme işleminden sorumlu kişi ve kuruluşlar, hayvanın kesin olarak
öldüğünden emin olunduktan sonra, hayvanın ölüsünü usulüne uygun olarak
bertaraf etmek veya ettirmekle yükümlüdürler. Öldürme esas ve usulleri
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

*Yasaklar*

*MADDE 14.* - Hayvanlarla ilgili yasaklar şunlardır:
a) Hayvanlara kasıtlı olarak kötü davranmak, acımasız ve zalimce işlem
yapmak, dövmek, aç ve susuz bırakmak, aşırı soğuğa ve sıcağa maruz bırakmak,
bakımlarını ihmal etmek, fiziksel ve psikolojik acı çektirmek.
b) Hayvanları, gücünü aştığı açıkça görülen fiillere zorlamak.
c) Hayvan bakımı eğitimi almamış kişilerce ev ve süs hayvanı satmak.
d) Ev ve süs hayvanlarını onaltı yaşından küçüklere satmak.
e) Hayvanların kesin olarak öldüğü anlaşılmadan, vücutlarına müdahalelerde
bulunmak.
f) Kesim hayvanları ve 4915 sayılı Kanun çerçevesinde avlanmasına ve özel
üretim çiftliklerinde kesim hayvanı olarak üretimine izin verilen av
hayvanları ile ticarete konu yabani hayvanlar dışındaki hayvanları, et
ihtiyacı amacıyla kesip ya da öldürüp piyasaya sürmek.
g) Kesim için yetiştirilmiş hayvanlar dışındaki hayvanları ödül, ikramiye ya
da prim olarak dağıtmak.
h) Tıbbî gerekçeler hariç hayvanlara ya da onların ana karnındaki
yavrularına veya havyar üretimi hariç yumurtalarına zarar verebilecek sunî
müdahaleler yapmak, yabancı maddeler vermek.
ı) Hayvanları hasta, gebelik süresinin 2/3'ünü tamamlamış gebe ve yeni ana
iken çalıştırmak, uygun olmayan koşullarda barındırmak.
j) Hayvanlarla cinsel ilişkide bulunmak, işkence yapmak.
k) Sağlık nedenleri ile gerekli olmadıkça bir hayvana zor kullanarak yem
yedirmek, acı, ıstırap ya da zarar veren yiyecekler ile alkollü içki,
sigara, uyuşturucu ve bunun gibi bağımlılık yapan yiyecek veya içecekler
vermek.
l) Pitbull Terrier, Japanese Tosa gibi tehlike arz eden hayvanları üretmek;
sahiplendirilmesini, ülkemize girişini, satışını ve reklamını yapmak; takas
etmek, sergilemek ve hediye etmek.

ÜÇÜNCÜ KISIM
Hayvan Koruma Yönetimi

BİRİNCİ BÖLÜM
Mahallî Hayvan Koruma Kurulları Teşkilât, Görev ve Sorumluluklar

*İl hayvanları koruma kurulu*

*MADDE 15.* - Her ilde il hayvanları koruma kurulu, valinin başkanlığında,
sadece hayvanların korunması ve mevcut sorunlar ile çözümlerine yönelik
olmak üzere toplanır.
Bu toplantılara;
a) Büyükşehir belediyesi olan illerde büyükşehir belediye başkanları,
büyükşehire bağlı ilçe belediye başkanları, büyükşehir olmayan illerde
belediye başkanları,
b) İl çevre ve orman müdürü,
c) İl tarım müdürü,
d) İl sağlık müdürü,
e) İl millî eğitim müdürü,
f) İl müftüsü,
g) Belediyelerin veteriner işleri müdürü,
h) Veteriner fakülteleri olan yerlerde fakülte temsilcisi,
ı) Münhasıran hayvanları koruma ile ilgili faaliyet gösteren gönüllü
kuruluşlardan valilik takdiri ile seçilecek en çok iki temsilci,
j) İl veya bölge veteriner hekimler odasından bir temsilci,
Katılır.
Kurul başkanı gerekli gördüğü durumlarda konuyla ilgili olarak diğer kurum
ve kuruluşlardan yetkili isteyebilir.
İl hayvan koruma kurulu sekretaryasını, il çevre ve orman müdürlüğü yürütür.
Kurul, çalışmalarının sonucunu, önemli politika, strateji, uygulama,
inceleme ve görüşleri Bakanlığa bildirir. İllerde temsilciliği bulunmayan
kuruluş var ise il hayvan koruma kurulları diğer üyelerden oluşur. Kurul,
kurul başkanı tarafından toplantıya çağrılır.
İl hayvan koruma kurulunun çalışma esas ve usulleri Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.

