Akyaka - Kars
VIP VIP Üye
AKYAKA, Kars iline bağlı ilçe; 15 095 nüf. (1990); 25 köy. Merkezi Akyaka (esk. Kızılçakçak); 2 440 nüf. (1990). Kars-Gümrü (Kumayri) demiryolu üzerinde, Ermenistan sınırına 20 km.
Akyaka, Kars ilinin bir ilçesidir.
Tarihçe
Bilinen ilk ismi Şöregel olan daha sonra Kızılçakçak adını alan Akyaka 1534 yılında Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katıldı. Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusyası arasında 1877-1878 yılları arasında yaşanan ve 93 Harbi olarak bilinen savaşın ardından Akyaka kırk yıl kadar Rusya'nın kontrolünde kaldı. 1918'de Bolşevik İhtilali nin ardından yapılan Brest-Litovsk Antlaşması ile Osmanlılar'a bırakıldı. Kısa bir süre sonra, önce Ermeni egemenliğine giren yöreyi daha sonra İngilizler ele geçirdi. Bölgeyi daha sonra Ermeniler'e ve Gürcüler'e bırakan İngilizler buradan çekildi. 25 Nisan 1918'de Akyaka, kırk yıldan sonra tekrar Osmanlı topraklarına dahil edildi. Nisan-Mayıs 1918'de Ermeniler tekrar şehre girmiş, Osmanlı ordusu buradan çekilmeye mecbur kalmıştı. Buna engel olmak isteyen bölge halkı kendi imkânları dahilinde, 5 Kasım 1918'de Milli İslam Şurası adıyla demokratik bir yerli hükümet kurdu. Akyaka’nın da dahil olduğu bu hükümet 18 Ocak 1919'da Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti adını aldı. Akyaka, Kurtuluş Savaşı'yla 30 Ekim 1920'de Türk kuvvetleri tarafından alındı. 1921 yılında yapılan Moskova ve Kars Antlaşmaları'yla yeni sınırlarına kavuşmuş, Cumhuriyet'in ilanından sonra Kars ilinin bir ilçesi yapılmıştır.
Akyaka’ nın doğusunda Ermenistan Cumhuriyeti, batısında ve güneyinde Kars il merkezi ve kuzeyinde Arpaçay vardır. Ermenistan ile 52 kilometre sınır boyuna sahiptir. Türkiye-Ermenistan arasında bulunan ve 1993 yılında kapatılan Doğu Kapı (Tiknis) sınır kapısı bu ilçede bulunmaktadır. Akyaka içinden geçerek Ermenistan'a giden demiryolu sınır kapısı kapatılana kadar kullanılmış iki ülke arasında yolcu ve ve yük nakli yapmıştır. İlçenin yüksekliği 1477 metre olmasına rağmen geniş düzlükler ve boz kırlara sahiptir. Ancak iklimin çok sert olmasından dolayı arazilerden verim elde edilememektedir. Kaynağını Sarıkamış ilçesinden alan Kars Çayı ile kaynağını ilçe sınırları içerisinde bulunan Terelik mevkiinden alan Karahan Çayı ilçeden geçerek Akyaka’nın doğusunda bulunan Arpaçay Barajına dökülmektedir. Ayrıca Kars Çayı Türkiye'nin Ermenistan ile olan sınır boyunuda belirlemektedir.
İklim
İklimi karasal karakter göstermesiyle birlikte kışları çok sert ve soğuk, yazları ise ılık ve yağışlı geçer. Yazın ortalama sıcaklık 19.5 °C, kışın ortalama -4.5 °C dir. Kar yağışında ortalama kar kalınlığı ilçe merkezinde 40 cm olmakta, yağmur ise m² ye 30–40 kg arası düşmektedir.
Nüfus
2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sistemi sonuçlarına göre Akyaka’da toplam 12.139 kişi yaşamaktadır. Nüfusun 2.219’u ilçe merkezinde, 9.920’si ise köylerde bulunmaktadır. Akyaka'nın nüfus bakımından en büyük köyleri ilçenin doğusunda bulunan Demirkent köyü ile ilçenin kuzey doğusunda bulunan Esenyayla köyleridir. Akyaka'da, Karapapaklar, Azeri Türkleri yoğun olarak yaşamaktadır. Ancak batı kentlerine yoğun bir biçimde göç vermiştir.
Köy Nüfusları ve Etnik Yapısı
Akyaka nüfusunun tamamına yakın bir kısmını Azerbaycan ve Kafkasya göçmenleri oluşturmakta, Azeri Türkçesi ile konuşulmaktadır. Ayrıca İstanbul ve İzmir'de ilçeden göç eden birçok kişi olmasından dolayı Akyaka ve köylerinin isimleriyle açılmış camii ve dernekler bulunmaktadır. Bu derneklerde Akyaka kültür ve mirası yaşatılmaya çalışılmaktadır.
