Stara Zagora Vikipedi, özgür ansiklopedi Coğrafya
Şehir, Stara Zagora Ovası'nda yer alır. Yukarı Trakya Düzlüğü'nün doğu kısmında, Orta Orman'ın, Sakar Dağı'nın, Manastır Tepesi'nin, Azizler Tepesi'nin ve denizden yüksekliği 137 metre olan Çırpan Tepesi'nin arasında uzanmaktadır. Sofya'dan karayoluyla 220 km, demiryoluyla 250 km'dir.
Şehir'in bulunduğu bölgenin iklimi Akdeniz'den gelen sıcak hava dalgasıyla bir geçiş iklimi özelliği göstermektedir. Bölgede, ülkede nadir karşılaşılan tropikal ağaç çeşitleri yetişir. Sedir, incir, defne, nar, badem, cennet elması, servi. Yıllık ortalama sıcaklık 13 °C'dir (Ocağın ortasında +1,0 °C ve Temmuz'un ortasında +24,0 °C). Yıllık ortalama yağıs miktarı 650 mm.
Stara Zagora'nın yaklaşık 16 kilometre kuzeybatısında Stara Zagora Kaplıcaları ve 15 kilometre kuzeyindeki Yagoda (Çilek) köyünde başka bir kaplıca kaynağı bulunur.
Tarih
Stara Zagora, Bulgaristan'ın ve Güneydoğu Avrupa'nın en eski şehirlerinden biri olduğu söylenmektedir. Buna delil olarak da, tarihte sekiz farklı isminin olması öne sürülmektedir:
Beroe,
Augusta Trajana,
Irinopopis,
Borui,
Vereia,
Eski Zağra,
Jeleznik ve
Stara Zagora.
Şehrin tarihi M.Ö. 5.-6. milenyumdaki neolitik yerleşimlerle başlar. Stara Zagora etrafındaki neolitik yerleşimler Avrupa'daki en iyi korunmuş olanıdır. Bakır madeni ise Avrupa'da işletilmiş en eski madendir. Günümüz şehri Trakçada muhtemelen demir anlamına gelen
Beroe adıyla Traklar tarafından kurulmuştur. Eski çağlarda madenlerden çıkartılan demir Stara Zagora'ya götürülüyormuş.[
kaynak belirtilmeli]Roma İmparatorluğu'nun en büyük imparatorlarından Trajan şehri yeniden inşa etti ve kendi ismini verdi: Ulpia Augusta Traiana. Roma İmparatorluğu döneminde orta ölçekli şehirlerden biriydi. Kendi parasını basmaya ve bunları İmparatorluğun en büyük ticaret ve ekonomi merkezlerine dağıtmaya hakkı vardı.[
kaynak belirtilmeli]
Zağra bölgesi, ilk kez 717 yılında Arapların Konstantinopolis'i kuşatması sırasında, Han Tervel'in piyadelerle ve atlılarla İmparatorluğa yardım götürüp, 30.000 kişilik Arap ordusunu mağlup etmesiyle Bulgar Krallığı topraklarına girdi. Minnet duydukları için Bizanslar da Merkezi Beroe ile birlikte Zağra bölgesini Bulgarlara bırakmışlardır. Bulgarlar şehre
Boruy (Beroe'nin bozulmuş formu ya da Eski Bulgarcadaki “Kale” anlamına gelen "Boru" kelimesi) demişlerdir. Daha sonra şehir kısa aralıklarla Bulgaristan ve Bizans arasında el değiştirmiştir. 784 yılında Bizans İmparatoriçesi İrina, şehri ziyaretiyle Genç Bulgar Devleti'nin saldırılarını engellemek için kale duvarları yeniletti ve şehre kendi ismini verdi: İrinopolis. Bulgar Krallığı'nın Bizans'a yenilip yönetimine girmesinden sonra şehir
Vereya diye isimlendirilmiştir.[
kaynak belirtilmeli]Osmanlı Devleti, 1372 yılında Koca Balkan Dağları'nın geçitlerine yakınlığıyla çok önemli bir stratejik pozisyona sahip şehri ele geçirdi. Çünkü geçitler bağımsız son Bulgar toprağı olan Tırnova Çarlığı'na gidiyordu. Osmanlılar farklı kültürlerden kalan engin tarihî mirasını görerek, şehri Zağra-i Atîk (Eski Zağra) diye isimlendirmişlerdir. Osmanlı devri içinde, daha sonra şehrin ismi, günümüzde de kullanılan Stara Zagora olarak değişmiştir. [6]
Osmanlı yönetiminde de şehir yeniden kültür ve ekonomi merkezi oldu. Şehrin adı Eski Zağra'lı Bulgarların isteği üzerine Bulgarca olarak 1878'den daha önce değiştirildi. Türkçe isme sahip hemen hemen bütün Bulgaristan şehir ve köy isimleri 1934 yılına kadar değiştirildi. 1854'te Eski Zağra entellektüelleri tarihte o bölgeden demir çıkartılmasını vurgulayarak şehrin adının Jeleznik (Bulgarcada “demiryolu”) olmasına karar verdiler (Beroe'den esinlenerek). Ancak bu isim uzun süre kalmadı; İstanbul'daki Kilise Konseyinin 1870'de Eski Zağra'da Piskoposluk kurmasıyla, Osmanlı Devleti'nin resmî belgelerinde Türkçe isminin Bulgarca çevirisi olan
Stara Zagora’nın kullanılmasına karar verildi.
Dr.İvan Bogorov, "Bulgar Bölgelerinde Birkaç Günlük Geziler (Nyakolko Dena Razhodka po Bılgarskite Mesta)" isimli kitabında Stara Zagora Ovası’nın, Rumeli'nin en verimli ve Bulgar nüfusu en fazla olan yerlerinden biri olduğunu yazmıştırGabrovo'daki Aprilov Lisesi’nin metot ve programlarına uygun olarak 1841'de şehre okul açılmıştır. 1863'te kızlar için de bir okul açılmıştır. Bu okullarda Neofit Rilski, İvan Bogorov, Petko Slaveykov gibi Bulgar aydınları dersler vermiştir ve Rayna Popgeorgieva, Vasil Levski vb. gibi aydınlar burada okumuşlardır. Bulgarların milli uyanış sürecinde önemli şahsiyetlerden olan Zahari Knyajevski, Aleksandır Ekzarh da burada doğmuştur. Bulgar Bülbülü (Bulgarskiyat Slavey) olarak bilinen Hristina Morfova da bu şehirdendir.
Dünya Kentleri: Stara Zagora