*İl hayvanları koruma kurulunun görevleri*

*MADDE 16.* - Hayvanları koruma kurulu münhasıran hayvanların korunması,
sorunların tespiti ve çözümlerini karara bağlamak üzere; av ve yaban
hayvanlarının ve yaşama alanlarının korunması ve avcılığın düzenlenmesi
hususlarında alınmış olan Merkez Av Komisyonu kararlarını göz önünde
bulundurarak;
a) Hayvanların korunması ve kullanılmasında onların yasal temsilciliği
niteliği ile bu Kanunda belirtilen görevleri yerine getirmek,
b) İl sınırları içinde hayvanların korunmasına ilişkin sorunları belirleyip,
koruma sorunlarının çözüm tekliflerini içeren yıllık, beş yıllık ve on
yıllık plân ve projeler yapmak, yıllık hedef raporları hazırlayıp Bakanlığın
uygun görüşüne sunmak, Bakanlığın olumlu görüşünü alarak hayvanların
korunması amacıyla her türlü önlemi almak,
c) Hazırlanan uygulama programlarının uygulanmasını sağlamak ve sonuçtan
Bakanlığa bilgi vermek,
d) Hayvanların korunması ile ilgili olarak çeşitli kişi, kurum ve
kuruluşların il düzeyindeki faaliyetlerini izlemek, yönlendirmek ve bu
konuda gerekli eşgüdümü sağlamak,
e) İlde kurulacak olan hayvan bakımevleri ve hayvan hastanelerini
desteklemek, geliştirmek ve gerekli önlemleri almak,
f) Yerel hayvan koruma gönüllülerinin müracaatlarını değerlendirmek,
g) Hayvan sevgisi, korunması ve yaşatılması ile ilgili eğitici faaliyetler
düzenlemek,
j) Bu Kanuna göre çıkarılacak mevzuatla verilecek görevleri yapmak,
İle görevli ve yükümlüdür.
İKİNCİ BÖLÜM
Denetim ve Hayvan Koruma Gönüllüleri
*Denetim *

*MADDE 17.* - Bu Kanun hükümlerine uyulup uyulmadığını denetleme yetkisi
Bakanlığa aittir. Gerektiğinde bu yetki Bakanlıkça mahallin en büyük mülkî
amirine yetki devri suretiyle devredilebilir.
Denetim elemanlarının nitelikleri ve denetime ilişkin usul ve esaslar ile
kayıt ve izleme sistemi kurma, bildirim yükümlülüğü ile bunları verecekler
hakkındaki usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yerel yönetimler, ev ve süs hayvanları ile sahipsiz hayvanların kayıt altına
alınması ile ilgili işlemleri yapmakla yükümlüdürler.
Yerel hayvan koruma görevlilerinin sorumlulukları
MADDE 18. - Özellikle kedi ve köpekler gibi sahipsiz hayvanların kendi
mekânlarında, bulundukları bölge ve mahallerde yaşamaları sorumluluğunu
üstlenen gönüllü kişilere yerel hayvan koruma görevlisi adı verilir. Bu
görevliler, hayvan koruma dernek ve vakıflarına üye ya da bu konuda faydalı
hizmetler yapmış kişiler arasından il hayvan koruma kurulu tarafından her
yıl için seçilir. Yerel hayvan koruma görevlileri görev anında belgelerini
taşımak zorundadır ve bu belgelerin her yıl yenilenmesi gerekir. Olumsuz
faaliyetleri tespit edilen kişilerin belgeleri iptal edilir. Yerel hayvan
görevlilerinin görev ve sorumluluklarına, bu kişilere verilecek belgelere,
bu belgelerin iptaline ve verilecek eğitime ilişkin usul ve esaslar
Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.
Yerel hayvan koruma görevlileri; bölge ve mahallerindeki, öncelikle köpekler
ve kediler olmak üzere, sahipsiz hayvanların bakımları, aşılarının
yapılması, aşılı hayvanların markalanması ve kayıtlarının tutulmasının
sağlanması, kısırlaştırılması, saldırgan olanların eğitilmesi ve
sahiplendirilmelerinin yapılması için yerel yönetimler tarafından kurulan
hayvan bakımevlerine gönderilmesi gibi yapılan tüm faaliyetleri yerel
yönetimler ile eşgüdümlü olarak yaparlar.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Hayvanların Korunmasının Desteklenmesi

