Kırcaali Vikipedi, özgür ansiklopedi Kırcaali[1] ya da
Kırcali[2][3][4][5] (Bulgarca:
Кърджали–Kardzhali, yerel Türkçede:
Gırcalı), güney-doğu Bulgaristan'da, Kırcaali ilinin ve Kırcaali Belediyesinin şehir merkezi nüfusu 76.232 kişidir
(2006 verileri). Demiryolun istasyonu bulunmaktadır. Hasköy (Хасково) ve Gümülcine (Yunanistan) karayolları bulunur.
Coğrafya
Doğu Rodop dağlarının ovasında, Arda ırmağının kıyısında bulunan kent. Sofya'dan 259, Filibe'den 90 kilometre uzaklıkta bulunan Kırcaali‚ Hasköy şehrinden ise sadece 50 kilometre uzaklıkta. Şehrin 15 km uzağında Perperikon antik kenti yer almaktadır. Ayrıca Kırcaali Avrupa Ulaştırma Koridorları programı kapsamında 9. koridorun geçtiği şehirlerden biridir.[6]
İklim
Bölgenin klimasi, yıl içinde güneşli günlerin çok olduğu, yumuşak ve yağmurlu Akdeniz geçiş iklimidir. Kış, nispeten yumuşaktır. Ortalama sıcaklık, 0 °С civarındadır. Yaz ise sıcak ve güneşlidir, ortalama sıcaklık ise 24 °С dir.
Tarih
3000 yıl boyunca bu bölge, farklı medeniyetlerin ve kültürlerin beşik noktası olmuştur. Burası Trakların, Antik Yunanların ve Romalıların; Slavların, Önbulgarların, Bizanslıların ve Türklerin kesişme noktası olmuştur.
Bu bölgede ilk yaşayanların Trakyalılar olduğu zannedilmektedir. 6. yüzyılda Arda Nehri'nin orta kısmına Önbulgarlar ve Slavlar yerleşmiştir.
Modern Kırcaali, 1607 yılında Karamanoğulları beyliğinin yıkılmasıyla Balkanlar'a gönderilen yöre ahalisi(Antalya, Mersin, Konya, Karaman, Adana) tarafından Kırcaali adıyla kuruldu. 1878 Berlin Antlaşmasına göre, Doğu Rumeli ilinde kaldı; bu ilimizin Bulgaristan Prensliğinekatılmasından sonra, şehir Türkiye'ye bırakıldı; Balkan savaşında (1912-13) Bulgarlarca işgal edildi. Zengin Osmanlı mirasıyla uzun yıllar rodopların en gelişmiş kenti olmuştur.
Kırca-Ali'nin kendi adını taşıyan kentte Osmanlı döneminden kalma türbesi vardı.Şu anda kırcaali merkez caminin bahçesinde bulunmakta turbesi(pazarın yanında}
Kırcaali, Osmanlı devrinde ticaret yollarının üzerinde kaldığı için erken gelişmiş bir kenttir. Bu yüzden Kırcaalililer ticari zekalarıyla tanınırlar.
Demografik yapı
1920 yılında nüfusu 4.417, 1926 yılında 6.487 idi; bu yıllardan sonra kent pek hızlı bir gelişme gösterdi. 1910 yılında'da basılan bir Osmanlı salnamesine göre, Kırcaali'de yalnızca 226 Bulgar vardı, geri kalan nüfusun hepsi müslüman-türktü. 1950 öncesinde dahi nüfusunun hemen hemen tamamı Türk iken, zamanla Türklerin Türkiye'ye göçmesi ve yerlerine Bulgar ve Çingenelerin yerleşmesiyle demografik yapısı biraz değişmiştir. 1985'te dolaydaki üç köyle birleştirilen Kırcaali şehri Hasköy iline bağlandı.[
kaynak belirtilmeli]2001 Bulgaristan nüfus sayımında Kırcaali Valiliği geneli için 164.000 nüfus rakamı verilmiştir. Mensup olunan etnik grup ve anadil için beyana dayalı veriler 101.000-101.500 Türk, 55.000-57.000 Bulgar şeklindedir. Dini aidiyet konusunda 114.000 kişi Müslüman, 35.500 kişi Hristiyan olduklarını belirtmişler, 13.500 kişi bu konuda bildirimde bulunmamıştır. 55.000 Bulgar olmasına rağmen 35.000 hristiyanın olması Kırcaali'de 20.000 kadar Pomak'ın yaşadığını göstermektedir. Kırcaali'de 1.200 kadar da Roman olduğu anlaşılmaktadır. Kırcaali şehrinin nüfusu ise 2006 son verilerine göre 63.164'tür.
Politika
Yerel yönetimler tamamen Türklerin elindedir. 2005 Bulgaristan Genel Seçimleri'nde Kırcaali eyaletinden seçilen 5 milletvekilinden 5'i de Türktür. Türk azınlık ağırlıklı dps (dps) oyların % 67.32'sini almıştır. Kırcaali milletvekillerinin isimleri Ahmet Demir Doğan (HÖH Başkanı), Lütfü Ahmet Mestan, Remzi Durmuş Osman, Ünal Tasım ve Necmi Niyazi Ali'dir ve Kırcaali şehri belediye başkanı Hasan Aziz'dir.
Ekonomi
Kırcaali Bulgaristan'ın en hızlı gelişen şehirlerinden bir tanesi. Yıllık 30 milyon lev para akışı olmaktadır.
Makine, besin, tütün vb. sanayiileri ve oto montaj fabrikası bulunur. Arda ırmağı boyunca çıkarılan tütünün büyük bölümü burda depo edilir.
Toplum kurumları Kütüphane - Halk Kütüphanesi
- Ömer Lütfü Türk kütüphanesi
Tiyatro - Dimitır Dimov Drama ve Kukla tiyatrosu
- Kadriye Latifova Devlet Türk Müzik-Dram Tiyatrosu
Okul - Maden İşleri Koleji
- Plovdiv Paisiy Hilendarski Üniversitesi Lüben Karavelov Enstitüsü
- Hristo Botev Yabancı Dil Ağırlıklı Lisesi
- Aleko Konstantinov Ekonomi Meslek Lisesi
- Üstad Vladimir Dimitrov İlköğretim Okulu
- Aziz Kliment Ohridski İlköğretim Okulu
- P.R. Slaveykov İlköğretim Okulu
- Yordon Yovkov İlköğretim Okulu
- Papaz Paysiy İlköğretim Okulu
- Hristo Smirnenski İnşaat Teknik Okulu
- Vasil Levski Meslek Lisesi
- Kapitan Petko Voyvoda Elektroteknik ve Elektronik Meslek Lisesi
Müze
Kırcaali'deki Bölgesel Tarih Müzesi Güney Bulgaristan'ın en büyük müzelerinden bir tanesidir. Müze'de Perperikon ve Tatul harabelerinden bulunanlar sergilenmektedir. Yaklaşık 40.000 sergilenen eser vardır.
Dünya Kentleri: Kırcaali