İdari Yapı
1922 ve 1926 yılları arasında ilçe teşkilatı olan Akyaka 1926 yılında Arpaçay ilçesine bağlı bir bucak haline dönüştürülmüştür. 1961 yılında Türkiye genelinde yapılan isim değişikliği sırasında Kızılçakçak ismini değiştirerek bugünkü ismi olan Akyaka adını almıştır. İlçe 27 köy ve merkezinde bulunan 3 mahalleden oluşmaktadır. 4 Haziran 1972 yılına kadar muhtarlıkla idare edilen Akyaka Bucağı yapılan ara seçimler ile belediye teşkilatı olmuştur. 1987 yılında yürütülen 103 yeni ilçe kurulması ile ilgili kanun kapsamına alınarak 1988 yılında Akyaka ilçesi olarak ilan edilmiştir.
Sponsorlu Bağlantılar
MsXLabs & Büyük L.
Vikipedi, özgür ansiklopediAkyaka, Kars
Akyaka, Kars ilinin bir ilçesidir.
Tarihçe
Bilinen ilk ismi Şöregel olan daha sonra Kızılçakçak adını alan Akyaka 1534 yılında Osmanlı İmparatorluğu topraklarına katıldı. Osmanlı İmparatorluğu ile Çarlık Rusyası arasında 1877-1878 yılları arasında yaşanan ve 93 Harbi olarak bilinen savaşın ardından Akyaka kırk yıl kadar Rusya'nın kontrolünde kaldı. 1918'de Bolşevik İhtilali nin ardından yapılan Brest-Litovsk Antlaşması ile Osmanlılar'a bırakıldı. Kısa bir süre sonra, önce Ermeni egemenliğine giren yöreyi daha sonra İngilizler ele geçirdi. Bölgeyi daha sonra Ermeniler'e ve Gürcüler'e bırakan İngilizler buradan çekildi. 25 Nisan 1918'de Akyaka, kırk yıldan sonra tekrar Osmanlı topraklarına dahil edildi. Nisan-Mayıs 1918'de Ermeniler tekrar şehre girmiş, Osmanlı ordusu buradan çekilmeye mecbur kalmıştı. Buna engel olmak isteyen bölge halkı kendi imkânları dahilinde, 5 Kasım 1918'de Milli İslam Şurası adıyla demokratik bir yerli hükümet kurdu. Akyaka’nın da dahil olduğu bu hükümet 18 Ocak 1919'da Güneybatı Kafkasya Cumhuriyeti adını aldı. Akyaka, Kurtuluş Savaşı'yla 30 Ekim 1920'de Türk kuvvetleri tarafından alındı. 1921 yılında yapılan Moskova ve Kars Antlaşmaları'yla yeni sınırlarına kavuşmuş, Cumhuriyet'in ilanından sonra Kars ilinin bir ilçesi yapılmıştır.
Akyaka ilçe merkezinden görünüm
Coğrafya
İklim
İklimi karasal karakter göstermesiyle birlikte kışları çok sert ve soğuk, yazları ise ılık ve yağışlı geçer. Yazın ortalama sıcaklık 19.5 °C, kışın ortalama -4.5 °C dir. Kar yağışında ortalama kar kalınlığı ilçe merkezinde 40 cm olmakta, yağmur ise m² ye 30–40 kg arası düşmektedir.
Nüfus
2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Sistemi sonuçlarına göre Akyaka’da toplam 12.139 kişi yaşamaktadır. Nüfusun 2.219’u ilçe merkezinde, 9.920’si ise köylerde bulunmaktadır. Akyaka'nın nüfus bakımından en büyük köyleri ilçenin doğusunda bulunan Demirkent köyü ile ilçenin kuzey doğusunda bulunan Esenyayla köyleridir. Akyaka'da, Karapapaklar, Azeri Türkleri yoğun olarak yaşamaktadır. Ancak batı kentlerine yoğun bir biçimde göç vermiştir.
Köy Nüfusları ve Etnik Yapısı
Akyaka nüfusunun tamamına yakın bir kısmını Azerbaycan ve Kafkasya göçmenleri oluşturmakta, Azeri Türkçesi ile konuşulmaktadır. Ayrıca İstanbul ve İzmir'de ilçeden göç eden birçok kişi olmasından dolayı Akyaka ve köylerinin isimleriyle açılmış camii ve dernekler bulunmaktadır. Bu derneklerde Akyaka kültür ve mirası yaşatılmaya çalışılmaktadır.
İdari Yapı
1922 ve 1926 yılları arasında ilçe teşkilatı olan Akyaka 1926 yılında Arpaçay ilçesine bağlı bir bucak haline dönüştürülmüştür. 1961 yılında Türkiye genelinde yapılan isim değişikliği sırasında Kızılçakçak ismini değiştirerek bugünkü ismi olan Akyaka adını almıştır. İlçe 27 köy ve merkezinde bulunan 3 mahalleden oluşmaktadır. 4 Haziran 1972 yılına kadar muhtarlıkla idare edilen Akyaka Bucağı yapılan ara seçimler ile belediye teşkilatı olmuştur. 1987 yılında yürütülen 103 yeni ilçe kurulması ile ilgili kanun kapsamına alınarak 1988 yılında Akyaka ilçesi olarak ilan edilmiştir.
Akyaka ilçe girişinden görünüm
Son düzenleyen Jumong; 20 Haziran 2015 09:21
🌘 🚀