*Mali destek*

*MADDE 19*. - Ev ve süs hayvanlarının korunması amacıyla bakımevleri ve
hastaneler kurmak; buralarda bakım, rehabilitasyon, aşılama ve kısırlaştırma
gibi faaliyetleri yürütmek için, başta yerel yönetimler olmak üzere diğer
ilgili kurum ve kuruluşlara Bakanlıkça uygun görülen miktarlarda mali destek
sağlanır. Bu amaçla Bakanlık bütçesine gerekli ödenek konulur. Bu ödeneğin
kullanımına ilişkin esas ve usuller, Maliye Bakanlığının olumlu görüşü
alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak yönetmelikle belirlenir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Diğer Hükümler
*Eğitici yayınlar*

*MADDE 20.* - Hayvanların korunması ve refahı amacıyla; yaygın ve örgün
eğitime yönelik programların yapılması, radyo ve televizyon programlarında
bu konuya yer verilmesi esastır. Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu ile özel
televizyon kanallarına ait televizyon programlarında ayda en az iki saat,
özel radyo kanallarının programlarında ise ayda en az yarım saat eğitici
yayınların yapılması zorunludur. Bu yayınların % 20'sinin izlenme ve
dinlenme oranı en yüksek saatlerde yapılması esastır. Radyo ve Televizyon
Üst Kurulu görev alanına giren hususlarda bu maddenin takibi ile yükümlüdür.

*Trafik kazaları*

*MADDE 21*. - Bir hayvana çarpan ve ona zarar veren sürücü, onu en yakın
veteriner hekim ya da tedavi ünitesine götürmek veya götürülmesini sağlamak
zorundadır.

*Hayvanat bahçeleri*

*MADDE 22.* - İşletme sahipleri ve belediyeler hayvanat bahçelerini, doğal
yaşama ortamına en uygun şekilde tanzim etmekle ve ettirmekle yükümlüdürler.
Hayvanat bahçelerinin kuruluşu ile çalışma usul ve esasları Tarım ve
Köyişleri Bakanlığının görüşü alınmak suretiyle Bakanlıkça çıkarılacak
yönetmelikle belirlenir.

*Yasak ve izinler*

*MADDE 23.* - Bu Kanun kapsamında olan ev ve süs hayvanlarının ticaretinin
yapılması, ithalatı ve ihracatı ile her ne şekilde olursa olsun, ülkeden
çıkarılması ve sokulması ile ilgili her türlü izin ve işlemlerde Bakanlığın
görüşü alınmak kaydıyla Tarım ve Köyişleri Bakanlığı yetkilidir. Tarım ve
Köyişleri Bakanlığının ilgili birimlerince, yıl içinde yapılan ithalat ve
ihracat ile ilgili bilgiler Bakanlığa bildirilir.

*Koruma altına alma*

*MADDE 24.* - Bu Kanunun hayvanları korumaya yönelik hükümlerine aykırı
hareket eden ve bu suretle bulundurduğu hayvanların bakımını ciddi şekilde
ihmal eden ya da onlara ağrı, acı veya zarar veren kişilerin denetimle
yetkili merci tarafından hayvan bulundurması yasaklanır ve hayvanlarına el
konulur. Söz konusu hayvan yeniden sahiplendirilir ya da koruma altına
alınır.

DÖRDÜNCÜ KISIM
Cezai Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM
İdari Para Cezası Verme Yetkisi, Cezalar, Ödeme Süresi, Tahsil ve İtiraz
*İdarî para cezası verme yetkisi*

*MADDE 25.* - Bu Kanunda öngörülen idarî para cezaları bu Kanunun 17 nci
maddesinde belirtilen denetime yetkili merci tarafından verilir.

*İdari para cezalarına itiraz*

*MADDE 26*. - İdarî para cezalarına karşı cezanın tebliği tarihinden
itibaren onbeş gün içinde idare mahkemesine dava açılabilir. Davanın açılmış
olması idarece verilen cezanın yerine getirilmesini durdurmaz. Bu konuda
idare mahkemelerinin verdiği kararlar kesindir.

*İdarî para cezalarının ödenme süresi ve tahsili*

*MADDE 27.* - İdarî para cezalarının ödenme süresi cezanın tebliği
tarihinden itibaren otuz gündür.
Ceza vermeye yetkili merciler tarafından, Bakanlıkça bastırılan ve dağıtılan
makbuz karşılığında verilen para cezaları, ilgilileri tarafından mahallin en
büyük mal memurluğuna yatırılır. Yatırılan paranın % 80'i ilgili belediyeye
takip eden ay içinde aktarılır. Bu para, tahsisi mahiyette olup amacı
dışında kullanılamaz. Bu Kanuna göre verilecek idarî para cezalarında
kullanılacak makbuzların şekli, dağıtımı ve kontrolü ile ilgili esas ve
usuller yönetmelikle belirlenir.
Öngörülen süre içinde ödenmeyen para cezaları, gecikme zammı ile birlikte
6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre
tahsil edilir.

*Cezalar*

*MADDE 28.* - Bu Kanun hükümlerine aykırı davrananlara aşağıdaki cezalar
verilir:
a) 4 üncü maddenin (k) bendinin ikinci cümlesi hükmüne aykırı davrananlara,
hayvan başına ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası.
b) 5 inci maddenin birinci, ikinci, üçüncü ve altıncı fıkralarında öngörülen
hayvanların sahiplenilmesi ve bakımı ile ilgili yasaklara ve yükümlülüklere
uymayan ve alınması gereken önlemleri almayanlara hayvan başına ellimilyon
lira, yedinci fıkrasında öngörülen yükümlülük ve yasaklara uymayanlara
hayvan başına yüzellimilyon lira idarî para cezası.
c) 6 ncı maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına
beşyüzmilyon lira idarî para cezası.
d) 7 nci maddede yazılan cerrahi amaçlı müdahaleler ile ilgili hükümlere
aykırı davrananlara hayvan başına yüzellimilyon lira idarî para cezası.
e) 8 inci maddenin birinci fıkrasında yazılı, bir hayvan neslini yok edecek
müdahalede bulunanlara hayvan başına yedibuçukmilyar lira idarî para cezası;
ikinci, üçüncü ve dördüncü fıkralarına uymayanlara hayvan başına birmilyar
lira idarî para cezası.
f) 9 uncu maddede ve çıkarılacak yönetmeliklerinde belirtilen hususlara
uymayanlara hayvan başına ikiyüzellimilyon lira; yetkisi olmadığı halde
hayvan deneyi yapanlara hayvan başına birmilyar lira idarî para cezası.
g) 10 uncu maddede belirtilen hayvan ticareti izni almayanlara ve bu
konudaki yasaklara ve yönetmelik hükümlerine aykırı davrananlara
ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası.
h) 11 inci maddenin birinci fıkrasındaki eğitim ile ilgili yasaklara aykırı
davrananlara birmilyarikiyüzellimilyon lira, ikinci fıkrasına aykırı
davrananlara hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira idarî para cezası.
ı) 12 nci maddenin birinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına
beşyüzmilyon lira; ikinci fıkrasına aykırı hareket edenlere hayvan başına
birmilyarikiyüzellimilyon lira idarî para cezası.
j) 13 üncü madde hükümlerine aykırı davrananlara, öldürülen hayvan başına
beşyüzmilyon lira idarî para cezası, aykırı davranışların işletmelerce
gösterilmesi halinde öldürülen hayvan başına birmilyarikiyüzellimilyon lira
idarî para cezası.
k) 14 üncü maddenin (a), (b), (c), (d), (e), (g), (h), (ı), (j) ve (k)
bentlerine aykırı davrananlara ikiyüzellimilyon lira idarî para cezası; (f)
ve (l) bentlerine aykırı davrananlara hayvan başına ikimilyarbeşyüzmilyon
lira idarî para cezası verilir, kesilmiş ve canlı hayvanlara el konulur.
l) RTÜK'ün takibi sonucunda 20 nci maddeye aykırı hareket ettiği tespit
edilen ulusal radyo ve televizyon kurum ve kuruluşlarına maddenin ihlal
edildiği her ay için beşmilyar lira idarî para cezası.
m) 21 inci maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına ikiyüzellimilyon
lira idarî para cezası.
n) 22 nci maddeye uymayanlara, hayvanat bahçelerinde kötü şartlarda
barındırdıkları hayvan başına altıyüzmilyon lira idarî para cezası.
o) 23 üncü maddeye aykırı hareket edenlere hayvan başına
ikimilyarbeşyüzmilyon lira idarî para cezası.
Bu maddenin (b) bendinde atıfta bulunulan 5 inci maddenin birinci, ikinci ve
beşinci fıkraları ile (o) bendi dışında kalan fiillerin, veteriner hekim,
veteriner sağlık teknisyeni, hayvan koruma gönüllüsü, hayvan koruma derneği
üyeleri, hayvan koruma vakfı üyeleri, hayvan toplama, gözetim altına alma,
bakma, koruma ile görevlendirilmiş olan kişilerce işlenmesi halinde
verilecek ceza iki kat artırılarak uygulanır.
Bu maddede yazılı idarî para cezaları, her takvim yılı başından geçerli
olmak üzere, o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun
mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden
değerleme oranında artırılarak uygulanır.
BEŞİNCİ KISIM
Çeşitli, Son ve Geçici Hükümler

BİRİNCİ BÖLÜM
Çeşitli Hükümler

*Birden fazla hükmün ihlâli*
*MADDE 29*. - Bu Kanunda suç olarak öngörülen fiiller başka kanunlara göre
de suç ise, en ağır cezayı gerektiren kanun hükümleri uygulanır.
Fiili ile bu Kanunun birden fazla hükmünü ihlal edenlere daha ağır olan ceza
verilir.

*Fiillerin tekrarı*

*MADDE 30.* - Bu Kanunda, ceza hükmü altına alınmış fiillerin tekrarı
halinde para cezaları bir kat, daha fazla tekrarı halinde üç kat artırılarak
verilir.

İKİNCİ BÖLÜM
Son ve Geçici Hükümler

*Saklı hükümler*

*MADDE 31*. - 4915 sayılı Kara Avcılığı Kanunu, 3285 sayılı Hayvan Sağlığı
ve Zabıtası Kanunu, 4631 sayılı Hayvan Islahı Kanunu ile 1380 sayılı Su
Ürünleri Kanunu hükümleri saklıdır.

*GEÇİCİ MADDE 1.* - Bu Kanunun 14 üncü maddesinin (l) bendinde belirtilen
hayvanlardan, yurda bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce sokulmuş
olanların sahipleri; üç ay içerisinde hayvan koruma kurullarına bildirimde
bulunarak bunları kayıt altına aldırmak; altı ay içerisinde kısırlaştırarak
kısırlaştırıldıklarına ilişkin belgeleri il hayvan koruma kurullarına teslim
etmek zorundadırlar.

*GEÇİCİ MADDE 2.* - Bu Kanun gereğince çıkarılması gerekli bulunan
yönetmelikler, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren bir yıl içinde
hazırlanır.

*Yürürlük*

*MADDE 32.* - Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

*Yürütme*

*MADDE 33.* - Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.

*MADDE 1.* - Bu Kanunun amacı; hayvanların rahat yaşamlarını ve hayvanlara
iyi ve uygun muamele edilmesini temin etmek, hayvanların acı, ıstırap ve
eziyet çekmelerine karşı en iyi şekilde korunmalarını, her türlü
mağduriyetlerinin önlenmesini sağlamaktır.

*Kapsam*

*MADDE 2.* - Bu Kanun, amaç maddesi doğrultusunda yapılacak düzenlemeleri,
alınacak önlemleri, sağlanacak eşgüdümü, denetim, sınırlama ve yükümlülükler
ile tâbi olunacak cezaî hükümleri kapsar.

*Tanımlar*

*MADDE 3*. - Bu Kanunda geçen terimlerden;
a)Yaşama ortamı: Bir hayvanın veya hayvan topluluğunun doğal olarak yaşadığı
yeri,
b) Etoloji: Bir hayvan türünün doğuştan gelen, kendine özgü davranışlarını
inceleyen bilim dalını,
c) Ekosistem: Canlıların kendi aralarında ve cansız çevreleriyle
ilişkilerini bir düzen içinde yürüttükleri biyolojik, fiziksel ve kimyasal
sistemi,
d) Tür: Birbirleriyle çiftleşebilen ve üreme yeteneğine sahip verimli döller
verebilen populasyonları,
e) Evcil hayvan: İnsan tarafından kültüre alınmış ve eğitilmiş hayvanları,
f) Sahipsiz hayvan: Barınacak yeri olmayan veya sahibinin ya da
koruyucusunun ev ve arazisinin sınırları dışında bulunan ve herhangi bir
sahip veya koruyucunun kontrolü ya da doğrudan denetimi altında bulunmayan
evcil hayvanları,
g) Güçten düşmüş hayvan: Bulaşıcı ve salgın hayvan hastalıkları haricinde
yaşlanma, sakatlanma, yaralanma ve hastalanma gibi çeşitli nedenlerle fizikî
olarak iş yapabilme yeteneğini kaybetmiş binek ve yük hayvanlarını,
h)Yabani hayvan: Doğada serbest yaşayan evcilleştirilmemiş ve kültüre
alınmamış omurgalı ve omurgasız hayvanları,
ı) Ev ve süs hayvanı: İnsan tarafından özellikle evde, işyerlerinde ya da
arazisinde özel zevk ve refakat amacıyla muhafaza edilen veya edilmesi
tasarlanan bakımı ve sorumluluğu sahiplerince üstlenilen her türlü hayvanı,
j) Kontrollü hayvan: Bir kişi, kuruluş, kurum ya da tüzel kişilik tarafından
sahiplenilen, bakımı, aşıları, periyodik sağlık kontrolleri yapılan
işaretlenmiş kayıt altındaki ev ve süs hayvanlarını,
k) Hayvan bakımevi: Hayvanların rehabilite edileceği bir tesisi,
l) Deney: Herhangi bir hayvanın acı, eziyet, üzüntü veya uzun süreli hasara
neden olacak deneysel ya da diğer bilimsel amaçlarla kullanılmasını,
m) Deney hayvanı: Deneyde kullanılan ya da kullanılacak olan hayvanı,
n) Kesim hayvanı: Gıda amaçlı kesimi yapılan hayvanları,
o) Bakanlık: Çevre ve Orman Bakanlığını,
İfade eder.

*İlkeler*

*MADDE 4.* - Hayvanların korunmasına ve rahat yaşamalarına ilişkin temel
ilkeler şunlardır:
a) Bütün hayvanlar eşit doğar ve bu Kanun hükümleri çerçevesinde yaşama
hakkına sahiptir.
b) Evcil hayvanlar, türüne özgü hayat şartları içinde yaşama özgürlüğüne
sahiptir. Sahipsiz hayvanların da, sahipli hayvanlar gibi yaşamları
desteklenmelidir.
c) Hayvanların korunması, gözetilmesi, bakımı ve kötü muamelelerden uzak
tutulması için gerekli önlemler alınmalıdır.
d) Hiçbir maddî kazanç ve menfaat amacı gütmeksizin, sadece insanî ve
vicdanî sorumluluklarla, sahipsiz ve güçten düşmüş hayvanlara bakan veya
bakmak isteyen ve bu Kanunda öngörülen koşulları taşıyan gerçek ve tüzel
kişilerin teşviki ve bu kapsamda eşgüdüm sağlanması esastır.
e) Nesli yok olma tehlikesi altında bulunan tür ve bunların yaşama
ortamlarının korunması esastır.
f) Yabani hayvanların yaşama ortamlarından koparılmaması, doğada serbestçe
yaşayan bir hayvanın yakalanıp özgürlükten yoksun bırakılmaması esastır.
g) Hayvanların korunması ve rahat yaşamalarının sağlanmasında; insanlarla
diğer hayvanların hijyen, sağlık ve güvenlikleri de dikkate alınmalıdır.
h) Hayvanların türüne özgü şartlarda bakılması, beslenmesi, barındırılma ve
taşınması esastır.
ı) Hayvanları taşıyan ve taşıtanlar onları türüne ve özelliğine uygun ortam
ve şartlarda taşımalı, taşıma sırasında beslemeli ve bakımını yapmalıdırlar.

j) Yerel yönetimlerin, gönüllü kuruluşlarla işbirliği içerisinde, sahipsiz
ve güçten düşmüş hayvanların korunması için hayvan bakımevleri ve hastaneler
kurarak onların bakımlarını ve tedavilerini sağlamaları ve eğitim
çalışmaları yapmaları esastır.
k) Kontrolsüz üremeyi önlemek amacıyla, toplu yaşanan yerlerde beslenen ve
barındırılan kedi ve köpeklerin sahiplerince kısırlaştırılması esastır.
Bununla birlikte, söz konusu hayvanlarını yavrulatmak isteyenler, doğacak
yavruları belediyece kayıt altına aldırarak bakmakla ve/veya dağıtımını
yapmakla yükümlüdür.

Alıntıdır.